* Του Μ.Ε. Λαγκουβάρδου

Ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνεται, έστω κι αν δεν γίνεται αντιληπτός

δια γυμνού οφθαλμού, στην καθημερινότητα της ζωής μας.

(Μαρία-Νεγρεπόντη Δελιβάνη, Στη Δίνη του Γ’ Π.Π.)

Κάποτε, οι Μαθητές του Ιησού, ταξιδεύοντας στην τρικυμισμένη θάλασσα της Γαλιλαίας, είδαν τον Ιησού να περπατάει πάνω στα κύματα και τρόμαξαν. Νόμισαν ότι βλέπουν φάντασμα. «Μη φοβάστε», τους λέει ο Ιησούς, «εγώ είμαι». «Μη φοβάστε»: Αυτά τα λόγια απευθύνει πάντα ο Ιησούς, όταν εμφανίζεται στους Μαθητές Του. Τα ίδια λόγια, νιώθουμε ότι απευθύνει και σε μας, όταν στον φόβο μας, ζητάμε το έλεός Του. Ο Ιησούς συμβαδίζει με την αποθάρρυνση. Είναι μαζί μας κάθε φορά που ο φόβος μας πειράζει. Ο Ιησούς ίδρυσε την Εκκλησία όχι σαν μια θρησκεία, αλλά ως μια Ιατρική Επιστήμη, η οποία θεραπεύει τον φόβο. Ότι η αγάπη διώχνει τον φόβο, είναι ίσως η κεντρική ιδέα της ιατρικής του Ευαγγελίου. Τώρα ο φόβος χρησιμοποιείται ως μέσον πολιτικής χειραγώγησης. Ο φόβος του θανάτου από την πείνα ή από τα όπλα του πολέμου, κυριαρχεί παντού και μπορεί να καταστρέψει τον κόσμο. Ο φόβος αντί να διώχνει τον θάνατο τον προσελκύει. Παράδειγμα η αυτοκτονία ως μια πράξη απελπισίας. Ο πλούτος, πάλι, με τον ενδόμυχο φόβο του υπερπληθυσμού («να μείνουμε λίγοι και καλοί») αντί να φέρνει την ειρήνη, δημιουργεί πολέμους με τα όπλα που κατασκευάζουν και εμπορεύονται τα πλούσια βιομηχανικά κράτη. Ο φόβος του πυρηνικού πολέμου και του θανάτου από την πείνα οδηγεί την ανθρωπότητα στην αυτοκτονία.

Ο Τόμας Στέρνς Έλιοτ, ο βραβευμένος με Νόμπελ Αμερικανός ποιητής, κάνει έκκληση να σταματήσει η αυτοκτονία της ανθρωπότητας. Στην αρχή σκέφτηκα η έκκλησή του απευθύνεται στους ηγέτες των λαών και στην ελίτ του πλούτου. Ότι αυτοί μπορούν να εμποδίσουν την αυτοκτονία της ανθρωπότητας, αλλά αυτοί την επισπεύδουν! Αργότερα κατάλαβα ότι η έκκληση του Έλιοτ απευθύνεται προς όλους. Ο Έλιοτ, ως χριστιανός, γνωρίζει ότι η επιθυμία του πλούτου και ο ενδόμυχος φόβος του για τον υπερπληθυσμό, προκαλεί τους πολέμους. Ο Έλιοτ καλεί όλους τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τον ενδόμυχο φόβο τους και να τον θεραπεύσουν. Ο φιλελευθερισμός χρησιμοποιεί τους ανθρώπους ως μέσον για την κυκλοφορία του χρήματος.

Εφτά σφραγίδες σφραγίζουν τις πληγές και τα βάσανα του ανθρώπου στο βιβλίο της Αποκαλύψεως. Ο συγγραφέας του, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης περιγράφει τις πληγές και τα βάσανα του ανθρώπου, με ποιητικό τρόπο. Είναι άραγε οι εφτά σφραγίδες της Αποκαλύψεως ένα σύμβολο του Ασυνειδήτου, που κατευθύνει τη ζωή μας; Ασυνείδητο είναι το άγνωστο, το σκοτεινό που υπάρχει μέσα μας και κατευθύνει τη ζωή μας. Δεν ξέρουμε τι κάνουμε και γιατί.

Στο άνοιγμα της Τέταρτης σφραγίδας, αυτής που πιθανόν, απεικονίζει τις πληγές της εποχής μας, η Αποκάλυψη γράφει: «Και ότε ήνοιξε την σφραγίδα την τετάρτην, ήκουσα φωνήν του τετάρτου ζώου λέγοντος, έρχου. Και είδον, και ιδού ίππος χλωρός, και ο καθήμενος επάνω αυτού, όνομα αυτώ ο θάνατος, και ο άδης ηκολούθει μετ’ αυτού. Και εδόθη αυτώ εξουσία επί το τέταρτον της γης, αποκτείναι εν ρομφαία και εν λιμώ και εν θανάτω και υπό των θηρίων της γης.» (Και όταν άνοιξε την τέταρτη σφραγίδα, άκουσα φωνή του τέταρτου ζωντανού όντος και ιδού, ίππος χλωρός και ο αναβάτης ονομάζεται θάνατος και ο Άδης ακολουθούσε κατόπιν του. Και τους δόθηκε εξουσία πάνω στο τέταρτο της γης να φονεύουν με ρομφαία και με πείνα και με θάνατο και με θηρία της γης).

Ο θάνατος επάνω στον χλωρό ίππο, ως μία εικόνα στο βιβλίο της Αποκαλύψεως του Ιωάννη, είναι φανερό ότι συμβολίζει τον πόλεμο. Στους πολέμους θανατώνονται οι νέοι, τα χλωρά βλαστάρια των ανθρώπων. Είναι άραγε η Τέταρτη Σφραγίδα μια προφητεία που επαληθεύεται στην εποχή μας; Θεός φυλάξει! Η Αποκάλυψη μιλάει μεταφορικά. Δεν επιδέχεται ερμηνεία κατά γράμμα. Οι προφητείες δεν είναι μαντείες. Η κύρια αποστολή τους είναι η διδασκαλία. Ο μεταφορικός τρόπος έκφρασης, απαιτεί πνευματική ερμηνεία. Η ποίηση δεν είναι απλή ανάγνωση, αλλά μέθεξη στο πνεύμα του ποιήματος. Μια παροιμία λέει, εκείνος που έχει δυνατό το πνεύμα του, δεν έχει θέση στον θάνατο. Όταν οι άνθρωποι είναι δυνατοί στο πνεύμα υπερασπίζονται την ελευθερία, την ειρήνη, τη δικαιοσύνη. Δεν θα καταντούσε η χώρα μας σε αυτήν την κατάσταση ανελευθερίας, μια αποικία τοκογλύφων, αν η γενιά που αφήνει τα παιδιά της άνεργα ή τα στέλνει στην ξενιτιά, υπερασπιζόταν την ελευθερία.

Γιατί υπάρχει τόση αδικία στον κόσμο; Πολλοί χρησιμοποιούν την αδικία ως επιχείρημα για να αρνούνται την ύπαρξη του Θεού. Σαν να είναι ο Θεός υπεύθυνος για το Κακό, και όχι αυτός που διαπράττει το Κακό. Ο Θεός δεν δημιούργησε την κτίση για τη φθορά ούτε τη ζωή για τον θάνατο. Ξέρουμε καλά, από την εμπειρία μας ότι η κτίση υποτάχθηκε στη φθορά. Η κτίση, λέει ο Απόστολος Παύλος, στενάζει και κραυγάζει από τον πόνο. Ο άνθρωπος προσκολλημένος στα εφήμερα, γίνεται χειρότερος από την άλογη κτίση. Όπως ο άσωτος υιός της Παραβολής, απομακρύνεται από τον ουράνιο Πατέρα του, για να μην τον ελέγχει η συνείδησή του, όταν ξοδεύει τη ζωή του στη ματαιότητα. «Εξέλιπον αι ημέραι ημών εν ματαιότητι». (Ψαλμός).

