Το μοντέλο του ΕΣΥ έπαψε να είναι λειτουργικό εδώ και πολλά χρόνια με αποτέλεσμα την γιγάντωση του ιδιωτικού τομέα που με την σειρά του λειτούργησε ανεξέλεγκτα και χωρίς συγκεκριμένες οδηγίες. Σαν κερασάκι στην τούρτα ήρθε να προστεθεί ο ιατρικός πληθωρισμός με αθρόα παραγωγή τόσο εγχώρια όσο και εισαγόμενη ιατρών.

 Οι επιπτώσεις της κρίσης στην υγεία των πολιτών είναι σημαντικές, όπως η επιδείνωση της υγείας, κυρίως της ψυχικής, ιδιαίτερα για τα κατώτερα στρώματα, η λήψη μειωμένης ιατρικής περίθαλψης, ειδικά για τους ανέργους και τους συνταξιούχους, η προβληματική πρόσβαση στο φάρμακο καθώς και η αύξηση των ιδιωτικών δαπανών για την υγεία. Το πρωταρχικό πρόβλημα στη υγεία αφορά την έλλειψη συντονισμού και την δυσλειτουργία Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

Το σύστημα υγείας υποθετικά επιμελείται έτσι ώστε όλοι όσοι ενέχονται στην ιατρική φροντίδα να γνωρίζουν τι συμβαίνει. Φροντίζει έτσι ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση σε σημαντικές πληροφορίες της κατάστασης της υγείας ενός ασθενούς. Αυτό όμως δεν συμβαίνει, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επικοινωνία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας για την κατάσταση ενός ασθενούς, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερα προβλήματα υγείας και φυσικά μικρή ικανοποίηση στον ασθενή. Για παράδειγμα ένας ασθενής με διαβήτη θα χρειαστεί να παρακολουθηθεί από παθολόγο, ενδοκρινολόγο, πιθανόν οφθαλμίατρο, αγγειολόγο, διαιτολόγο και νοσηλευτή. Στην ιδανική περίπτωση, οι έξι αυτοί πάροχοι υγείας μοιράζονται πληροφορίες μεταξύ τους για να επιβεβαιωθεί ότι είναι στην ίδια γραμμή σε σχέση με το σχέδιο θεραπείας και τους στόχους. Όλοι ξέρουν τι φάρμακα παίρνει ο ασθενής, ποιες διαδικασίες και εξετάσεις έχουν γίνει και οτιδήποτε έχει σχέση με το ιστορικό του ασθενή. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να μιλούν ο ένας στον άλλο, ενώ μοιράζονται τα δεδομένα με ασφάλεια και απλά.

Είμαστε στον 21ο αιώνα και η ανταλλαγή πληροφοριών θα πρέπει να μην είναι πρόβλημα.

Αυτό όμως δεν συμβαίνει, με την ανταλλαγή ιατρικών πληροφοριών να είναι δύσκολη, ειδικά αν οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης είναι σε διαφορετικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, και χρησιμοποιούν διαφορετικά συστήματα ηλεκτρονικών μητρώων υγείας, που δεν μιλούν ο ένας στον άλλο. Έλλειψη συντονισμού φροντίδας οδηγεί σε περιττές επαναπροωθήσεις στο νοσοκομείο, και εις διπλούν, περιττές εξετάσεις και διαδικασίες. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να έχουν χειρότερα αποτελέσματα για την υγεία τους ως αποτέλεσμα της μη συντονισμένης φροντίδας. Προκαλεί, επίσης, τους γιατρούς και άλλους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να σπαταλούν το χρόνο τους και τους πόρους του συστήματος.

Το άλλο πρόβλημα που συνδέεται είναι η δυσλειτουργία της ΠΦΥ. Η μη ύπαρξη ξεκάθαρου πλαισίου λειτουργίας της ΠΦΥ με την υπολειτουργία των ιατρών του ΕΟΠΥΥ, των κέντρων υγείας και των βασικών δομών ΠΦΥ, οδηγεί στην αντιμετώπιση πληθώρας περιστατικών στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων (μονάδες δευτεροβάθμιας αντιμετώπισης). Έτσι στην ΠΦΥ μένει μόνο η συνταγογράφηση φαρμάκων και εξετάσεων. Αυτό σε συνδυασμό με τον ιατρικό πληθωρισμό αυξάνει τα έξοδα του συστήματος.

Τα βασικά προβλήματα της ΠΦΥ στην Ελλάδα έχουν να κάνουν με τον κατακερματισμό των υπηρεσιών, την ανομοιογενή παροχή στις αστικές και αγροτικές περιοχές και την διεύρυνση των ανισοτήτων ανάμεσα σε πληθυσμιακές ομάδες με διαφορετικά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Η ιεράρχηση της ΠΦΥ στις εθνικές προτεραιότητες είναι πολύ χαμηλή, έχει υποβαθμισθεί ο ρόλος των Κέντρων Υγείας, υπάρχει υποστελέχωση των Περιφερειακών Ιατρείων με ανειδίκευτο προσωπικό και έλλειψη οργανωμένης και επαρκούς παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ στα αστικά κέντρα. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη ειδικευμένων Γενικών Ιατρών, αλλά και η αποκλειστική ενασχόληση των ήδη υπαρχόντων στην περίθαλψη. Δεν γίνεται χρήση κατευθυντηρίων οδηγιών και υπάρχει μικρή συμμετοχή στην παροχή φροντίδας στο σπίτι.

Ένα διαχρονικό δε πρόβλημα είναι η στελέχωση στην μεγάλη πλειοψηφία και ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες περιοχές με εκλεκτούς του κομματικού μηχανισμού ή βετεράνους της δημόσιας διοίκησης, που στερούνται επιστημονικής κατάρτισης γύρω από ζητήματα πολιτικής υγείας.

Άρα είναι πρωταρχικής σημασίας ο επανασχεδιασμός της ΠΦΥ με βάση πληθυσμιακά, γεωγραφικά κριτήρια, με συστηματικό έλεγχο και λειτουργία βάσει διεθνών οδηγιών στην αντιμετώπιση των ασθενειών. Ένας σχεδιασμός που θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την ισότιμη πρόσβαση όλου του πληθυσμού, την πρόληψη, διατήρηση, προαγωγή, αποκατάσταση και ενδυνάμωση της υγείας όλων των πολιτών με την υιοθέτηση και εφαρμογή κοινών κανόνων πρωτοβάθμιας φροντίδας.

Βασικές προϋποθέσεις για το σωστό σχεδιασμό μιας ΠΦΥ, είναι η ύπαρξη πρωτοκόλλων ιατρικών πράξεων και φαρμάκων. Η συνεχής πιστοποίηση τόσων των δημοσίων όσο και των ιδιωτικών παρόχων, ως προς την επάρκεια και την ποιότητα της επαγγελματικής τους εγκατάστασης, αλλά και των ιατρικών υπηρεσιών τους. Θα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα και το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής φορέα παροχής υπηρεσιών με την λειτουργία του οικογενειακού ιατρού αλλά και της λειτουργίας της προσωπικής κάρτας (φάκελος) υγείας.

* Του Ιωάννη Κούτρα

*Ο Κούτρας Ιωάννης είναι Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ειδικός Ιατρικής Εμβρύου και μέλος του τομέα μελετών υγείας στο Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής