Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (Βερολίνο, 13 Σεπτεμβρίου 1873 – Μόναχο, 2 Φεβρουαρίου1950) ήταν κορυφαίος σύγχρονος Έλληνας μαθηματικός που διακρίθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Καραθεοδωρή ήταν γνωστός εκτός Ελλάδας ως Constantin Carathéodory και συχνά αναφέρεται (λανθασμένα) ως Καραθεοδωρής. Το επιστημονικό έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή επεκτείνεται σε πολλούς τομείς των Μαθηματικών, της Φυσικής και της Αρχαιολογίας. Είχε σημαντικότατη συνεισφορά ιδιαίτερα στους τομείς της πραγματικής ανάλυσης, συναρτησιακής ανάλυσης και θεωρίας μέτρου και ολοκλήρωσης. Τον Δεκέμβριο του 1949 έδωσε την τελευταία του διάλεξη στο Μόναχο. Πέθανε δύο μήνες αργότερα. Η σορός του ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Waldfriedhof του Μονάχου. Σήμερα ο συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης με αφορμή το βιβλίο του «H τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή», εκδόσεις Στοχαστής, μιλά στην «Ελευθερία».

 

Η συνέντευξη

* Ποιο ήταν το κίνητρο για να ασχοληθείτε με την προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή;

- Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είναι μια προσωπικότητα που έχει αναγνωριστεί από τον πανεπιστημιακό χώρο. Ήταν ακαδημαϊκός και συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα ονόματα των θετικών επιστημών. Η πορεία του αλλά και η σεμνή προσωπικότητα με έκαναν να ασχοληθώ μαζί του. Αν και δεν έχω καμία σχέση με τα μαθηματικά τον θαύμαζα και αυτό αποτέλεσε την αρχή για να αρχίσω να ερευνώ για τη ζωή του.

* Και πώς η έρευνα έγινε μυθιστόρημα;

- Δεν μπορείς να προβλέψεις εκ των προτέρων τις ενέργειές σου. Διαβάζεις ενημερώνεσαι και κάποια στιγμή η έμπνευση σε επισκέπτεται. Αν είσαι συγγραφέας προσπαθείς να σκεφτείς με ποιο τρόπο θα εκφράσεις την ανησυχία σου στον γραπτό λόγο. Μια σκέψη είναι η βιογραφία και η άλλη το μυθιστόρημα. Το μυθιστόρημα έμοιαζε να ταιριάζει στις δικές μου προτιμήσεις. Άλλωστε δεν έχει γραφεί κανένα μυθιστόρημα που να έχει ήρωα τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή. Σχεδίασα το πλάνο μου και ξεκίνησα να γράφω το μυθιστόρημα. Η αρχή ήταν δύσκολη. Μετά τις πρώτες σελίδες όλα πήραν το δρόμο τους.

* Είσαστε ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα;

- Από τη δική μου την πλευρά θα απαντούσα θετικά. Θα ήταν καλύτερα όμως να απαντήσουν οι αναγνώστες. Ένα βιβλίο κρίνεται από την πρώτη στιγμή που θα φτάσει στο βιβλιοπωλείο. Το εξώφυλλο, ο τίτλος, το θέμα, το περιεχόμενο, μοιάζουν με το είδος τροφής που προτείνουμε στους αναγνώστες. Ο αναγνώστης μοιράζεται μαζί με τον συγγραφέα τις καταστάσεις και τα γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο. Και μόνο η σκέψη ότι αγόρασε το βιβλίο είναι το ξεκίνημα για να προσεγγίσει τον συγγραφέα και να ταξιδέψει μαζί του.

