Γράφει ο Λεωνίδας Τζέκας

 

Το χωριό Καρυά Ολύμπου είναι ένα από τα ωραιότερα της περιοχής. Απλώνεται στους πρόποδες του θρυλικού βουνού, κάτω από τις χιονισμένες κορυφές του. Η «Ε.τ.Δ.» βρέθηκε εκεί και φωτογράφισε τη συγκομιδή του γκι.

«Είμαστε η μοναδική περιοχή στον νομό, αλλά και από τις λίγες στη χώρα όπου φυτρώνει το γκι – με ενημερώνει ο Νίκος Αξούγκας, πρόεδρος του δασικού συνεταιρισμού του χωριού». Κάθε χρόνο στις αρχές του Δεκέμβρη και για αρκετές ημέρες τα παιδιά του συνεταιρισμού κόβουν τα κλαδιά, τα δένουν σε δέματα και τα στέλνουμε σε διάφορα μέρη τις Ελλάδος, ακόμα και στην Κρήτη. Δεν πρέπει να λείψει από κανένα σπίτι το καλότυχο φυτό».

Ο Λεύτερης και ο Κώστας φορώντας γάντια και με το δρεπάνι στα χέρια, έχουν ανέβει επάνω στο δέντρο και με μεγάλη προσοχή κόβουν τα κλαδιά. Τα δεμάτια φορτώνονται στο αγροτικό αυτοκίνητο και μεταφέρονται στην αποθήκη από όπου θα συνεχίσουν το ταξίδι τους για τα μαγαζιά.

«Στη χώρα μας με την ονομασία γκι χαρακτηρίζουμε συνήθως όλα τα διακοσμητικά κλαδιά θάμνων και δέντρων – διευκρινίζει ο Νίκος - που περιέχουν χρωματιστούς καρπούς και χρησιμοποιούνται στη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς θα πρέπει να διευκρινίσουμε τα εξής: Το διακοσμητικό φυτό "ilex aquifolius" γνωστό και με τη λαϊκή ονομασία αρκουδοπούρναρο, με τους σφαιρικούς κόκκινους καρπούς, στην πραγματικότητα είναι το "ΟΥ" (houx). Το φυτό "Viscum album" ο γνωστός ιξός είναι το πραγματικό "γκι" (gui). Τα κλαδιά αυτών των φυτών μαζί με κλαδιά κουμαριάς (Arbutus unedo) και ρούσκου (Ruscus aculeatus και Ruscus hypoglossum ) συγκαταλέγονται στα λεγόμενα γκι διακοσμητικά κλαδιά. ΄΄

Μήνας γιορτών ο Δεκέμβρης και τα κλαδιά ελάτου και γκι έκαναν την εμφάνισή τους στα σπίτια μας. Ένα εντυπωσιακό χριστουγεννιάτικο στεφάνι από γκι, στολισμένο με κόκκινη κορδέλα από κεντημένο τούλι καλωσορίζει τους επισκέπτες στην εξώπορτα με τον πιο ζεστό τρόπο αυτές τις ημέρες. Ένα στεφάνι που θα έχει ξεχωριστή αξία αν το φτιάξουμε μόνοι μας, αγοράζοντας κλαδιά γκι από τις υπαίθριες αγορές.

«Λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι οι ρίζες της ιστορίας του γκι βρίσκονται στα αρχαία χρόνια - συνεχίζει την ιστορία ο Νίκος - ενώ τα παιδιά μαζεύουν τα κλαδιά. Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε μονάχα πως για να έχουμε μια χρονιά ευημερίας και ευτυχίας με τον αγαπημένο ή την αγαπημένη μας, αρκεί να ανταλλάξουμε μαζί του φιλιά κάτω από ένα κλαδί γκι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Έχει πλούσιο φύλλωμα, με σκληρά ή μαλακά φύλλα, αγκαθωτά ή απλά, στιλπνά και καταπράσινα, συνήθως με δερματώδη υφή και οι όμορφοι, συνήθως κατακόκκινοι, στρογγυλοί καρποί του διακοσμούν τα σπίτια σε όλο τον κόσμο τις γιορτινές μέρες.

