Αμέτρητες οι θυσίες σε αίμα, στα περισσότερα χωριά και πόλεις της Θεσσαλίας μας, αλλά και γενικότερα όλης της Ελλάδας, υπάρχουν μνημεία που μαρτυρούν την κτηνωδία των κατακτητών, εκτελούσαν πολλές φορές δεκάδες αθώους πολίτες που συλλαμβάνανε στους δρόμους και στα χωράφια ως αντίποινα για τις μάχες και τα σαμποτάζ που έκανε ο αντάρτικος στρατός του Ε.Λ.Α.Σ.

Τα λόγια του μεγάλου Εθνεγέρτη Ρήγα Φεραίου τα ενστερνίστηκε ο λαός μας, έτσι το «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή» το έκανε σύνθημα του Αγώνα, αγωνίστηκε, πάλεψε και έδωσε τα καλύτερα παλικάρια, για την απόκτηση της πολυπόθητης λευτεριάς.

Η αντίσταση του ελληνικού λαού ήταν καθολική, όλοι οι πατριώτες πήραν μέρος στον πραγματικό ξεσηκωμό, στον τιτάνιο τούτο αγώνα για την λευτεριά, λίγοι ήταν οι απάτριδες και καλοπερασάκηδες που λέγανε τότε, μην πειράζουμε τους Γερμανούς-Ιταλούς για να μην μας σκοτώσουν, και ακόμα λιγότεροι ήταν οι συνειδητοί προδότες. Ο λαός ενωμένος είχε μέσα στην καρδιά του τους λόγους και τα συνθήματα του μεγάλου Κολοκοτρώνη... «η λευτεριά δεν χαρίζεται, κερδίζεται με αίμα... φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους». Ο λαός μας απομόνωσε και διέλυσε αυτούς τους απάτριδες Γερμανο-Τσολιάδες-Ταγματασφαλίτες-Λεγεωνάριους και ΕΑΣΑΔίτες προδότες. Ένα γεγονός συντάραξε τη μικρή κοινωνία τότε της πόλεώς μας, το βράδυ της 23ης Φεβρουάριου του 1944. Οι αντάρτες του τάγματος μηχανικού του Ολύμπου του Ε.Λ.Α.Σ. με διοικητή τον συμπατριώτη μας έφεδρο ανθυπολοχαγό του μηχανικού Αντώνη Αγγελούλη (Βρατσάνο), ανατίναξε τη γερμανική αμαξοστοιχία με τον αριθμό 53, γεμάτη με 450 Γερμανούς στρατιώτες ανάμεσά τους και ένας στρατηγός με το επιτελείο του, Η αμαξοστοιχία τινάχτηκε στον αέρα και έπεσε στο ποτάμι στα Τέμπη, πλήρης η καταστροφή. 13 ημέρες αργότερα, στις 8 Μαρτίου 1944 η ανωτέρα Διοίκηση των Γερμανών διέταξε την εκτέλεση ως αντίποινα, 40 πατριωτών Λαρισαίων και απ' τα περίχωρα, απ' το στρατόπεδο κρατουμένων του «Αντιαεροπορικού».

Το Στρατόπεδο «Αντιαεροπορικό» Λάρισας, ιδρύθηκε από τους Ιταλούς φασίστες τον Αύγουστο του 1941. Οι πρώτοι κρατούμενοι ήταν 1.100 στρατιώτες Κρητικοί που γύριζαν απ' την Αλβανία. Απ' αυτούς 350 απέδρασαν, 500 πέθαναν απ' την πείνα και τις αρρώστιες, πολλοί εκτελέστηκαν και λίγοι έζησαν ως το τέλος του πολέμου. Οι κρατούμενοι έμεναν σε παραπήγματα, κάτω από άθλιες συνθήκες διατροφής, διαμονής και στέγασης.