* Στο μυθιστόρημα αναφέρεστε στη σημερινή εποχή αλλά και στο παρελθόν. Δεν είναι δύσκολο να περιγράψει ο συγγραφέας μια εποχή που δεν έζησε; Ποιοι είναι οι τρόποι για να επιτύχει το έργο του;

- Για να επιτύχει ο συγγραφέας το έργο του και να περιγράψει μια εποχή που δεν έζησε πρέπει να διαβάσει βιβλία που περιγράφουν την εποχή που τον ενδιαφέρει. Να καταλάβει πώς ζούσαν εκείνη την εποχή οι άνθρωποι αλλά και το κυριότερο να ανακαλύψει ποιες ήταν οι ανησυχίες τους. Διάβασα λοιπόν ότι είχε γραφεί για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή αλλά και πολλά βιβλία μαθηματικής λογοτεχνίας. Με τον κατάλληλο συνδυασμό προσπάθησα να εισέλθω στον κόσμο του διάσημου μαθηματικού. Να ακουμπήσω στις σκέψεις του και τις ανησυχίες του.

* Αν και ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή μεγάλωσε στο εξωτερικό είχε μεγάλη αγάπη για την πατρίδα. Πώς συνέβη αυτή η ιδιαιτερότητα;

- Την αγάπη αυτή τη μετάδωσε η οικογένειά του. Αν και έμεινε ορφανός η γιαγιά του αλλά κυρίως ο πατέρας του τον έμαθαν να σκέφτεται μόνο την Ελλάδα. Στο σπίτι του μιλούσε ελληνικά και ο πατέρας του διάβαζε ελληνικά βιβλία. Η γενικότερη παιδεία του είχε και γνώση των αρχαίων κειμένων και σε αυτό τον βοηθούσε η μεγάλη βιβλιοθήκη που είχε ο πατέρας του. Έτσι όταν έφτασε η ώρα ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της πατρίδας.

* Το οποίο κάλεσμα είχε άδοξο τέλος;

- Όταν σκέφτεσαι χωρίς ιδιοτέλεια δεν απογοητεύεσαι εύκολα. Ήρθε στην πατρίδα με την παρότρυνση του Ελευθερίου Βενιζέλου και προσπάθησε να ιδρύσει και να διευθύνει το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης. Η Μικρασιατική Καταστροφή άφησε ανεκπλήρωτο το έργο του. Η πρόθεσή του όμως έμεινε στην καρδιά των Ελλήνων για να την θυμούνται αιώνια.

* Σε ποιο μέρος της Γερμανίας έζησε περισσότερο ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή;

- Στο Μόναχο. Από το 1924 μέχρι τον θάνατό του το 1950. Αγάπησε το Μόναχο και το σπίτι του βρίσκεται σε μια από τις ωραιότερες συνοικίες του Μονάχου. Του άρεσε να περπατά και να πηγαίνει στην εργασία του με τα πόδια. Η διαδρομή του ήταν είκοσι λεπτών. Και ενώ βάδιζε και απολάβανε το τοπίο, αφού έμενε δίπλα στους Αγγλικούς Κήπους, σκεφτόταν τι θα διδάξει τους φοιτητές του.

*  Σήμερα οι Γερμανοί γνωρίζουν τον διάσημο μαθηματικό;

- Οι Γερμανοί τον έχουν τιμήσει και μια αίθουσα της Μαθηματικής Σχολής έχει το όνομά του. Δεν είναι όμως δημοφιλής όπως για παράδειγμα ο Αλβέρτος Αϊνστάιν.

*  Ποια είναι η σχέση Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή με τον διάσημο συνάδελφό του;

- Από τη στιγμή που ο Καραθεοδωρή συνάντησε τον Αϊνστάιν αναπτύχθηκε μια φιλική σχέση. Ο Αϊνστάιν αλληλογράφησε μαζί του και πολλές φορές ζήτησε τις συμβουλές του. Ακόμη συνεργάστηκαν και σε ένα επιστημονικό περιοδικό όπου δημοσίευαν τις εργασίες τους. Η αλληλογραφία τους υπάρχει στο αρχείο του Αϊνστάιν και από ότι έχω πληροφορηθεί θα μεταφραστούν οι επιστολές και στην ελληνική γλώσσα.