Είναι φυτά που προτιμούν τα κρύα ή δροσερά σημεία. Μπορούν να αναπτυχθούν ακόμα και σε σκιερές ή ημισκιερές τοποθεσίες, καθώς και σε υγρά, καλά στραγγιζόμενα, γόνιμα εδάφη.

Το γκι, όμως, υπάρχει ήδη από τα αρχαία χρόνια. Ο Πλίνιος το περιγράφει με το όνομα Ακουιφόλιους Aquifolius (λατινική ονομασία) και πρόκειται για το ίδιο δέντρο που ο Θεόφραστος αποκαλούσε Κράταιγο, Crataegus (λατινική ονομασία) αλλά οι μεταγενέστεροι σχολιαστές διαφωνούν. Αναφέρεται ακόμη ότι αν το γκι φυτευτεί κοντά σε ένα σπίτι ή αγρόκτημα διώχνει μακριά το δηλητήριο, το προστατεύει από τους κεραυνούς και τη μαγεία, ενώ τα λουλούδια του κάνουν το νερό να παγώνει.

Η προέλευση των διακοσμήσεων με το συγκεκριμένο φυτό φαίνεται να συνδέεται και με τους Δρυίδες, οι οποίοι διακοσμούσαν τις καλύβες τους με αειθαλή δέντρα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να τα χρησιμοποιούν τα πνεύματα του δάσους ως κατοικία τους.

Όποια όμως και να είναι η προέλευση του γκι, το σίγουρο είναι ότι σε πολλά εκκλησιαστικά ημερολόγια βρίσκουμε την παραμονή των Χριστουγέννων να αναφέρεται ως η ημέρα που οι εκκλησίες είναι δαφνοστόλιστες και το έθιμο του στολισμού είναι ριζωμένο το ίδιο βαθιά στη σύγχρονη εποχή όπως στους πρώτους Χριστιανούς.

Σύμφωνα, τέλος, με τη μυθολογία των Σκανδιναβών, η θεά της αγάπης, Frigga συνδέεται με το γκι. Ο γιος της Frigga, Balder δεν μπορούσε να πληγωθεί από τίποτα πάνω ή κάτω από τη γη. Ένας εχθρός, όμως του Balder, ο Loki, θεός του κακού, ήξερε πως μόνο ένα φυτό δεν φυτρώνει ούτε πάνω ούτε κάτω στη γη και αυτό ήταν το γκι, που φυτρώνει μόνο πάνω στον κορμό της μηλιάς και της βελανιδιάς. Έφτιαξε, λοιπόν, ένα βέλος από γκι και σκότωσε τον Balder. Για τρεις μέρες, όλα τα στοιχεία του σύμπαντος προσπαθούσαν να επαναφέρουν τον Balder στη ζωή. Τελικά, η μητέρα του Frigga κατάφερε να τον επαναφέρει. Η παράδοση λέει ότι τα δάκρυα που έχυσε για τον γιο της μεταμορφώθηκαν σε κόκκινους καρπούς πάνω στο γκι και από τη χαρά της η Frigga φιλούσε όποιον περνούσε κάτω από το φυτό – τελειώνει την όμορφη ιστορία του ο Νίκος».

Σήμερα πιστεύουμε ότι το γκι είναι το σύμβολο της αγάπης, της ειρήνης και της ευημερίας, γι' αυτό άλλωστε και το επιλέγουμε για να στολίσουμε μ' αυτό τα σπίτια μας, το κρεμάμε στις πόρτες για να φέρει καλοτυχία και να διώχνει τη γρουσουζιά τα Χριστούγεννα και το νέο έτος!