Σύμφωνα με τα κατηγορητήρια του «Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου», κατά το 1942 εκτελέστηκαν άνευ δίκης μέσα στο στρατόπεδο πάνω από 250 κρατούμενοι. Οι εκτελεσμένοι απ' αυτό το στρατόπεδο υπολογίζονται συνολικά σε 800 περίπου. Μετά την κατάρρευση της φασιστικής Ιταλίας, παρέλαβαν το στρατόπεδο οι Γερμανοί. Παράλληλα όμως συνέχιζαν να τροφοδοτούν το στρατόπεδο με μεμονωμένες ομάδες κρατουμένων από όλη την Ελλάδα, έτσι τον Απρίλιο του 1943 έφεραν απ' την Ακροναυπλία 246, 100 ποινικούς καταδίκους, 50 χωροφύλακες, 3 αξιωματικούς της Χωροφυλακής, 4 διευθυντές της Αστυνομίας, 8 παπάδες, 60 γυναίκες μαζί με 20 μικρά παιδιά και διάφορους άλλους. Ο Ερυθρός Σταυρός αναφέρει ότι στο στρατόπεδο κρατήθηκαν υπό άθλιες συνθήκες 2.538 άτομα. Τα 1.218 στη διάρκεια της Ιταλικής διοίκησης που κράτησε 29 μήνες, και 1.365 στη διάρκεια της γερμανικής διοίκησης. Η ίδια πηγή ανεβάζει σε 1.210 κρατουμένους που εκτέλεσαν τα γερμανικά καθάρματα. Από αυτό το στρατόπεδο οι Γερμανοί πήραν και εκτέλεσαν στις 8 Μαρτίου του 1944, τους 40 πατριώτες, που στον τόπο της εκτέλεσης, κάνουμε κάθε χρόνο εκδήλωση-μνημόσυνο για τα πολυαγαπημένα μας αδέλφια.

Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΑΥΤΟΠΤΗΣ

Ο Γιάννης Γκότσης, τότε νομάρχης Λάρισας, ο μοναδικός αυτόπτης μάρτυς που τον ανάγκασαν οι Γερμανοί να παρευρεθεί στην εκτέλεση, δείτε πώς περιγράφει το τρομερό αυτό γεγονός στο βιβλίο του «Φλόγες στον Όλυμπο» που εξέδωσε ένα χρόνο μετά το 1945:

«... Εντολή του ανωτέρου στρατιωτικού Διοικητή είναι να παρευρεθείτε στην εκτέλεση 40 κρατουμένων αναρχικών ως αντίποινα. Θα έρθει αυτοκίνητο να σας παραλάβει στις 6 παρά είκοσι ακριβώς για τον τόπο της εκτελέσεως. Πράγματι σε λίγο έφθασα στον τόπο του εγκλήματος.

Σε λίγο φθάνει το πρώτο καμιόνι με τους μελλοθανάτους, είναι 5 όλες γυναίκες, πρώτη κατεβαίνει απ' το αυτοκίνητο η Δήμητρα Τσάτσου, κομμώτρια απ' τη Λάρισα, δίνει το χέρι της στην επόμενη, τη Σουλτούκη που δεν μπορούσε να στηριχτεί στα πόδια της, γιατί 3 μέρες συνεχόμενες την έδερναν για να προβεί σε ομολογία. Πίσω απ' τη Σουλτούκη ακολουθεί η Παπαδοπούλου, της οποίας ο άνδρας της σκοτώθηκε αμέσως έπειτα απ' αυτή και άλλες δύο γυναίκες.

Οι 5 αυτές πρώτες Ελληνίδες περνούν ανάμεσα από τους Γερμανούς χωρίς να τους κοιτάξουν, προχωρούν και παίρνουν θέση, σα να ξέρουν όλες τις λεπτομέρειες, μπροστά στο χείλος της τάφρου που είχαν σκάψει οι Γερμανοί. Πατούν πάνω στο νωπό και υγρό χώμα. Οιαδήποτε περιγραφή θα μειώσει το μεγαλείο των γυναικών αυτών μπροστά στο θάνατο, ούτε ένας ψίθυρος, ούτε μια γκριμάτσα στο πρόσωπο τους, βήμα σταθερό, στάση υπερήφανη, αγέρωχη, εκπληκτική περιφρόνηση προς το θάνατο.

