Του Γιώργου Ρούστα

Το όνομά του εγγράφηκε στον μεγαλύτερο κατάλογο κατασκευαστών βιολιών του κόσμου «The STRAD» δείχνοντας έτσι και τη μοναδικότητα του είδους του στον ελληνικό χώρο. Άνθρωποι που αγαπούν το βιολί τον παρακαλούν να τους κατασκευάσει ένα, με τη μεθοδικότητα που τον διακρίνει, αφού οι επισκευές που έγιναν σε διάφορα βιολιά γνωστών μουσικών δεν είχαν την παραμικρή απώλεια ήχου στο όργανο. Οι προσκλήσεις που δέχεται προκειμένου να συμμετάσχει σε εκθέσεις του εξωτερικού διαδέχονται η μία την άλλη. Άλλωστε πανελλαδικά οι παραδοσιακοί κατασκευαστές βιολιού είναι μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού.

Ο λόγος για τον κ. Ζήση Μητρά από τα Μύρα Λάρισας, ο οποίος χαρακτηρίζει «ιεροτελεστία» την κατασκευή ενός βιολιού. Το μεράκι του για την κατασκευή βιολιού φαίνεται από το γεγονός ότι όπου και να βρεθεί, σκέφτεται πώς θα τελειοποιήσει το μουσικό όργανο. «Στο χωράφι καλλιεργώντας τη σοδειά μου ή λίγο πριν κοιμηθώ σκέφτομαι το ξύλο, τις διαστάσεις, την τοποθέτηση χορδών» θα μας πει, καθ’ οδόν για το εργαστήριό του, όπου θα μας παρουσιάσει την ιεροτελεστία της δημιουργίας ενός βιολιού. Μια διαδικασία που κρατά από 30-40 μέρες και απαιτεί μεθοδική δουλειά.

Η δουλειά ξεκινά από την αναζήτηση του ξύλου, και ειδικότερα της σφενδάμης που γίνεται στις ορεινές περιοχές του Ολύμπου και του Κισσάβου και κυρίως στην Καλλιπεύκη. Η σφενδάμη επιλέγεται από το πεύκο ή άλλο είδος ξύλου, γιατί κάνει τα περίφημα «νερά» και δίνει μια διαφορετική αίγλη στην όψη του βιολιού. Το μυστικό της επιτυχίας είναι οι σωστές διαστάσεις σε όλα τα μέρη του οργάνου, στη βάση, στο καπάκι ακόμη και στο περίγραμμα. Βασικό εργαλείο το μικρόμετρο, το οποίο τον βοηθά για τις σωστές διαστάσεις. Αυτό μπορεί να μετρήσει ακόμη και μια τρίχα. Αφού κοπούν τα μέρη του ξύλου στις σωστές διαστάσεις, το ξύλο θα βαφεί (με τον παραδοσιακό τρόπο, νερομπογιά) και μετά θα ξεκινήσει η συναρμολόγηση. Πριν γίνει αυτή ο κ. Μητράς φροντίζει να βάλει την προσωπική του σφραγίδα, γράφοντας το όνομα και τα στοιχεία του, στο εσωτερικό του βιολιού.

Για το περίγραμμα του μουσικού οργάνου, ο κατασκευαστής βιολιών από τα Μύρα θα ζητήσει τη βοήθεια του φίλου του Σιδέρη Χατζημιχάλη από το Δίλοφο και συγκεκριμένα της κορδέλας που διαθέτει ο δεύτερος, ενώ το «κερασάκι στην τούρτα» είναι ο καβαλάρης, η πάνω βάση του βιολιού. Στις τελευταίες επιτυχίες του κ. Μητρά περιλαμβάνεται το σχήμα του φιδιού, που δημιουργεί με δεξιοτεχνία και το κάνει μοναδικό.

