Ο ΕΧΕΤΛΑΙΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

«Όταν ξαφνικά όρμησε στη μάχη

ένας αγροίκος με γενειάδα...»

Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας

Αν δέκα χιλιάδες Αθηναίοι δεν είχαν παραταχτεί – ενάντια σε κάθε λογική – απέναντι στην περσική πολεμική μηχανή και δεν είχαν πολεμήσει υπερβαίνοντας ο κάθε πολίτης – πολεμιστής τον ίδιο του τον εαυτό, ο κόσμος δεν θα ήταν αυτός που γνωρίζουμε σήμερα...

Αυτή ήταν η μάχη του Μαραθώνα που έσωσε τον λεγόμενο Δυτικό Πολιτισμό που σήμερα καυχάται για την ύπαρξή του που την οφείλει κυριολεκτικά στη φάλαγγα των Αθηναίων που έτρεξαν σαν μεθυσμένοι και τρελοί 1.500 μέτρα και κρατώντας τις γραμμές τους συμπαγείς έπεσαν πάνω στους Πέρσες και με κυκλωτική κίνηση τους διέλυσαν..

 «Μήδοι ανεχώρησαν εκ της Ευρώπης νικηθέντες και ναυσί και πεζώ υπό των Ελλήνων», λέει χαρακτηριστικά ο Θουκυδίδης για να δικαιωθεί και από τους σύγχρονούς του ιστορικούς.

Όμως, ας δούμε λίγο τα πράγματα από κοντά... τότε που «Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν».

* Σεπτέμβριος 490 π.Χ., Μαραθώνας, γύρω στις 5.30 τα ξημερώματα και πάμε μαζί ιχνηλατώντας τη μάχη της εποχής που την έδωσαν μαζί και οι θεοί που κατέβηκαν από τους ουρανούς ή βγήκαν από τα έγκατα της Γης, αλλά και ένας παράξενος πολεμιστής που σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά του...

«Οι Αθηναίοι αφού έφτασαν στον Μαραθώνα, στρατοπέδευσαν στα υψώματα του όρους Αγρελίκι, πάνω από το σημερινό χωριό Βρανά. Μόνοι οι Πλαταιείς από τους υπόλοιπους Έλληνες βοήθησαν τους Αθηναίους και έφτασαν αφού εκείνοι είχαν στρατοπεδεύσει. «Ήλθομεν, να θέσωμεν ομού την κρηπίδα της ελευθερίας επί του ιερού τούτου τόπου» όπως είπαν χαρακτηριστικά.

Τη στιγμή της συνάντησης Αθηναίων και Πλαταιών ανέκρουσαν τα δόρατά τους επί των ασπίδων τους σε θριαμβευτικό αλαλαγμό, προάγγελο της νίκης... Όταν όλα ήταν έτοιμα, στην τελική παράταξη των αντιπάλων στρατών, το μεταξύ τους διάστημα - ένα καθ' όλα ομαλό πεδίο - είχε απόσταση οκτώ σταδίων, δηλαδή 1.500 μέτρων. Μετά τις θυσίες και το μικρό λόγο του Μιλτιάδη, δόθηκε από τον ίδιο το σύνθημα της επίθεσης.

Σηκώθηκε ένας αλαλαγμός από το μέρος της ελληνικής φάλαγγας και μια τρομερή πολεμική ιαχή σαν κεραυνός, εναρμονισμένη με τον πολεμικό παιάνα. Η απόσταση των 1.500 μέτρων φάνηκε σαν εκατό μέτρα. Οι Πέρσες δεν μπόρεσαν ποτέ να καταλάβουν πώς οι πεζοί και βαριά οπλισμένοι Αθηναίοι έφτασαν τόσο γρήγορα και ξεκούραστοι τις γραμμές τους. Νόμιζαν ότι ήταν παράφρονες και μαινόμενοι! Τέτοια ήταν η ορμή και η ένταση των Αθηναίων, ώστε οι Πέρσες δεν πρόλαβαν να κινηθούν καν! Αργότερα, μετά τη μάχη, οπλίτες Αθηναίοι θα πουν ότι λίγο πιο μπροστά από τον Μιλτιάδη, που οδηγούσε τη φάλαγγα, έτρεχε λουσμένος σε ένα χρυσό φως ο ήρωας της Αθήνας, ο Θησέας, βαριά οπλισμένος σαν πεζός, κι αυτός ήταν εκείνος που έπεσε πρώτος επάνω στο κέντρο των Περσών. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο στρατών υπήρξε φοβερή. Χωρίς οι Αθηναίοι να ελαττώσουν την ορμή τους άρχισαν να νικούν στα δύο άκρα της παράταξης και να τρέπουν τους αντιπάλους σε φυγή. Στο κέντρο όμως, όπου 2.000 Αθηναίοι πολεμούσαν με 18.000 εκλεκτούς του περσικού στρατού, νικούσαν οι Πέρσες. Εδώ ακριβώς συνέβη το δεύτερο από τα θαυμαστά της μάχης του Μαραθώνα.

Τότε, ένας γιγαντόσωμος "αγροίκος", με γενειάδα που κάλυπτε την ασπίδα του, άγνωστος σε όλους, κρατώντας τη μεγάλη λαβή ενός αρότρου της εποχής (την εχέτλη), κατέβηκε με μεγάλη ορμή από το βουνό σκορπώντας το θάνατο και τον "πανικό" (η λέξη προέρχεται από τον Πάνα) στους Πέρσες, κατόρθωσε να φτάσει στο κέντρο της μάχης και να ενωθεί με τους 2.000 Αθηναίους που διοικούσαν ο Θεμιστοκλής και ο Αριστείδης και εκεί άρχισε να "θερίζει" τους Πέρσες. Όπως θα διηγηθεί μετά τη μάχη ένας αυτόπτης μάρτυρας - οπλίτης της φυλής που διοικούσε ο Αριστείδης - ο Επίζηλος του Κουφαγόρου, ενώ πολεμούσε σώμα με σώμα, του φάνηκε ξαφνικά ότι είδε απέναντί του έναν πανύψηλο οπλίτη που τα γένια του σκέπαζαν την ασπίδα του. Έμοιαζε σαν φάντασμα που κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ φωτεινό όπλο! Πέρασε ακριβώς δίπλα του, σκοτώνοντας πέντε Πέρσες αντιπάλους και αυτή η σκηνή ήταν η τελευταία που είδε ο Επίζηλος γιατί από κάποια υπερβολική λάμψη, τυφλώθηκε!

Περίπου επτακόσια χρόνια αργότερα, όταν ο Παυσανίας επισκέφτηκε στην Αθήνα την Ποικίλη Στοά, η οποία ονομάστηκε έτσι από τις πολλές και διάφορες ζωγραφιές που τη διακοσμούσαν, είδε ότι αυτές ολοκληρώνονταν με την απεικόνιση εκείνων που πολέμησαν στον Μαραθώνα τον Σεπτέμβρη του 490 π.Χ.

Ανάμεσά τους, οι ονομαστοί ζωγράφοι Πάναινος και Μίκων φρόντισαν να ξεχωρίζει ο Πολέμαρχος Καλλίμαχος, ο Στρατηγός Μιλτιάδης και ο Ήρωας ο ονομαζόμενος Έχετλος ή Εχετλαίος. "Υπάρχει η παράδοση πως στη Μάχη του Μαραθώνα έλαβε μέρος και κάποιος που έμοιαζε με αγρότη στην εμφάνιση και στην περιβολή. Αυτός σκότωσε πολλούς από τους βαρβάρους με ένα άροτρο και όταν η μάχη τελείωσε, εξαφανίστηκε", λέει χαρακτηριστικά ο Παυσανίας στο βιβλίο του "Ελλάδος περιήγησις / Αττικά":

«Συνέβη δὲ ὡς λέγουσιν ἄνδρα ἐν τῇ μάχῃ παρεῖναι τὸ εἶδος καὶ τὴν σκευὴν ἄγροικον• οὗτος τῶν βαρβάρων πολλοὺς καταφονεύσας ἀρότρῳ μετὰ τὸ ἔργον ἦν ἀφανής• ἐρομένοις δὲ Ἀθηναίοις ἄλλο μὲν ὁ θεὸς ἐς αὐτὸν ἔχρησεν οὐδέν, τιμᾶν δὲ Ἐχετλαῖον ἐκέλευσεν ἥρωα. πεποίηται δὲ καὶ τρόπαιον λίθου λευκοῦ».

 «Λέγουν επίσης πως έτυχε να είναι παρών στη μάχη ένας άνδρας με παλαιική εμφάνιση κι ενδύματα. Σκοτώνοντας πολλούς από τους ξένους με την εχέτλη, εξαφανίστηκε μετά από τη μάχη. Σαν ρώτησαν οι Αθηναίοι το μαντείο, ο θεός απλά τους έδωσε την εντολή να τιμήσουν τον Εχετλαίο ως ήρωα. Ανήγειραν και μνημείο μάλιστα με λευκό μάρμαρο.

 Οι περιγραφές των πολλών αυτόπτων μαρτύρων, η φοβερή του δύναμη και αποτελεσματικότητα, καθώς και το γεγονός ότι ήταν τελείως άγνωστος σε όλους, άφησαν στους Αθηναίους βαθιά εντύπωση, τόσο που ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών, ποιος ήταν ο ήρωας αυτός, ο θεός δεν χρησμοδότησε τίποτα περισσότερο από το ότι πρέπει να τιμούν τον ήρωα Εχετλαίο"...

Θεοί, Έλληνες και μαχητές μέσα σε δυο περίπου ώρες σκότωσαν περίπου 6.500 Πέρσες και σώθηκε η Ελλάδα και ο Δυτικός Πολιτισμός!

Όσο για τον Εχετλαίο, αυτός ακόμα παραμένει ένας θρύλος στην καρδιά των Ελλήνων του Μαραθώνα, κάτι σαν την Παναγιά του 1940 που εμφανίστηκε στο Αλβανικό Μέτωπο!