Απέναντί τους, σε απόσταση τριών μέτρων παίρνει θέση το εκτελεστικό απόσπασμα. Δίδεται το παράγγελμα και πυροβολούν οι κτηνάνθρωποι στο κρανίο. Σωριάζονται και οι 5 προς τα πίσω. Στις 2 γυναίκες δεν έχει ευστοχήσει η βολή, ένα αγωνιώδες βογγητό ξεσκίζει τη νεκρική σιγή. Η χαριστική βολή χαρίζει τη λύτρωση. Διερρηγμένα κρανία, ξεχυμένα μυαλά, λίμνη αίματος. Το χέρι ενός Ες-Ες γεμίζει αίμα και μυαλά ανακατωμένα, βγάζει το μαντίλι του και καθαρίζει το χέρι του, ενώ συγχρόνως το δείχνει στους άλλους και γελάει. Ύστερα με τα φτυάρια ρίχνουν τα πτώματα στην τάφρο.

Το καμιόνι φεύγει, πηγαίνει και φέρνει άλλους, η ίδια διαδικασία, 8 είναι τώρα, όλοι άνδρες. Ένα αυλάκι από αίμα αρχίζει να σχηματίζεται. Και τα Ες-Ες γελούν, γελούν ένα γέλιο ανατριχιαστικό και απαίσιο. Ένας σωματώδης αξιωματικός με τερατώδη μορφή συγχαίρει το εκτελεστικό απόσπασμα. Σε λίγο καταφθάνουν και οι υπόλοιποι θανατοποινίτες πατριώτες. Ίδια διαδικασία. Τελευταία ομάδα είναι η 7, πρώτος κατεβαίνει ο Γιάννης Πατέρας, καθηγητής γυμναστικής, χαμογελάει, είναι σαν να μπαίνει σε στίβο για αθλήματα. Είναι ο μόνος που ομιλεί στους Γερμανούς. Τους λέει: «Εμείς πεθαίνουμε περήφανα για την Ελλάδα μας...» και έπειτα γυρίζοντας στους συντρόφους του τους λέει: «Εμπρός παιδιά, φωνάξτε όλοι... Ζήτω η Ελλάς», μια ζητωκραυγή πνίγεται μέσα στην ομοβροντία των όπλων.

Η τελευταία λέξη των μαρτύρων αυτών ήταν αφιερωμένη στην Ελλάδα και οι Γερμανοί έλεγαν πως σκότωναν αναρχικούς.

Μετά ταύτα με πλησιάζει ο επικεφαλής του αποσπάσματος και μου ανακοινώνει ότι είμαι ελεύθερος.

Γύρισα στη Λάρισα, είχαν περάσει τρεις ώρες. Έτρεμα ολόκληρος, η ταραχή μου μεγάλη».

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Στον ιερό αυτό τόπο των εκτελέσεων που είναι κοντά στο χωριό Ομορφοχώρι, επί Δημαρχίας Αριστείδη Λαμπρούλη έγινε ένα καλλιμάρμαρο μνημείο με τα ονόματα των 40 εκτελεσθέντων πατριωτών και για πρώτη χρονιά που έγινε το μνημόσυνο η ανδρική χορωδία του Μουσικού Συλλόγου Λάρισας έψαλε το Αιωνία η Μνήμη, η Φιλαρμονική του Δήμου πήρε μέρος, οι αρχές του τόπου μας και πλήθος κατοίκων και συγγενών της Λάρισας. Κάθε χρόνο ο Δήμος Λάρισας το μήνα Μάιο, πραγματοποιεί μνημόσυνο και κατάθεση στεφάνων από τις Πολιτικές - Στρατιωτικές Αρχές, Αντιστασιακές Οργανώσεις, συγγενείς και φίλους.

Δυστυχώς κάθε χρόνο υποβαθμίζεται η πολύ σπουδαία αυτή εκδήλωση, η συμμετοχή των πολιτών είναι μηδαμινή κάθε χρόνο και λιγότεροι πολίτες παίρνουν μέρος στην εκδήλωση. Ας σκεφτούν οι Αρχές του τόπου μας κάτι που να φέρει τους πολίτες στην εκδήλωση αυτή και να πληροφορηθεί η νέα γενιά για το συνταρακτικό γεγονός που τάραξε τότε τη μικρή κοινωνία της Λάρισας. Νομίζω ότι λείπει η πληροφόρηση στους νέους μας.

Νίκος Αθ. Παπαθανασίου

Π.Ο.Α.Ε.Α. νομού ΛΑΡΙΣΑΣ