Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

Τον κ. Βασίλειο Σαμπατακάκη τον συναντήσαμε στο πρόσφατο 10ο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών, που διοργάνωσε με επιτυχία ο Φιλολογικός, Ιστορικός, Λογοτεχνικός Σύνδεσμος Τρικάλων. Δέχθηκε να μας μιλήσει για το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Λουντ στη Σουηδία, στο οποίο ο ίδιος είναι διευθυντής κλασικών και ρομανικών γλωσσών. Ο κ. Σαμπατακάκης έχει ολοκληρώσει τις γυμνασιακές του σπουδές στη Λάρισα, ενώ πραγματοποίησε τις πανεπιστημιακές σπουδές και το διδακτορικό του στη Σουηδία.

Επίσης ο κ. Σαμπατακάκης μιλάει ακόμα για το ετήσιο περιοδικό Scandinavian Journal of Modern Greek Studies, αλλά και για το σημαντικό έργο των Τμημάτων Νεοελληνικών Σπουδών σε όλο τον κόσμο.

* Μπορείτε να αναφερθείτε στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Λουντ; Προγράμματα και μαθήματα;

- Το Πανεπιστήμιο Lund ιδρύθηκε το 1666 και σήμερα έχει περίπου 50.000 φοιτητές.

Το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Lund ιδρύθηκε το 1955 ως ανεξάρτητο τμήμα με στόχο τη διδασκαλία της νέας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Από το 1990 άλλαξε η οργανωτική δομή του τμήματος στο οποίο διδάσκουν περισσότεροι καθηγητές με πολλαπλά προγράμματα σπουδών. Οι φοιτητές που επιλέγουν αποκλειστικά τις νεοελληνικές σπουδές αποβλέπουν στην απόκτηση πτυχίου νεοελληνικών σπουδών ή πτυχίου ευρωπαϊκών σπουδών με ειδικότητα την Ελλάδα. Πολλοί όμως φοιτητές των ανθρωπιστικών σπουδών φοιτούν στο τμήμα μας για να συμπληρώσουν τα μαθήματα του πτυχίου τους. Από το φθινοπωρινό εξάμηνο του 2006 όλα τα Τμήματα του Πανεπιστημίου Lund, και στην προκειμένη περίπτωση το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών έχουν εναρμονιστεί με τη διαδικασία και το σύστημα σπουδών της Μπολόνια. Το τμήμα προσφέρει πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών για την απόκτηση Bachelor και μεταπτυχιακά για την απόκτηση Master και PhD.

* Υπάρχει ενδιαφέρον από φοιτητές;

- To ενδιαφέρον για τις νεοελληνικές σπουδές που παρέχει το τμήμα μας είναι μεγάλο και αμείωτο. Έχουμε περίπου εβδομήντα Σουηδούς φοιτητές και φοιτήτριες σε όλα τα επίπεδα, και στα μαθήματα κάμπους στο πανεπιστήμιο αλλά και στα εξ αποστάσεως με τη βοήθεια του διαδικτύου, τα οποία πιστεύω αποτελούν και το μέλλον για πολλά πανεπιστημιακά τμήματα στον κόσμο. Οι ηλεκτρονικές εκπαιδευτικές εφαρμογές που συνεχώς εξελίσονται, και είναι στην υπηρεσία των πανεπιστημίων σήμερα για τα μαθήματα εξ αποστάσεως δημιουργούν νέες προϋποθέσεις για τη διδασκαλία, ακόμη και μαθημάτων που στο παρελθόν θεωρούσαμε αδύνατο να διδαχτούν εκτός αιθούσης διδασκαλίας.

Έχουμε συνεργασία στο πλαίσιο του προγράμματος Εράσμους για ανταλλαγή φοιτητών και καθηγητών με ελληνικά και άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Για παράδειγμα σας αναφέρω ότι ο καθηγητής γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης έχει δώσει πολλές διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο Lund αλλά και έχει συνεισφέρει σε ερευνητικό επίπεδο στις δραστηριότητές μας. Το τρέχον εξάμηνο, δύο Σουηδές φοιτήτριές μας σπουδάζουν στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αλλά και δύο Ελληνίδες φοιτήτριες του Πανεπιστημίου Αθηνών σπουδάζουν στο τμήμα μας.

Διοργανώνουμε τακτικά εκδηλώσεις εκπαιδευτικού και πολιτιστικού περιεχομένου, προσκαλώντας φορείς της ελληνικής πολιτείας και πολιτισμού καθώς επίσης και λογοτέχνες ή ποιητές, οι οποίοι παρουσιάζουν το έργο τους. Οι φοιτητές μας συμμετέχουν στις εκδηλώσεις, διαλέξεις, εκθέσεις και σεμινάρια που διοργανώνει το τμήμα μας, γεγονός με ιδιάιτερη σημασία σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη χρονική στιγμή, καθώς τα τμήματα Νεοελληνικών Σπουδών ανά τον κόσμο αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα και πολλά κλείνουν.

* Σε συνεργασία με τα άλλα σκανδιναβικά Νεοελληνικά Τμήματα και υπό την αιγίδα της Σκανδιναβικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών εκδίδεται το ετήσιο περιοδικό Scandinavian Journal of Modern Greek Studies. Μπορείτε να αναφερθείτε σε αυτή την εκδοτική προσπάθεια;

- Το 2002 ξεκινήσαμε την έκδοση ενός ετήσιου επιστημονικού περιοδικού υπό τον τίτλο Scandinavian Journal of Modern Greek Studies σε συνεργασία με τα υπόλοιπα επτά τμήματα νεοελληνικών σπουδών που υπήρχαν στις τέσσερις χώρες του Βορρά δηλ. Σουηδία, Δανία, Νορβηγία και Φινλανδία. Σήμερα δυστυχώς υπάρχουν μόνον τα τμήματα των Πανεπιστημίων Λουντ και Κοπεγχάγης. Τα άλλα έξι έκλεισαν σταδιακά για διάφορους λόγους, κυρίως όταν συνταξιοδοτήθηκαν οι καθηγητές των τμημάτων και δεν προκηρύχθηκαν εκ νέου οι θέσεις τους. Από του χρόνου θα εκδίδουμε το περιοδικό με τον τίτλο Scandinavian Journal of Byzantine and Modern Greek Studies.

* Εκτιμάτε, ότι η επίσημη Πολιτεία θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα γενικά στα Τμήματα Νεοελληνικών Σπουδών εκτός Ελλάδος;

- Διδάσκοντας επί 25 χρόνια σε ένα μεγάλο και οικονομικά δυνατό πανεπιστήμιο, με παράδοση στη διδασκαλία πολλών γλωσσών, και ευρισκόμενος σε συνεχή επαφή με παρόμοια τμήματα σε άλλα πανεπιστήμια της Ευρώπης, μπορώ να πω ότι η επίσημη ελληνική πολιτεία ήταν πάντα δίπλα στα τμήματα νεοελληνικών σπουδών και μάλιστα σε βαθμό που δεν είναι συγκρίσιμος με άλλα κράτη. Με επιχορηγήσεις, αποσπάσεις εκπαιδευτικών, χρηματοδότηση συνεδρίων, αποστολές βιβλίων, υποτροφίες σε φοιτητές κλπ. Τώρα φυσικά έχουν γίνει πολύ μεγάλες περικοπές και πιστεύω ότι η βοήθεια στο μέλλον πρέπει να είναι προϊόν στρατηγικής πολιτικής, όπου η ελληνική πολιτεία θα συνεργάζεται με τις οργανώσεις που έχουν γνώση της διδασκαλίας της γλώσσας μας ανά τον κόσμο, όπως για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών. Η Εταιρεία αυτή απαρτίζεται από τις εθνικές εταιρείες νεοελληνιστών πανεπιστημίων της Ευρώπης, και επι σειρά ετών διοργανώνει διεθνή συνέδρια και συνδράμει τα τμήματα νεοελληνικών σπουδών στην Ευρώπη. H βοήθεια από την ελληνική πολιτεία, ακόμη και σε καταστάσεις μεγάλης οικονομικής κρίσης όπως σήμερα, σε τμήματα που βρίσκονται σε στρατηγικής σημασίας περιοχές, είναι καθοριστική. Ένα τέτοιο τμήμα ήταν το νεοελληνικό τμήμα του πανεπιστημίου του Αμμάν στην Ιορδανία, με τον υπεύθυνο του οποίου κ. Βασίλη Οικονομίδη είχαμε άριστη και πολυετή συνεργασία. Το τμήμα αυτό δυστυχώς έκλεισε.

* Πόσο σημαντικό είναι το έργο τους σε μια εποχή αρκετά δύσκολη για τον ελληνισμό;

- Όταν καταλάβουμε τι σημασία έχει η εκμάθηση και διάδοση της νέας ελληνικής γλώσσας από πανεπιστημιακούς φορείς τότε έχουμε να κερδίσουμε πολλά. Η διδασκαλία μιας γλώσσας δεν είναι κάτι μεμονωμένο αλλά συμβαδίζει με την ιστορία και τον πολιτισμό ενός λαού. Δεν διδάσκουμε τους φοιτητές μας μία ξερή γραμματική και συντακτικό αλλά προσπαθούμε μέσω της ελληνικής γλώσσας να τους κάνουμε να αγαπήσουν τα ελληνικά γράμματα, την Ελλάδα. Να καταλάβουν ότι η κάθε λέξη είναι φορέας πολιτισμικών μηνυμάτων χιλιάδων ετών. Πέρυσι σε ένα τμήμα δευτεροετών φοιτητών, ένα ποίημα της Δημουλά μάς απασχόλησε σε τρεις δίωρες παραδόσεις, γιατί η μία έννοια έφερνε την επόμενη και στο τέλος το ποίημα αυτό από μόνο του αποτέλεσε μία εμβάθυνση στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Είναι πραγματικά εστίες πολιτισμού όλα αυτά τα νεοελληνικά τμήματα που σε πείσμα των καιρών συνεχίζουν να διδάσκουν τη γλώσσα μας και τη λογοτεχνία μας. Το τελευταίο νεοελληνικό τμήμα που έκλεισε ήταν αυτό του πανεπιστημίου του Cambridge στην Αγγλία μόλις συνταξιοδοτήθηκε ένας εξαίρετος νεοελληνιστής, ο David Holton. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι κάθε Νεοελληνικό Τμήμα που κλείνει δεν ανοίγει πάλι. Είναι καιρός να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να ανατρέψουμε το αρνητικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί για τις νεολληνικές σπουδές στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα.