Εκτύπωση αυτής της σελίδας

ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα, χίλιες λέξεις

Το αρχοντικό Δημ. Πουλιάδη

Δημοσίευση: 24 Δεκ 2017 15:55
Το αρχοντικό Δημ. Πουλιάδη, στη βόρεια πλευρά της πλατείας Ταχυδρομείου. Φωτογραφία του Τάκη Τλούπα. Δεκαετία 1970 Το αρχοντικό Δημ. Πουλιάδη, στη βόρεια πλευρά της πλατείας Ταχυδρομείου. Φωτογραφία του Τάκη Τλούπα. Δεκαετία 1970

Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε με ένα σπουδαίο κτίσμα, κόσμημα της προπολεμικής Λάρισας, το αρχοντικό του Δημητρίου Πουλιάδη. Βρισκόταν στη βόρεια πλευρά της πλατείας Ταχυδρομείου, στη γωνία των σημερινών οδών Παπακυριαζή και Ασκληπιού.

Ο Δημήτριος Πουλιάδης ήταν εργολάβος, ο οποίος εκτός από την κατασκευή ιδιωτικών κτιρίων αναλάμβανε και διάφορα δημόσια και δημοτικά έργα. Ανήκε στην μεγάλη ομάδα εργολάβων οι οποίοι είχαν αναλάβει να μεταμορφώσουν την Λάρισα της τουρκοκρατίας σε μια σύγχρονη πολιτεία[1]. Διετέλεσε κατά διαστήματα δημοτικός σύμβουλος και υπήρξε από τους πλέον δραστήριους επιχειρηματίες της Λάρισας. Ήταν εμπειροτεχνίτης και πολλά από τα παλαιά κτίσματα της Λάρισας έγιναν με δικά του σχέδια, κατασκευή και επίβλεψη. Ένα από τα λίγα που σώζονται είναι το τριώροφο μέγαρο Αλεξάνδρου που βρίσκεται επί της οδού Βενιζέλου, απέναντι από το αρχαίο θέατρο, καθώς και το αρχοντικό Αλεξάνδρου[2] επί της Παπακυριαζή. Στην πλατεία Ταχυδρομείου είχε κατασκευάσει και άλλα τρία κτίρια τα οποία όμως δεν υπάρχουν σήμερα. Το αρχοντικό του Νικολάου Καραστεργίου που βρισκόταν στη γωνία των οδών Παπακυριαζή και Παναγούλη, το αρχοντικό του Γεωργίου Αντωνιάδη[3], το οποίο αργότερα διαμορφώθηκε στο Ξενοδοχείο "Τα Τέμπη", και την οικογενειακή του κατοικία, την οποία παρουσιάζουμε σήμερα.

Αρχιτεκτονικά το σπίτι του Πουλιάδη διέθετε πολλά νεοκλασικά στοιχεία, ήταν διώροφο με υπερυψωμένο υπόγειο και σαν γωνιακό που ήταν είχε δύο όψεις, η μία προς την οδό Παπακυριαζή, όπου βρισκόταν η κύρια είσοδος της κατοικίας, έβλεπε προς την πλατεία και η άλλη προς την οδό Ασκληπιού. Πάνω από την είσοδο βρισκόταν ένας περίτεχνος εξώστης με μαρμάρινα λεπτοδουλεμένα φουρούσια και μεταλλικό κιγκλίδωμα. Όμως εκείνο που χαρακτήριζε το αρχοντικό του Πουλιάδη ήταν μια κατακόρυφη τρίπλευρη προεξοχή του σπιτιού στο μέσον της ανατολικής όψης, σε ολόκληρο το ύψος της, η οποία ψηλά κατέληγε σε μια πυργοειδή κατασκευή. Ήταν ένα αρχιτεκτονικό στοιχείο που το προσδιόριζε και δεν το έχουμε συναντήσει σε κανένα άλλο αρχοντικό της Λάρισας. Στην όψη που έβλεπε προς την πλατεία υπήρχε και μια σιδερένια εξώπορτα η οποία μετά από ένα μικρό άνοιγμα οδηγούσε σε μια δεύτερη, βοηθητική είσοδο, η οποία βρισκόταν στην πυργοειδή προεξοχή, όπως διακρίνεται και στην φωτογραφία που συνοδεύει το κείμενο. Το σπίτι του ο Πουλιάδης το επιμελήθηκε ιδιαίτερα και το προσάρμοσε ανάλογα με τις ανάγκες της οικογενείας του. Ως χρονολογία κατασκευής αναφέρεται το έτος 1910.