Το ζητούμενο για τον κ. Ζήση δεν είναι μόνο η εμφάνιση του βιολιού, αλλά και η απόδοση. Ο ήχος που θα βγει παίζοντας με τις χορδές. Επειδή όμως ο ίδιος επιζητά το τέλειο κι όσο και αν προσπάθησε δεν κατάφερε να μάθει να παίζει βιολί, επιδιώκει τη γνώμη των ειδικών. Έτσι μετά από κάθε ολοκλήρωση κατασκευής ενός βιολιού, αυτό εξετάζεται για την ακουστική του ξεχωριστά από τον πρώην διευθυντή Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης κ. Κ. Πατσαλίδη και από έμπειρους και γνωστούς καθηγητές κλασικής μουσικής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. Επίσης έγκυρος και αυστηρός κριτής των δημιουργιών του είναι και ο γιος του κ. Μητρά, Αθανάσιος κάτοχος διπλώματος κλασικής μουσικής βιολιού, πτυχίου αντίστιξης και πτυχίου αρμονίας.

«Οι παρατηρήσεις τους για τη βελτίωση της ποιότητας του ήχου των μουσικών οργάνων, αποτελούν πρόκληση για μένα» τονίζει χαρακτηριστικά ο μετριοπαθής κ. Μητράς.

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Ο Ζήσης Μητράς, γεννηθείς το 1945 στα Μύρα της Λάρισας ξεκίνησε με μεράκι την πρώτη του προσπάθεια για την κατασκευή χειροποίητου βιολιού το 1985. Ήταν μια κοινή απόφαση με τον αδελφό του Θανάση επίσης κατασκευαστή αλλά και οργανοπαίχτη βιολιού παραδοσιακής μουσικής.

«Τον αδελφό μου τον θαύμαζα, καθώς ήταν σπουδαίος ευρεσιτέχνης (του απένειμαν 6 διπλώματα). Η συλλογή του ανέρχεται στα 300 βιολιά. Κάποια στιγμή του ζήτησα να μου επιτρέψει να τον μιμηθώ και να μπω στο εργαστήριο. Ήταν διστακτικός, καθώς φοβόταν μην χαλάσω το όνομα που δημιούργησε σε όλη την Ελλάδα. Ωστόσο, βοήθησε ένας κοινός μας φίλος, ο Χ. Παπαγεωργίου από τη Χάλκη, που γνώριζε για την ικανότητα, τη δεξιοτεχνία και επιμονή που διέθετα. Σιγά σιγά άρχισα να δικαιώνω τον αδελφό μου για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε. Σήμερα, αν και κατασκευάζω βιολιά κυρίως σε φίλους, έχω στη συλλογή μου περίπου 30, τα οποία βρίσκονται διάχυτα σε ολόκληρη την Ελλάδα».

Η παράδοση της οικογένειας Μητρά θα συνεχιστεί και θα περάσει και στην επόμενη γενιά με τον μεγαλύτερο γιο του Γιώργο να βρίσκεται στα πρώτα στάδια κατασκευής, ενώ πάντα δίπλα τους βρίσκεται ο μεγαλύτερος γιος, «ο κύριος καθηγητής», όπως τον αποκαλούν.

«Στόχος μας είναι η μέγιστη ποιότητα ήχου των μουσικών οργάνων μας και η ανάδειξη των ελληνικών χειροποίητων βιολιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό υποστηρίζει από την πλευρά του ο Γιώργος Μητράς, που δηλώνει περήφανος για τα κατορθώματα του πατέρα του.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΕΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ

Η συζήτηση τελειώνει και ο Ζήσης Μητράς αφού μας αποχαιρετά επιστρέφει στην αγαπημένη του καθημερινότητα, δηλαδή στο χωράφι και στην καλλιέργεια των φιστικιών Αιγίνης.

Κι εδώ ο κ. Μητράς πρωτοτυπεί. Την εποχή που όλοι οι συγχωριανοί του έβαζαν αμυγδαλιές, εκείνος εμπιστεύθηκε έναν γεωπόνο που το παρότρυνε να καλλιεργήσει φιστίκια Αιγίνης. Κόντρα στο ρεύμα, έσπειρε τα αιωνόβια δέντρα στα 80 στρέμματα που διέθετε και στο πέρασμα του χρόνου αποδείχτηκε ότι έπραξε σωστά. Ωστόσο η καλλιέργεια αυτή απαιτεί πολλή δουλειά και διαρκή παρουσία του παραγωγού στο χωράφι. Αυτό δεν δυσανασχετεί τον 67χρόνο κ. Μητρά, αφού όσο περισσότερο βρίσκεται στο χωράφι του, τόσο καλύτερες ιδέες κατεβάζει για την κατασκευή βιολιού.