* Υπάρχουν απόγονοι από την οικογένειά του;

- Ο εγγονός του αλλά και η δισέγγονή του από την πλευρά της κόρης του. Ο γιος του Στέφανος δεν παντρεύτηκε. Τους συνάντησα το 2003 όταν ζούσε η κόρη του η Δέσποινα Καραθεοδωρή. Τους επισκέφτηκα στο σπίτι τους στο Ψυχικό στην Αθήνα. Θα θυμάμαι αυτή τη συνάντηση γιατί ένιωσα δέος από τους πίνακες τα προσωπικά αντικείμενα, τη βιβλιοθήκη και το γραφείο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή.

* Εσείς πώς καταφέρατε , στο μυθιστόρημα, να δημιουργήσετε αυτή την ατμόσφαιρα της πόλης του Μονάχου;

- Με βοήθησε η πενταετής παραμονή μου στο Μόναχο. Επειδή δεν είχα αυτοκίνητο περπάτησα πολύ και έμαθα καλά τους δρόμους και τις περιοχές της πόλης. Το Μόναχο είναι μια πόλη που σε γοητεύει από την πρώτη στιγμή. Αν επισκεφτείς την παλιά πόλη εντυπωσιάζεσαι από την αρμονία των παλιών κτιρίων αλλά και την ήσυχη τάξη των καθημερινών πραγμάτων. Βαδίζοντας ξανά λοιπόν με το νου μου στα στενά που βάδισε ο διάσημος μαθηματικός είδα τα γεγονότα και τα περιέγραψα όπως απαιτούσε το μυθιστόρημα.

* Πιστεύετε αν μεταφραστεί το μυθιστόρημά σας στη γερμανική γλώσσα θα ενδιέφερε τους Γερμανούς αναγνώστες;

- Ως Έλληνας συγγραφέας θα χαιρόμουν να δω το έργο μου μεταφρασμένο αλλά δεν γνωρίζω ποια είναι τα αναγνωστικά ενδιαφέροντα των Γερμανών. Ένα κοινό όπως το δικό τους έχει τις απαιτήσεις και τα θέματα που αυτοί τα γνωρίζουν καλύτερα. Σκοπός μου ήταν να γράψω ένα μυθιστόρημα στην ελληνική γλώσσα. Τα υπόλοιπα νομίζω ότι αφορούν περισσότερο τον εκδότη μου.

* Ασχολείστε πολλά χρόνια με τη συγγραφή και έχετε εκδώσει πολλά βιβλία. Ποια είναι τα κυριότερα ενδιαφέροντά σας;

- Η ανάγνωση ιστορικών , φιλοσοφικών βιβλίων, αλλά και η λογοτεχνία. Ακόμη μου αρέσει πολύ να περπατώ στην παραλία του χωριού (Μενίδι Αιτωλοκαρνανίας) που μένω και να απολαμβάνω τα χρώματα της θάλασσας και του γαλάζιου ουρανού που περιβάλλει τον θαλάσσιο ορατό ορίζοντα.

* Δεν νιώσατε ποτέ ότι σας περιορίζει τον πνευματικό ορίζοντα το ότι διαμένετε σε ένα μικρό χωριό;

- Στο Μενίδι μένω έντεκα χρόνια. Η ενασχόλησή μου με την εργασία μου που είναι στην Άρτα , που απέχει είκοσι χιλιόμετρα, αλλά και η αγάπη μου για την περιοχή με κάνουν να ευλογώ τον Θεό που ζω σε αυτό το μέρος. Με το Ίντερνετ και το τηλέφωνο επικοινωνώ με όλα τα μέρη της γης. Και όλοι έρχονται τόσο κοντά μου που με κάνουν να νιώθω ότι δεν είμαι καθόλου μόνος!

* Τι θα προτείνατε στους αναγνώστες σας;

- Να σηκωθούν από τον καναπέ και να περπατήσουν στο μέρος που ζουν. Να συζητήσουν με τους φίλους τους και να απολαύσουν τον καφέ τους στα πιο αγαπημένα τους μέρη. Να χαμογελούν και να ελπίζουν. Η ζωή είναι ωραία!