Μετά τον θάνατο του Δημητρίου Πουλιάδη το αρχοντικό περιήλθε στην κυριότητα του ανεψιού του Αθανασίου Γουνιτσιώτη, ο οποίος διατηρούσε κατάστημα ψιλικών επί της οδού Ακροπόλεως (Παπαναστασίου σήμερα). Λόγω της στερεάς και επιμελημένης κατασκευής του ο σεισμός του 1941 δεν επέφερε στο κτίσμα σοβαρές ζημιές. Σύμφωνα με το συμβόλαιο αγοράς, ο ιατρός Γεώργιος Κατσίγρας έγινε κάτοχος του αρχοντικού αυτού στις 17 Σεπτεμβρίου 1952, με την προοπτική να το χρησιμοποιήσει σαν οικογενειακή του κατοικία και μάλιστα αφού το συντήρησε, προχώρησε εσωτερικά σε πολλές βελτιώσεις. Την περίοδο εκείνη (1952) η χειρουργική κλινική του Γεωργίου Κατσίγρα στεγαζόταν στο Μέγαρο Αλεξάνδρου επί της οδού Βενιζέλου. Το 1955 απέναντι από το σπίτι που είχε αγοράσει ο Κατσίγρας έκτισε την περίφημη ιδιωτική του κλινική. Το αρχοντικό του οποίου είχε αποκτήσει την ιδιοκτησία το χρησιμοποιούσε ως αναρρωτήριο, όταν η κλινική ήταν κορεσμένη από ασθενείς. Μετά τις χειρουργικές επεμβάσεις μετέφερε τους ασθενείς για ανάρρωση στο κτίριο του Πουλιάδη, ενώ στο ημιυπόγειο στέγαζε τα πλυντήρια και στεγνωτήρια. Όμως το κτίριο αυτό έπειτα από την σεισμική δόνηση του 1953, κτυπημένο προφανώς και από τους προηγούμενους σεισμούς, παρουσίασε μεγάλες ρωγμές και θεωρήθηκε επικίνδυνο. Έμεινε για πολλά χρόνια ακατοίκητο και το 1978 ο ιδιοκτήτης το κατεδάφισε και οικοδομήθηκε, σε επαφή με την προηγούμενη πολυκατοικία, ένα νέο πολυώροφο κτίριο με κατασκευαστή τον Απόστολο Σταθακόπουλο.

Η φωτογραφία που δημοσιεύεται απεικονίζει το αρχοντικό του Δημητρίου Πουλιάδη όπως φαινόταν από την πλατεία Ταχυδρομείου. Είναι του Τάκη Τλούπα, η λήψη του τοποθετείται περί το 1970 και δημοσιεύθηκε στο βιβλίο που εκδόθηκε από τον Δήμο Λαρισαίων με τίτλο "Λάρισα. Εικόνες του χθες", σε κείμενα του Νίκου Νάκου και φωτογραφίες του μεγάλου Λαρισαίου φωτογράφου.

 [1]. Οι εργολάβοι της εποχής εκείνης ήταν οι Αναστάσιος Οικονόμου, Βασίλειος Μπεκιάρης, Βασίλειος Παπαδέδες, Κωνσταντίνος Οικονόμου, Δημήτριος Πουλιάδης, Πάτροκλος Σαβούρης και Νικόλαος Οικονόμου. Οι Αναστάσιος, Κωνσταντίνος και Νικόλαος Οικονόμου ήταν αδέλφια, παιδιά του Αθανασίου Οικονόμου. Η οικογένειά τους αρχικά διέμενε στο Καζακλάρ (Αμπελώνα), εν συνεχεία όμως μετακόμισαν στη Λάρισα, όπου διέμεναν στο αρχοντικό τους, το οποίο διασώζεται μέχρι και σήμερα στην οδό Μανωλάκη 11, και το οποίο στεγάζει τις υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ. Και οι επτά αναφερόμενοι εργολάβοι είναι γνωστοί από την οικοδομική δραστηριότητα που ανέπτυξαν στη Λάρισα από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το 1940. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η κατεδάδιση του πυρποληθέντος Δικαστικού Μεγάρου (1888), εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 11ης Οκτωβρίου 2017.

[2].Ο επάνω όροφος έπαθε σοβαρές καταστροφές από τον σεισμό. Μεταπολεμικά αποκαταστάθηκε, όχι όμως στην αρχική νεοκλασική του μορφή.

[3]. Στις αρχές του 20ού αιώνα οι αδελφοί Αντωνιάδη διατηρούσαν στην οδό Ερμού ένα από τα μεγαλύτερα καταστήματα γυναικείων ειδών και υφασμάτων στη Λάρισα. Το 1910 ο εργολάβος Δημ. Πουλιάδης κατασκεύασε δύο κατοικίες για να στεγάσουν οι αδελφοί Αντωνιάδη τις οικογένειές τους. Την μία στην οδό Παπακυριαζή, την οποία αγόρασε το 1920 ο Ιωάννης Αλεξάνδρου και την δεύτερη στην Πλατεία Ταχυδρομείου, η οποία αργότερα στέγασε το ξενοδοχείο "Τα Τέμπη".

Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

nikapap@hotmail.com