Στις τοποθετήσεις του ο κ. Ι.Γ., είτε στην ομιλία του στην αίθουσα της Περιφέρειας είτε στις δηλώσεις κατά την επίσκεψη του στους Δήμους Τεμπών και Φαρσάλων, εξέφρασε ποικίλες θέσεις και απόψεις που μας επιτρέπουν να κάνουμε κάποια σχόλια. Αξίζουν όμως ιδιαίτερης προσοχής και εκείνα στα οποία δεν αναφέρθηκε ο κ. Ι.Γ., παρότι ως αρμόδιος κυβερνητικός παράγοντας όφειλε να κάνει, ειδικά όταν βρίσκεται σε ένα υδατικό διαμέρισμα της χώρας που δεινοπαθεί από τα άλυτα σοβαρά προβλήματα και τις πολλές εκκρεμότητες στον δικό του τομέα.
Ας τα δούμε αναλυτικά.
1.Πολύ ορθά ο κ. Ι.Γ. εντόπισε ως το πιο σοβαρό πρόβλημα την κάλυψη των υδατικών αναγκών της Θεσσαλίας από την χρησιμοποίηση των υπόγειων ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ υδατικών αποθεμάτων. Αυτό ακριβώς αποτελεί και τον μέγιστο κίνδυνο περιβαλλοντικής καταστροφής θα συμπληρώσουμε από την πλευρά μας. Και ενώ θα περίμενε κανείς να ακούσει από τον κ. Γραμματέα κάποιες ουσιαστικές και συγκεκριμένες προτάσεις για το μέγα αυτό θέμα, εκείνος «κατέληξε στο συμπέρασμα» (δες Ελευθερία 29 Απριλίου) ότι «στη Θεσσαλία δεν σεβόμαστε το νερό».
Με όλο το σεβασμό στο πρόσωπό του κ. καθηγητού και χωρίς καθόλου να παραγνωρίζουμε τις ευθύνες των χρηστών νερού για την κακοδιαχείριση, το κύριο ζήτημα κατά την άποψή μας, και χωρίς διάθεση μηδενισμού, είναι η αδιαφορία - διαχρονικά - της Πολιτείας για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, οι ευθύνες της οποίας είναι μεγάλες. Ουσιαστικά η Διαχείριση Υδάτων βρίσκεται στο χαμηλό επίπεδο της γραφειοκρατικής διεκπεραίωσης, χωρίς κατάλληλη οργάνωση, χωρίς όραμα, χωρίς τον αναγκαίο συντονισμό των χρηστών, χωρίς τολμηρές παρεμβάσεις. Έτσι, το «αλαλούμ» που επί πολλά χρόνια παρατηρείται διαρκώς αναπαράγεται, αλλάζοντας απλά και μόνο το «χρώμα» των πολιτικών ευθυνών.
Εάν λοιπόν σε όλα αυτά η Ειδική Γραμματεία της οποίας προΐσταται ο κ. Ι.Γ. και οι κυβερνήσεις είχαν ανταποκριθεί πλήρως στις υποχρεώσεις τους, ενδεχομένως η θέση του για τον «σεβασμό» των θεσσαλών προς το νερό θα είχε κάποια αξία. Στην περίπτωσή τους όμως, όπως εμείς το αισθανόμαστε, ισχύει το αρχαίο γνωμικό «κρείττον του λαλείν το σιγάν»….
2.Ο κ. Ι.Γ. αναφέρθηκε στην ανάγκη για «Ενιαίο Φορέα Διαχείρισης» και επεσήμανε τον «σημαντικό» ρόλο που πρέπει να έχουν στο σχεδιασμό Διαχείρισης Υδάτων η ΤΑ και οι ΤΟΕΒ. Τι περιμένουν λοιπόν ; Σχεδόν δυόμιση χρόνια αυτή η κυβέρνηση και πολλά άλλα οι προηγούμενες, δεν μπορούσαν άραγε να υλοποιήσουν αυτήν την εκσυγχρονιστική ιδέα ; Μήπως ο κ. Ι.Γ. την πρότεινε στην κυβέρνηση και εκείνοι την αρνήθηκαν; Η μήπως, όπως δικαιούμαστε να υποθέσουμε, ούτε πρόταση υπήρξε ούτε πραγματική βούληση, αλλά απλά και μόνο οι αρμόδιοι κάθε φορά προβαίνουν δημόσια σε κάποιες γενικόλογες αναφορές χαϊδεύοντας αυτιά και δίνοντας ελπίδες στους πολίτες;
Και μιας και ο Ι.Γ. αναφέρθηκε ειδικά στους χρήστες – διαχειριστές αρδευτικού νερού, στους ΤΟΕΒ, γνωρίζει άραγε ότι το θεσμικό τους πλαίσιο είναι πλέον «ηλικίας» 60 ετών και ότι η μόνη παρέμβαση της σημερινής κυβέρνησης, όπως και άλλων προηγούμενων, ήταν απλώς να «μεταφέρουν» την εποπτεία λειτουργίας τους πότε στους Δήμους και πότε στην Περιφέρεια;
3.Εντύπωση μας προκάλεσε η τοποθέτηση του κ. Ι.Γ. ότι «Η διακυβέρνηση των υδατικών πόρων… πρέπει να περάσει από …την διαχείριση της προσφοράς στη διαχείριση της ζήτησης…ώστε…να πετύχουμε τη αειφόρο διαχείριση μόνο (σημ. δική μας) των ανανεώσιμων αποθεμάτων νερού και όχι των μόνιμων».
