Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, αλλά το ενδιαφέρον του κίνησαν οι γεωλογικές μελέτες. Παρακολούθησε μαθήματα γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων και μετά τη λήψη του πτυχίου του, άρχισε να ταξιδεύει σ’ όλη την Ευρώπη, καταγράφοντας όχι μόνο φαινόμενα γεωλογικού ενδιαφέροντος, αλλά και παρατηρήσεις γεωγραφικού και τοπογραφικού περιεχομένου. Το 1836 επισκέφθηκε την Ευρωπαϊκή Τουρκία, συνοδευόμενος από τους επιστήμονες Auguste Viquesnel (1800-1867) και Fournoue de Montalembert και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Θεσσαλία [1]. Με την συνοδεία του Viquesnel πραγματοποίησε το 1838, ένα ακόμα επιστημονικό ταξίδι στην Σερβία, στην Αλβανία και στην Ελλάδα (Ήπειρος, Μακεδονία και Θεσσαλία) [2], τα αποτελέσματα του οποίου δημοσιεύθηκαν το 1840 [3]. Στη μελέτη του ο Boue δεν συμπεριέλαβε τις τοπογραφικές, χιλιομετρικές και στατιστικές πληροφορίες που είχε σημειώσει κατά την διάρκεια του ταξιδιού, επιθυμώντας να δώσει στον Viquesnel την δυνατότητα να τις δημοσιεύσει αυτός. Επειδή όμως ο τελευταίος για άγνωστους λόγους δεν τις χρησιμοποίησε, ο Boue τις δημοσίευσε το 1854 σε ένα δίτομο έργο [4]. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Γεωλογικής Εταιρείας της Γαλλίας (1830), και μέλος επιστημονικών εταιρειών της Γαλλίας και του εξωτερικού. Το 1841 εγκαταστάθηκε στην Βιέννη και πολιτογραφήθηκε Αυστριακός υπήκοος. Απεβίωσε στην Βιέννη στις 21 Νοεμβρίου 1881.

Ο Ami Boue επισκέφθηκε τη Λάρισα το 1838. Μας παραθέτει ενδιαφέρουσες ειδήσεις για την πόλη και τους κατοίκους της, οι κυριότερες από τις οποίες αναφέρονται παρακάτω:

«Σήμερα η Λάρισα περιβάλλεται από μία τάφρο και ένα χαμηλό τείχος κατά μήκος του οποίου ξεπροβάλουν κατά διαστήματα τετράγωνοι πέτρινοι πύργοι. Δίπλα από τις ξύλινες πύλες που οδηγούν στο κέντρο της πόλης υπάρχουν στρατιωτικά φυλάκια. Αυτό το χαμηλό οχυρωματικό σύστημα που συμπληρώθηκε από τις προσχώσεις του Πηνειού χρονολογείται κατά πάσα πιθανότητα από την εποχή του τελευταίου Ελληνοτουρκικού πολέμου [1821]. Αυτή η πόλη των 25.000 ψυχών διαθέτει αρκετά μεγάλους δρόμους σε σχέση με άλλες πόλεις της Τουρκίας. Οι τοίχοι των σπιτιών είναι κατασκευασμένοι από αργιλώδεις αποξηραμένους πλίνθους μεταξύ των οποίων έχουν τοποθετηθεί ξύλινα δοκάρια. Η Λάρισα διαθέτει επίσης ένα πλήρως εφοδιασμένο παζάρι [Μπεζεστένι], έναν ψηλό πύργο στην κορυφή του οποίου υπάρχει ένα ρολόι και μία μεγάλη καμπάνα, τριάντα τζαμιά και πολλά χάνια με ξεχωριστά δωμάτια για τους ταξιδιώτες. Στην πόλη επίσης υπάρχει ένα πολύ εξαιρετικά μεγάλο ανάκτορο [κονάκι] στο οποίο διέμενε το 1838 ο καϊμακάμης ή ο εκπρόσωπος του βεζίρη των Ιωαννίνων. Μεταξύ των υπαλλήλων του, βρήκαμε έναν Ρώσο αξιωματικό, έναν Έλληνα γραμματέα που ομιλούσε πολύ καλά τα γερμανικά αφού έζησε για μεγάλο διάστημα στη Βιέννη και έναν ακόμα Έλληνα συγγραφέα που έφερε στο φέσι του τα διακριτικά του βασιλέα Όθωνα. Το Ελληνικό στοιχείο είναι κυρίαρχο στη Θεσσαλία και στις περιοχές της κάτω Αλβανίας με αποτέλεσμα όλες οι διαταγές [μπουγιουρντί] των πασάδων να γράφονται στην Ελληνική, αφού εάν γράφονταν στην Τουρκική κανένας άνθρωπος δεν θα ήταν σε θέση ούτε να τις διαβάσει αλλά ούτε και να τις κατανοήσει. Δεν είμαι σε θέση να καταλάβω γιατί οι Τούρκοι παραμέλησαν τα ζητήματα της παιδείας μέσα από τα δημοτικά τους σχολεία, με αποτέλεσμα να παραμείνουν τόσο ξένοι, όσο ήταν την πρώτη φορά που εγκαταστάθηκαν εδώ. Εγώ δεν προτίθεμαι να ανοίξω διαλογική συζήτηση με τον κ. Φαλμεράγιερ για την προέλευση των σύγχρονων Ελλήνων [5], αλλά θα επιθυμούσα να του διαμηνύσω ότι εκτός από τους Σλάβους και τους Αλβανούς στην σημερινή Τουρκία υπάρχει και ένα έθνος που αποτελείται από Έλληνες τόσο στην καρδιά όσο και στην ψυχή.

Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός στρατιωτών είναι συγκεντρωμένος μέσα στην πόλη της Λάρισας, στα περίχωρα της οποίας υπήρχε πολύ παλαιότερα ένα μεγάλο στρατόπεδο με χιλιάδες άνδρες υπό τις διαταγές του πασά που κυβέρνησε τη Θεσσαλία πριν από το 1837. Την χρονιά εκείνη ο Νουρή Μουσταφά πασάς δημιούργησε το πασαλίκι της Κάτω Αλβανίας και της Θεσσαλίας. Το επίτευγμα του τελευταίου ήταν η επιτυχής καταδίωξη όλων των ληστρικών συμμοριών, με αποτέλεσμα να μπορέσουμε να μεταβούμε με ασφάλεια στο Ζητούνι [Λαμία] όπου την προηγούμενη χρονιά είχαν απαγάγει κάποιους ταξιδιώτες […].

Η Λάρισα βρίσκεται σε μία πλεονεκτική τοποθεσία ώστε δεν θα μπορούσε να είναι παρά μία αξιόλογη εμπορική πόλη. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που έχουν σχέση με τα σιτηρά, το βαμβάκι αλλά και το μετάξι. Στην πόλη λειτουργούν εργοστάσια επεξεργασίας βάμβακος και κατασκευής βαμβακερών υφασμάτων. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους είναι Έλληνες και Βλάχοι, ενώ οι λιγότεροι αριθμητικά Εβραίοι κρατούν τα σκήπτρα των προαναφερθέντων δραστηριοτήτων και είναι απόλυτοι κύριοι του διαμετακομιστικού εμπορίου μεταξύ της Θράκης, της Μακεδονίας, της Ελλάδος και της Αλβανίας. Ο αριθμός των πλούσιων οικογενειών είναι αρκετά μεγάλος και συγκρίνεται αναλογικά με αυτόν της Κωνσταντινούπολης. Μερικές φορές κατά τη διάρκεια του περιπάτου τους ενοικιάζουν Τσιγγάνους για να τους διασκεδάσουν. Οι τελευταίοι είναι οργανωμένοι σε ομάδες. Κάποιος από αυτούς παίζει το ντέφι και οι υπόλοιποι τραγουδούν και χορεύουν. Το πασαλίκι της Λάρισας έχει συνολικό πληθυσμό που κυμαίνεται από 100 έως 120 χιλιάδες ψυχές» [6].

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1]. Ami Boue, «Resultats de ma première tournee dans le Nord et le centre de la Turquie d’Europe, faite, en partie, en compagnie de MM. de Montalembert et Viquesnel», Bulletin de la Societe geologique de France (Paris), τ. 8 (1836-1837), σ. 14-63.

[2]. Ami Boue, «Note sur la Thessalie et la Bulgarie», Bulletin de la Societe geologique de France (Paris), τ. 11 (1839-1840), σ. 93-95.

[3]. Ami Boue, La Turquie d’Europe. Paris: chez Arthus Bertrand, 1840.

[4]. Ami Boue, Recueil d’itineraires dans la Turquie d’Europe. Vienne: chez W. Braumüller, 1854.

[5]. Ο Jakob Philipp Fallmerayer ήταν Αυστριακός δημοσιογράφος και ιστορικός (1790-1861). Τη δεκαετία του 1830 υποστήριξε πως οι Νεοέλληνες δεν κατάγονται από τους αρχαίους Έλληνες, αλλά από Σλάβους που εισέβαλαν στην Ελλάδα κατά τον Μεσαίωνα και από Αλβανούς που μετανάστευσαν στην ελληνική επικράτεια κατά τους νεότερους χρόνους. Σύμφωνα με τη θεωρία του οι Νεοέλληνες προήλθαν από επιμιξίες των παραπάνω λαών με ελληνόφωνους πληθυσμούς (αλλά μη Έλληνες το γένος) και βυζαντινούς πρόσφυγες. Οι θεωρίες του αντικρούστηκαν από Έλληνες και Ευρωπαίες ιστορικούς.

[6]. Ami Boue, Recueil d’ itineraires, τ. ΙΙ, σ. 70-71 (Μετάφραση του γράφοντα).

Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου