Το χαρακτικό αυτό προέρχεται από εξώφυλλο μαθητικού τετραδίου που είχε κυκλοφορήσει κατά τη δεκαετία του 1960[1]. Η εικόνα αυτή είναι αντίγραφο έγχρωμου επιστολικού δελταρίου με τον αριθ. 9 και την ένδειξη: ΛΑΡΙΣΑ. Το πάρκο στο Φρούριο, το οποίο είχε κυκλοφορήσει εκείνη την περίοδο η εκδοτική εταιρεία HassidandCo της Θεσσαλονίκης. Ο χαράκτης είναι άγνωστος, όμως η καλλιτεχνική του ικανότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Τα τετράδια τα εκτύπωνε και τα προωθούσε στο εμπόριο η Μακεδονική Χαρτοβιομηχανία Α. Ε. Αθήναι – Θεσσαλονίκη. Φαίνεται λοιπόν ότι όλη αυτή η εξαιρετική πρωτοβουλία είχε μακεδονική προέλευση.

Στο μπροστινό μέρος της εικόνας, ανάμεσα σε διαδρόμους, χλοοτάπητα, δένδρα και άνθη είναι διάσπαρτα τοποθετημένα μερικά αρχιτεκτονικά μέλη από αρχαιότητες που στην περιοχή του Φρουρίου αφθονούσαν, γιατί εδώ βρισκόταν η Ακρόπολη της αρχαίας Λάρισας με τον περίφημο ναό της Πολιάδος Αθηνάς[2], το αρχαίο Θέατρο, ίσως και άλλα δημόσια κτίρια.

Στο βάθος διακρίνεται το μεταπολεμικό ρολόι της Λάρισας. Είναι γνωστό ότι ο σεισμός της 1ης Μαρτίου του 1941 είχε καταστρέψει το παλιό ρολόι της πόλεως και μετά την κατοχή ήταν αισθητή η έλλειψή του. Τον Νοέμβριο του 1951 το Δημοτικό Συμβούλιο επί δημαρχίας Δημητρίου Καραθάνου[3]πήρε την απόφαση να ανεγείρει νέο στην ίδια θέση. Η μελέτη της κατασκευής του είχε ανατεθεί στον πολιτικό μηχανικό Νικόλαο Βασ. Μίχο. Μέσα στο 1952 και σε σύντομο χρονικό διάστημα υψώθηκε δίπλα από τα θεμέλια του εξαγωνικού πύργου του παλιού, το νέο λευκό ψηλόλιγνο ρολόι. Είχε τετράγωνη βάση και ήταν τοποθετημένο σε ψηλό βάθρο. Κάθε πλευρά του είχε μήκος τρία περίπου μέτρα, ενώ το ύψος του έφθανε τα 18,5 μέτρα και η κατασκευή του ήταν από οπλισμένο σκυρόδεμα. Στο ψηλότερο σημείο του είχε και στις τέσσερες πλευρές ισάριθμα ρολόγια με ωροδείκτες και λεπτοδείκτες. Αρχιτεκτονικά διακρινόταν για τις απλές και περίτεχνες γραμμές του που του έδιναν επί πλέον ύψος. Οι μεγαλύτεροι το θυμόμαστε γιατί έχουμε ευχάριστες αναμνήσεις απ’ αυτό. Φωτογραφηθήκαμε δίπλα του, παίξαμε στα σκαλιά της βάσης του και ακούγαμε τους δυνατούς χτύπους του που απλώνονταν σ’ όλη την πόλη. Τότε δεν υπήρχαν πολυώροφα κτίρια για να απομονώνουν τον ήχο του και ο «Καραθάνος», όπως ονομαζόταν από τους Λαρισαίους το ρολόι από το όνομα του δημάρχου που το ξανάκτισε, ακουγόταν παντού. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, και μάλιστα έχει αποτυπωθεί και σε φωτογραφίες της εποχής, ότι κατά την ημέρα της κηδείας του δημάρχου Καραθάνου είχε τοποθετηθεί στην κορυφή του ρολογιού ελληνική σημαία, η οποία κυμάτιζε μεσίστια. Η διάρκεια ζωής του ήταν μόλις σαράντα χρόνια. Τον Σεπτέμβριο του 1992 αναγκαστικά κατεδαφίσθηκε. Είχε ξεκινήσει η διαδικασία αποκάλυψης του αρχαίου Θεάτρου και η παρουσία του στην περιοχή του επιθεάτρου προδιέγραψε την τύχη του. Θυσιάσθηκε, για να αναδειχθεί το σύμβολο της Λάρισας, ο θησαυρός της, το αρχαίο Θέατρο. Από τότε, έγιναν κάποιες προσπάθειες από μερικούς δημάρχους να κτισθεί νέο σε άλλη θέση, εκπονήθηκαν μελέτες και σχέδια με σύγχρονες κατασκευές, αλλά κάθε πρωτοβουλία ναυάγησε και το ρολόι, που για 450 και περισσότερα χρόνια συντρόφευε τη Λάρισα, σίγησε. Στην εποχή της αποθέωσης της τεχνολογίας που ζούμε, προφανώς θεωρήθηκε ότι είναι περιττό[4].

Η χρονολογία της κάρτας του Hassid τοποθετείται στο τέλος της δεκαετίας του 1950,όταν οι ασπρόμαυρες αντικαταστάθηκαν από τις έγχρωμες, συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 1958-1960,επειδή στο ίδιο χρονικό διάστημα τοποθετούνται και τα άλλα επιστολικά δελτάρια, δέκα περίπου στον αριθμό, τα οποία κυκλοφόρησε ο εκδοτικός αυτός οίκος της Θεσσαλονίκης, και τα οποία απεικονίζουν τοπία της Λάρισας. Λίγα χρόνια αργότερα, αρχές δεκαετίας του 1960, έγινε το χαρακτικό που δημοσιεύεται.

------------------------------------------------------

[1]. Την περίοδο εκείνη και για λίγα χρόνια, μερικά τυπογραφεία είχαν την σπουδαία έμπνευση να αλλάξουν τα απρόσωπα εξώφυλλα των μαθητικών τετραδίων και να τα κοσμήσουν με ωραίες εικόνες από περιοχές όλης της χώρας, ή με ήρωες της ελληνικής ιστορίας και με πολλές άλλες ακόμα καλλιτεχνικές συνθέσεις, χωρίς καμία επιπλέον χρηματική επιβάρυνση. Με την αλλαγή αυτή πρόσφεραν στους μικρούς μαθητές οπτικά ερεθίσματα, ευκαιρίες για συζητήσεις γύρω από τις εικόνες, ακόμα και δυνατότητες προσωπικών συλλογών. Η αλλαγή αυτή των τετραδίων όμως σταμάτησε σύντομα, άγνωστο γιατί.

[2]. Η Αθηνά Πολιάς αποτελούσε την κύρια λατρευτική θεότητα των Λαρισαίων τόσο στα αρχαϊκά, όσο και στα πρώιμα κλασικά χρόνια. Η ακριβής θέση του ναού δεν είναι ακόμα γνωστή. Μόνον ενδείξεις υπάρχουν, σύμφωνα με τις οποίες βρισκόταν πίσω (ανατολικά) από το ιερό του σημερινού ναού του Αγ. Αχιλλίου. Βλέπε: Τζιαφάλιας Αθανάσιος, Ο Θεόδωρος Αξενίδης και το έργο του, περ. «Γραφή», τεύχ. 35 (Καλοκαίρι 1997) Λάρισα,

σελ. 34.

[3]. Ο Δημήτριος Καραθάνος γεννήθηκε το 1899 στην Καρδίτσα, αλλά σε νεαρή ηλικία μετακόμισε οικογενειακώς στη Λάρισα. Ο πατέρας του ήταν φαρμακοποιός και ακολούθησε και ο ίδιος τα επαγγελματικά βήματά του, συνεχίζοντας τη λειτουργία του φαρμακείου του στην πόλη μας. Συγχρόνως όμως αναμίχθηκε έντονα στην κοινωνική και αθλητική ζωή, αλλά και σε κάθε φιλοπρόοδη κίνηση της Λάρισας. Στις δημοτικές εκλογές του 1951 πλειοψήφησε ο συνδυασμός του και εξελέγη δήμαρχος. Πέθανε στις 17 Μαρτίου 1954 σε ηλικία 55 ετών κατά τη διάρκεια της θητείας του ως δημάρχου, από καρδιακό νόσημα.

[4]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το ρολόι της Λάρισας. Ιστορική διαδρομή, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 17ης Σεπτεμβρίου 2014.