Σε απλά ελληνικά ο κ. Ι.Γ. μας λέει ότι αντί να προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε με έργα νέους υδατικούς πόρους για την κάλυψη των αναγκών μας («προσφορά»), είναι προτιμότερο να στραφούμε στην εξοικονόμηση και στον περιορισμό των καταναλώσεων (πρακτικά εννοεί τις αρδεύσεις, που στην Θεσσαλία ως γνωστόν καλύπτουν το 95% των καταναλώσεων) οπότε, κατά την εκτίμησή του, θα πετύχουμε να χρησιμοποιούμε μόνο τα ανανεώσιμα υπόγεια νερά και να μη θίγουμε τα μόνιμα αποθέματα.
Ας το πάρουν όλοι απόφαση: Προοπτική εξισορρόπησης του υδατικού ισοζυγίου υπάρχει μόνο αν μέρος των αγροτών διακόψει τις καλλιέργειες στον θεσσαλικό κάμπο. Εάν πιστεύουν σε αυτή την ακραία λύση και την υποδεικνύουν, ας το πούνε καθαρά. Εάν όχι ας εργασθούν για την υλοποίηση των αναγκαίων έργων, μεταξύ των οποίων και η ολοκλήρωση των έργων μεταφοράς από τον Αχελώο .
Γνωρίζουμε ότι για κάποιους το θέμα αυτό αποτελεί ταμπού, όμως αυτό το υδατικό «δάνειο», όπως εύστοχα το χαρακτήρισε ο κ. Ι.Γ., είναι ο πιο απλός, οικονομικός και κυρίως χρονικά εφικτός τρόπος για την ανακούφιση από τις πιέσεις που δέχεται το υδάτινο οικοσύστημα. Θα συμφωνήσουμε όμως με τον κ. καθηγητή ότι είτε με είτε χωρίς μεταφορά από τον Αχελώο η εξοικονόμηση νερού και η ορθολογική διαχείριση είναι εκ των ων ουκ άνευ. «Έτερον, εκάτερον».
4.Ορθώς ο κ. Ι.Γ. έθεσε ως προτεραιότητα την «αποταμίευση των νερών», την κατασκευή ταμιευτήρων, τον έλεγχο διαρροών κ.λπ. (Ελευθερία 30/4). Αυτό ζητάμε και εμείς διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις. Ας ελπίσουμε ότι ο κ. Γραμματέας θα υποδείξει στη κυβέρνηση αυτήν την προτεραιότητα και ότι θα υπάρξει κάποια δραστηριοποίηση. Και με την ευκαιρία θα προτείνουμε για μια ακόμη φορά την ανάγκη εκπόνησης ενός ολοκληρωμένου προγραμματισμού έργων (master plan) για κάθε λεκάνη και ειδικά αυτήν του Πηνειού (ταμιευτήρων πολλαπλού σκοπού, αγωγών μεταφοράς, έργων ενίσχυσης υπόγειου υδροφορέα κλπ) ώστε, εφόσον στο μέλλον εξευρεθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι, κατά τις επόμενες δεκαετίες να εκτελεστούν τα έργα αυτά που θα μας φέρουν πιο κοντά στο όραμα του κ. Ι.Γ. αλλά και όλων μας για μια ουσιαστική βιώσιμη διαχείριση του υδάτινου πλούτου.
5.Και μια τελευταία παρατήρηση. Άραγε ο κ. Γραμματέας δεν έχει ακούσει τίποτε για το υδροηλεκτρικό έργο της Μεσοχώρας; Εμείς νομίζουμε ότι το έργο αυτό είναι αυτή τη στιγμή το πιο σημαντικό σε εξέλιξη έργο στην Κεντρική Ελλάδα και με δεδομένου ότι βρέθηκε στη Θεσσαλία και ότι αυτό το έργο συνδέεται με την Διαχείριση Υδάτων (για ενεργειακούς σκοπούς) ο κ. Ι.Γ. όφειλε να κάνει μια αναφορά και όχι να το αγνοήσει.
Ελπίζουμε ότι η παράλειψη του αυτή δεν σχετίζεται με τη συνεχή, φυσική και φωτογραφική, παρουσία δίπλα του σε όλες τις επαφές που είχε, του «οικοδεσπότη» περιφερειακού συμβούλου, ο οποίος, επικαλούμενος προσχηματικά την ανάγκη ενός νέου ενεργειακού σχεδιασμού (!) απαιτεί να μην λειτουργήσει το ΥΗΕ Μεσοχώρας, ενώ ταυτόχρονα τείνει «ευήκοον ους», στις κραυγές εκείνων των ανεύθυνων που σχεδιάζουν τώρα την κατεδάφιση της Μεσοχώρας, χωρίς φυσικά εκείνος να τους αποδοκιμάζει.Του Κώστα Γκούμα*
*Ο Κώστας Γκούμας είναι γεωπόνος, πρ. Πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Ελλάδος