Το 2016 ο αναθεωρημένος στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα ήταν πολύ μικρός, αλλά η κυβέρνηση φιλοδοξεί να εμφανίσει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα που μπορεί να υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ. Θα επιχειρηματολογήσει, στη βάση ενός τόσο υψηλού πλεονάσματος, ότι τελικά μπορεί να μην χρειαστούν τα πρόσθετα μέτρα που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της Μάλτας για το 2019 και το 2020 ή τουλάχιστον να συνδυαστεί η εφαρμογή τους με τα λεγόμενα αντίμετρα.

Μεταξύ στατιστικής και πολιτικής

Η αύξηση του πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος σε επίπεδα πολύ πάνω από τους αναθεωρημένους στόχους για το 2016 οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες.

Πρώτον, έχουμε τη λεγόμενη υπεραπόδοση σε ό,τι αφορά τα φορολογικά έσοδα του Δημοσίου, η οποία τείνει να εξελιχθεί σε κανόνα που ισχύει και το 2017. Μία ανάλυση της προέλευσης της αύξησης των φορολογικών εσόδων μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τον λογαριασμό πληρώνουν κυρίως οι καταναλωτές που έχουν περιορισμένα οικονομικά μέσα και βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα μπαράζ φορολογικών αυξήσεων σε βασικά είδη κατανάλωσης, τρόφιμα, καύσιμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ συνήθιζε να καταγγέλλει σαν αντιπολίτευση την αύξηση των έμμεσων-καταναλωτικών φόρων και εφαρμόζει με εντυπωσιακό ζήλο την πολιτική που απέρριπτε.

Σημαντική συμβολή στην αύξηση των φορολογικών εσόδων του Δημοσίου έχουν και οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι, όπως και οι επιχειρήσεις που δεν κινούνται στην παράλληλη ή μαύρη οικονομία. Η δημιουργία, με πρωτοβουλία των Ευρωπαίων εταίρων και των πιστωτών, πολιτικά και διοικητικά ανεξάρτητης Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων βελτίωσε την αποτελεσματικότητα της φορολογικής πολιτικής.

Δεύτερον, στον ετεροχρονισμό των δημοσίων δαπανών με ένα συστηματικό τρόπο, ο οποίος οδηγεί στην επιστροφή των λεγόμενων greek statistics. Αυτή τη φορά παρουσιάζεται μία δημοσιονομική εικόνα η οποία είναι πολύ καλύτερη από την πραγματική με διάφορες αμφίβολης πολιτικής ποιότητας μεθοδεύσεις. Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΛΣΤΑΤ και η Eurostat δεν προβαίνουν σε πολιτικές εκτιμήσεις οικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών αλλά σε απλές καταγραφές, οι οποίες βραχυπρόθεσμα μπορούν να ευνοούν την κυβέρνηση, μεσομακροπρόθεσμα όμως προετοιμάζουν το έδαφος για διορθωτικές κινήσεις και πρόσθετα μέτρα.

Μεγαλώνει η «τρύπα»

Έχει παρατηρηθεί ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου αυξάνονται με ρυθμό 250-300 εκατ. ευρώ τον μήνα. Δημιουργείται έτσι σε ετήσια βάση μια διαφορά της τάξης του 1,5%-2% του ΑΕΠ, η οποία εξηγεί γιατί η κυβέρνηση επιτυγχάνει, με το παραπάνω, τους στόχους για το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν αυτή η διαφορά θα καταγραφεί στη δημοσιονομική διαχείριση ή θα καλυφθεί με ένα τμήμα των δόσεων που θα πάρει η κυβέρνηση και θα περάσει απευθείας στο δημόσιο χρέος, όπως έχει συμβεί σε ορισμένες περιπτώσεις κατά το παρελθόν.

Υπάρχουν και οι λεγόμενες μη βεβαιωμένες οφειλές του Δημοσίου, οι οποίες θα επιβαρύνουν σε βάθος χρόνου τη δημοσιονομική διαχείριση. Οι αρμόδιες υπηρεσίες καθυστερούν σκόπιμα τη βεβαίωση συγκεκριμένων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και τους φορολογούμενους πολίτες για να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο το λεγόμενο πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα.

Τέλος, υπάρχει και η ολοένα αυξανόμενη ουρά ασφαλισμένων που περιμένουν να πάρουν τη σύνταξη και το εφάπαξ τους. Αυτού του είδους οι απαιτήσεις, οι οποίες ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, δεν λαμβάνονται προς το παρόν υπόψιν στον υπολογισμό του πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος.

Πολιτικός συμβιβασμός

Όλα δείχνουν ότι το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα θα υπολογιστεί στη βάση ενός πολιτικού συμβιβασμού. Οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν πρόκειται να αμφισβητήσουν, αυτή την περίοδο, τους στατιστικούς υπολογισμούς, προχωρώντας στην αναγκαία πολιτική ανάλυση σε ό,τι αφορά στην καθυστέρηση των πληρωμών του Δημοσίου. Θέλουν να διευκολύνουν την κυβέρνηση Τσίπρα στην αποδοχή των πρόσθετων μέτρων σε βάθος χρόνου αλλά και να αποφύγουν τις συζητήσεις για την πραγματική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σε μια κρίσιμη γι’ αυτούς προεκλογική περίοδο.

Από την άλλη πλευρά, θέλουν να επιβάλλουν κάποια όρια στη δημοσιονομική διαχείριση της ελληνικής κυβέρνησης γι’ αυτό και αποφασίστηκε στο Eurogroup της Μάλτας το τελικό δημοσιονομικό «πράσινο φως» που θα δοθεί το 2018 στην ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου και στην αναδιάρθρωση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου να έχει και την υπογραφή των αυστηρών αξιολογητών του ΔΝΤ.

Προς το παρόν, το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα εμφανίζεται πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι πραγματικά είναι με τη βοήθεια της επιστροφής των greek statistics. Το κακό είναι ότι, όπως έχει αποδειχθεί και στο παρελθόν, αυτού του είδους οι μεθοδεύσεις δεν αντέχουν στη δοκιμασία του χρόνου και οδηγούν σε ένα μεγαλύτερο οικονομικό και κοινωνικό λογαριασμό.

Από τον Γιώργο Κύρτσο