Τα Χριστούγεννα είναι δύναμη, σπεύστε! Αλλιώς, την προλαβαίνουν και τη ρουφούν οι γυναίκες, σαν βρικόλακες, για να γίνουν δυνατές και να εξουσιάζουν τον κόσμο», γράφει ο Στρίντμπεργκ σ` ένα σημείωμά του, για το θεατρικό του έργο, «Ο Πελεκάνος».

Στο οικογενειακό αυτό - με ψυχολογικές προεκτάσεις - δράμα, προβάλλονται παιδικές μνήμες και βιώματα του συγγραφέα γύρω από την οικογενειακή ζωή, με τις καθημερινές συνήθειες και ανάγκες, για το φαγητό, τους αγαπημένους του λαχανοντολμάδες, την ελλιπή θέρμανση του σπιτιού. (…) «Παραμονή Χριστουγέννων… τη μόνη μέρα που χορταίναμε φαί, όπως έλεγε κι ο μπαμπάς», λέει η Γέρντα (η αδελφή του), στον «Πελεκάνο».

Οι περιοχές της Βαλτικής αποτελούσαν από τότε το «μήλο της έριδος» για τους κατακτητικούς λαούς της Β. Ευρώπης, και όχι μόνο. Οι Σουηδοί, το 1523, αφού ξεσηκώθηκαν και έδιωξαν τους Δανούς κατακτητές, ανασυντάχθηκαν, οργανώθηκαν κι άρχισαν τους επιθετικούς πολέμους. Εισβάλουν στην Εσθονία, τη Φιλανδία, τη Λαπωνία, νικούν τους στρατούς της Ρωσίας, της Πολωνίας, συμμετέχουν στον τριακονταετή πόλεμο (1618-1648) και κερδίζουν νέα εδάφη. Φτάνουν στο Μόναχο, κατευθύνονται προς τη Βιέννη κι από κει, εισβάλουν στο ρωσικό έδαφος (Ουκρανία). Το 1709 στη μάχη της Πολτάβα, ο Μ. Πέτρος της Ρωσίας, με τη βοήθεια του ρωσικού χειμώνα, συντρίβει τις δυνάμεις των Σουηδών και έτσι, σταματά η επέλασή τους προς τη Μόσχα. Το 1814 ενσωματώνουν την Νορβηγία, η οποία αργότερα αποκτά την ανεξαρτησία της. Από το 1907-1950 η Σουηδία απογειώνεται και αναπτύσσεται ραγδαία στον οικονομικό, τον κοινωνικό και τον πολιτιστικό τομέα, δημιουργώντας το «σύγχρονο σουηδικό θαύμα».

Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ (1849-1912, Στοκχόλμη), 4ο παιδί της οικογένειας, από πατέρα έμπορο και μητέρα την παραδουλεύτρα των Στρίντμπεργκ, θα μεγαλώσει, κουβαλώντας πάνω του το στίγμα του «γιου της δούλας». Ευέξαπτος από μικρός, αντιδραστικός, καχύποπτος, μοναχικός, αλλά και ευαίσθητος, σπουδάζει στην Ουψάλα και Στοκχόλμη, εργάζεται ως δημοσιογράφος, δάσκαλος, ζωγράφος, βιβλιοθηκάριος, επισκέπτεται ευρωπαϊκές πρωτεύουσες κι αρχίζει να γράφει θέατρο (μονόπρακτα). Παντρεύεται και χωρίζει τρεις φορές, αποκτά πέντε παιδιά και γράφει διηγήματα, τα οποία κλείνει σε δύο συλλογές, με τον τίτλο, «Οι παντρεμένοι». Η κυκλοφορία τους ξεσηκώνει θύελλα, τα βιβλία κατάσχονται για την ελευθεροστομία και το άσεμνο του περιεχομένου τους, ο Σ. σέρνεται στις αίθουσες των δικαστηρίων και τελικά αθωώνεται.

Ο Άγγελος Τερζάκης γράφει για τη διαρκή αντιπαλότητα των δύο φίλων, μέσα στο γάμο, που διαπερνά τα έργα του Στρίντμπεργκ: (…) Η γυναίκα, θα ασκήσει πάνω στη ζωή του Στρίντμπεργκ μια αλλόκοτη και αντιφατική έλξη. Έχει συνειδητοποιήσει το δραματικό, το σχεδόν μοιραίο βάρος του θηλυκού στοιχείου μέσα στη ζωή. Έβλεπε στην πάλη άντρα-γυναίκας, μια στοιχειακή αναμέτρηση που παίρνει διαστάσεις φυσικού νόμου». Το 1887 ανεβάζει στο ιδιωτικό του θέατρο, «Intima Teatern, της Στοκχόλμης, το τραγικότερο των έργων του, τον «Πατέρα», όπου εκεί, αναδύεται η αρχέγονη μάχη των δύο φύλων - συζύγων και η πάλη μέχρι εξοντώσεως του αντιπάλου. Ο γράφων ευτύχησε να παρακολουθήσει την καταπληκτική εκείνη παράσταση, όπως και τους «Βρυκόλακες», του Ίψεν, με τους ασυναγώνιστους, Παξινού - Μινωτή, το 1968-1969.

