της κας Θάνου, πρώην Προέδρου του Αρείου Πάγου, που την οδήγησαν από τη θέση της αμερόληπτης (;) δικαστικής λειτουργού μέχρι την τοποθέτησή της «υπό την αιγίδα» του κ. Τσίπρα και της εκτελεστικής εξουσίας - την οποία ως και λίγες μέρες πριν ήλεγχε, έως τις πύρινες ανακοινώσεις της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων για απροκάλυπτη προσπάθεια εκφοβισμού των δικαστικών λειτουργών από κυβερνητικά στελέχη.

Ας επανέλθουμε, όμως, στο ερώτημα: «Ποιος ήταν ο Μοντεσκιέ;»(Montesquieu, στα γαλλικά). Αν κάποιος δεν έχει σπουδάσει Νομική ή εν γένει Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες, είναι μάλλον δύσκολο να γνωρίζει την προσωπικότητα και το έργο πίσω από το όνομα. Συνεπώς, προς τι η αναφορά; Πρόκειται, λοιπόν, για τον Γάλλο συγγραφέα και φιλόσοφο του Διαφωτισμού που φαίνεται ότι κέρδισε την «αθανασία» ιδίως για το έργο του «Το Πνεύμα των Νόμων» και, κυρίως, για τη συμβολή του στη θεωρία της περίφημης αρχής της διάκρισης των εξουσιών.

Διάκριση των εξουσιών σημαίνει, με απλά λόγια, ότι η κάθε μία από τις τρεις εξουσίες, δηλαδή νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική, ασκείται από διαφορετικά πρόσωπα. Όπως επισημαίνει ο Μοντεσκιέ, δεν υπάρχει ελευθερία αν η δικαστική εξουσία δεν διακρίνεται από τη νομοθετική και την εκτελεστική. Και προσθέτει ότι ελευθερία δεν υπάρχει σε οποιονδήποτε κι αν σωρεύονται οι εξουσίες, είτε σε ένα και μόνο πρόσωπο- μονάρχη, είτε σε ένα ορισμένο σώμα ανθρώπων, είτε στον ίδιο το λαό, καθώς πιστεύει ότι οποιοσδήποτε από αυτούς είναι ικανός να καταστεί καταπιεστής των πολιτών και να καταστρέψει το κράτος, αν δεν υπάρχει καταμερισμός των εξουσιών σε διαφορετικούς φορείς (βλ. Μαυριά, Συνταγματικό Δίκαιο).

 Η αρχή της διάκρισης των εξουσιών αποτυπώνεται ως οργανωτική αρχή του πολιτεύματος στο Σύνταγμά μας (άρ.26) και απαντάται σε όλα τα ελληνικά Συντάγματα ήδη από το Σύνταγμα της Τροιζήνας του 1827. Μάλιστα, ως προς τη δικαστική εξουσία, η διάκρισή της από τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία είναι απόλυτη, ώστε να κατοχυρώνεται η ανεξαρτησία της – ύπατης σημασίας για τη Δημοκρατία μας - από κάθε είδους παρέμβαση.

Ο απόλυτος σεβασμός στη διάκριση των εξουσιών και στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης δεν αποκλείει την άσκηση κριτικής σε αποφάσεις των δικαστικών λειτουργών, εφόσον η κριτική αυτή έχει επιστημονική βάση και πραγματώνεται με την διατύπωση νομικών επιχειρημάτων ως προς το νομικό σκέλος της υπόθεσης. Φυσικά, οφείλει κανείς να γνωρίζει το περιεχόμενο της δικογραφίας, καθώς «ελαφρά τη καρδία» κρίσεις χωρίς γνώση όλων των στοιχείων της υπόθεσης είναι εξίσου αβάσιμες κι επικίνδυνες. Εντούτοις, επιθέσεις που εμφορούνται από πολιτικά κίνητρα είναι απολύτως κατακριτέες και οφείλουν όχι μόνο να γίνονται αντικείμενο αποδοκιμασίας, αλλά και σφοδρής αντίδρασης. Οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση στη Δικαιοσύνη, εκ μέρους οποιασδήποτε κυβέρνησης, οφείλει να τυγχάνει απαξίας από το σύνολο του πολιτικού συστήματος, αλλά ιδίως από τους ίδιους τους πολίτες, καθώς τυχόν χειραγώγηση της δικαιοσύνης ανοίγει την πόρτα για την αμφισβήτηση των ατομικών και πολιτικών τους δικαιωμάτων.

Ας μη γελιόμαστε. Όταν ξεκινάει η, λόγω και έργω, αμφισβήτηση των βασικών αρχών του πολιτεύματος δεν υπάρχει όριο. Εκείνος που εφορμά εις βάρος του θεματοφύλακα της τήρησης των νόμων και του Συντάγματος δεν θα σεβαστεί τίποτε άλλο στην πορεία του. Δεν θα αυτοπεριοριστεί από μια κάποια (ποια άραγε;) «ηθική». Φυσικά, πολλά μπορούν να γίνουν ακόμα για τη βελτίωση του έργου της Δικαιοσύνης (βλ. προηγούμενο άρθρο μου «Δικαιοσύνη: Μεταρρυθμίσεις και όχι περικοπές», Ελευθερία, 9.7.2017). Αυτό δεν σημαίνει αμφισβήτηση του ίδιου του θεσμού. Ακόμα και τα τυχόν λάθη των ανθρώπων που ως δικαστικοί λειτουργοί υπηρετούν τη Δικαιοσύνη δεν πρέπει να αποδίδονται στον ίδιο τον θεσμό και να αμφισβητείται η σημασία του.

Ας αγωνιστούμε για τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης με τα εργαλεία που η ίδια η Δημοκρατία μας δίνει και ας απορρίψουμε όποιον προσπαθεί να τη χειραγωγήσει για ιδεολογικούς σκοπούς, χρησιμοποιώντας ως επονείδιστο προκάλυμμα υποθέσεις της επικαιρότητας. Ας απαιτήσουμε από τους πολιτικούς μας απόλυτο σεβασμό στη Δικαιοσύνη και πρωτοβουλίες για την βελτίωση του έργου της. Άλλωστε, εκείνοι που τώρα βάλλουν κατά της Δικαιοσύνης είναι οι ίδιοι που προασπίζονται διαχρονικά το «κράτος» των Εξαρχείων και δεν μπορούν να εγγυηθούν την τάξη και ασφάλεια των Ελλήνων πολιτών. Οι ίδιοι που με συνέπεια αρθρώνουν λόγο διχαστικό, με γλώσσα συχνά πεζοδρομιακή. Εκείνοι που, σύμφωνα με τον Γιάνη, ανησυχούσαν για πραξικόπημα και νέο Γουδί ενώ επεξεργάζονταν την έξοδο της χώρας από την Ευρώπη. Πόση υποκρισία πια;

* Της Αθηνάς Π. Σιαφαρίκα

Η Αθηνά Π. Σιαφαρίκα είναι δικηγόρος (LLM Oxford), Υπεύθυνη τομέα Δικαιοσύνης, ΔΗΜ.ΤΟ Ν.Δ. Τυρνάβου.