Αφού όλα επιτρέπονται, λέει ο Σαρτρ, δεν υπάρχει Θεός. Ο Σαρτρ δεν ενδιαφέρεται για την πίστη του στον Θεό, αλλά για την πίστη του, ως κομμουνιστής, στη βιοθεωρία του υλισμού. Ο συλλογισμός του είναι εσφαλμένος. Το αντίθετο ισχύει. Ακριβώς το ότι επιτρέπονται όλα, μαρτυρεί ότι υπάρχει ο Θεός. Ο Σαρτρ δεν στηρίζει τον συλλογισμό του στην πραγματικότητα, αλλά στις ιδέες του περί υλισμού. Διαφορετικά, θα αναρωτιόταν: Αν ο κόσμος είναι έτσι από την αρχή, γιατί πονάω για την αδικία που υπάρχει; Πώς ξέρω ότι υπάρχει δικαιοσύνη; Πώς γνώριζε ο Κάϊν ότι σκότωσε άδικα τον αδελφό του Άβελ και ήθελε να κρύβεται, γιατί όποιος τον συναντούσε θα τον σκότωνε; Ο Θεός του έβαλε ένα σημάδι, για να μην τον σκοτώνει όποιος τον βλέπει. Ποιος φύτεψε μέσα στους πρώτους ανθρώπους το αίσθημα της δικαιοσύνης, αν δεν υπάρχει Θεός και ζωή κοντά στον Θεό ούτε συνείδηση και συνειδητή κατεύθυνση της ζωής;

Αυτά θα σκεφτόταν ο Σαρτρ, αν στήριζε τους συλλογισμούς του στην πραγματικότητα. Ο Θεός υπάρχει και το Πνεύμα Του θλίβεται, όπως θλίβεται το πνεύμα του ανθρώπου από την αδικία που υπάρχει στον κόσμο. Αν όλα τελειώνουν εδώ, με τον θρίαμβο του σκότους του αιώνος τούτου, η δικαιοσύνη και κάθε αρετή δεν έχει λόγο υπάρξεως και δεν υπάρχει. Αν η αδικία ήταν η κανονική εξέλιξη και δεν ήταν παρέκκλιση και φθορά, πώς η αδικία δεν βοηθάει τη ζωή, αλλά την καταστρέφει, προκαλώντας φθορά τόσο στο πνεύμα όσο και στο σώμα;

Ο Καζαντζάκης, επηρεασμένος από τη θεοσοφία και τον κομμουνισμό, λέει, πως δεν πιστεύει και δεν ελπίζει σε τίποτα και είναι ελεύθερος. Αυτός ο τρόπος σκέψης ταιριάζει απόλυτα στη νέα τάξη πραγμάτων, που επιθυμεί τη δύναμη χωρίς ηθικά όρια. Γνωρίζουμε καλά, πως η απελπισία δεσμεύει την ελευθερία του ανθρώπου. Κανείς δεν είναι ελεύθερος στην απελπισία του. Η απελπισία οδηγεί τον άνθρωπο δέσμιο στην αυτοκτονία. Άραγε, αυτόν τον τύπο του απελπισμένου ανθρώπου, έχει σκοπό τον τελευταίο καιρό, να δημιουργήσει η ελίτ του χρήματος που κυβερνάει τον κόσμο; Δική της επιλογή είναι οι άθεοι υπουργοί και πρωθυπουργοί σε μια χριστιανική χώρα, όπως η Ελλάδα;

Να συνειδητοποιήσουμε τις αιτίες του φόβου, για να τις θεραπεύσουμε κοντά στον Ιησού Χριστό. Αυτή είναι η νίκη που νικάει τον κόσμο, η πίστη ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού. Κανένας δεν μπορεί να βάλει άλλο θεμέλιο εκτός από αυτό που υπάρχει. «Ο μη ων μετ’ εμού κατ’ εμού εστί και ο μη συνάγων μετ’ εμού, σκορπίζει.» (Όποιος δεν είναι με το μέρος μου, είναι εναντίον μου, κι όποιος δεν μαζεύει μαζί μου, σκορπίζει.) (Λουκ.ΙΑ’ 23).