Ο Στρίντμπεργκ έγραψε 70 έργα (θέατρο, διηγήματα, μυθιστορήματα), όπου εκεί μέσα, αποκαλύπτεται ο λάτρης του θηλυκού και μισογύνης, ο μεγαλοφυής «ψυχαναλυτής», για τον οποίο ο Σίγκμουντ Φρόυντ, είχε πει: (…) Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής, είχε πάει εκεί», με αφορμή το ανέβασμα του έργου, «Δεσποινίς Τζούλια».

Ο Ερρίκος Ίψεν (Ibsen, 1828-1906, Σκιεν της Νορβηγίας), 2ο παιδί εύπορης οικογένειας, έζησε δύσκολα παιδικά-εφηβικά χρόνια, ύστερα από την πτώχευση της επιχείρησης του πατέρα του. Στα 15 του χρόνια εγκαταλείπει το σχολείο, εργάζεται ως βοηθός φαρμακοποιού, αρχίζει να γράφει, και στα 18 του, γίνεται πατέρας από τη σχέση του με μια υπηρέτρια. Προσπαθεί να μπει στο Πανεπιστήμιο, αλλά απορρίπτεται από τον κακό βαθμό στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών. Ενώ συνεχίζει να γράφει, προσλαμβάνεται στο θέατρο της πόλης Μπέργκεν και κάνει όλες τις δουλειές· ανεβάζει δικά του έργα, σκηνοθετεί και απογοητεύεται. Εγκαταλείπει τη χώρα του και ζει στην Ιταλία, όπου παρουσιάζει το έργο του, καταξιώνεται ως θεατρικός συγγραφέας κα επιστρέφει στην πατρίδα του, ύστερα από 27 χρόνια. Εσωστρεφής και δυσκοινωνικός, ο Ίψεν, εμπνέεται από καταστάσεις, που το δραματικό στοιχείο είναι το κυρίαρχο συστατικό. Λατρεύει τη θάλασσα, επισκέπτεται τα φιόρδ, γράφει την «Κυρά της θάλασσας», μένει κάποια περίοδο της ζωής του δίπλα της και γεμίζει την ψυχή του με τη γαλήνη και τη γοητεία της. Γράφει το σχεδόν ποιητικό, θεατρικό έργο, «Ο εχθρός του λαού», όπου μέσα από τον γιατρό Στόκμαν, καταγγέλλει το ψέμα και τη διαφθορά των τοπικών αρχών, τη διαπλοκή των μικροσυμφερόντων και εκθειάζει τις αρετές του δικαίου και της αλήθειας, θεωρώντας τες, βασικά στοιχεία στη ζωή των ανθρώπων. Το 1881, ο Ίψεν γράφει τους «Βρικόλακες», πρωτοπαίζεται το 1883, και στην Αθήνα ανεβαίνει το 1894 που προκαλεί αντιδράσεις, αλλά και ενθουσιασμό. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος αποκαλεί τον Ίψεν, «αετόν», και δραματουργική μεγαλοφυΐαν του αιώνος. Πολυγραφότατος, έγραψε 30 θεατρικά έργα, ποιήματα, ανέκδοτα χειρόγραφα, Ο Ίψεν, θα πει σε ένα από τα ποιήματά του: «Ζω, παλεύω με τα πονηρά πνεύματα του νου και της καρδιάς.Γράφω, θα πει γίνομαι αμείλικτος δικαστής του εαυτού μου».

Βοηθήματα

Ερρίκου Ίψεν. Οι Βρικόλακες Δωδώνη μετ. Γ. Πολίτη

Ερρίκου Ίψεν. Ο εχθρός του λαού Γκοβέστης μετ. Λ. Κουκούλας

Νικηφ. Παπανδρέου. Ο Ίψεν στην Ελλάδα Κέδρος 1983

AugustStrindbeg.Ο πελεκάνος Νεφέλη μετ. Μαργ. Μέλμπεργκ

August Strindbeg.Ο πατέρας Ίκαρος 1985 μετ. Ν. Γκάτσος

AugustStrindbeg. Ονειρόδραμα Δωδώνη 1986

Ερρ.Ίψεν. Η κυρά της θάλασσας Γκοβόστης

Silvio D` AMICOΕρρ. Ίψεν 1977

* Του Τάσου Πουλτσάκη νευρολόγου – ψυχίατρου