Έτσι λοιπόν, όταν θέλει κάποιος να φυτέψει δέντρα στο χωράφι του τον Φεβρουάριο του 2019, καλό είναι να ξεκινήσει από το φθινόπωρο του 2017. Πρέπει βέβαια να έχει ήδη μελετήσει τι ποικιλίες και υποκείμενα πρόκειται να εγκαταστήσει. Το άριστο είναι να συνεννοηθεί με το φυτώριο της επιλογής του άμεσα για να έχει τα φυτά που επιθυμεί τον Φεβρουάριο του 2019.
Τώρα λοιπόν, το φθινόπωρο του 2017, θα πρέπει να κάνει δειγματοληψία εδάφους για εδαφοανάλυση. Σε συνεννόηση με τον γεωπόνο να κάνει σωστή δειγματοληψία εδάφους από διάφορα σημεία του χωραφιού και σε βάθη 0-30 και 30-60 cm. Αυτές οι αναλύσεις θα τον βοηθήσουν να γνωρίζει μερικά σπουδαία χαρακτηριστικά του εδάφους όπως είναι η σύσταση σε άμμο και άργιλο, η οργανική ουσία, το pH και το ανθρακικό ασβέστιο στο έδαφος. Με την ανάλυση θα γνωρίζει επίσης πόσο φώσφορο, κάλιο, βόριο, κ.λπ. έχει το έδαφος στο χωράφι του.
Από τώρα πρέπει να αφαιρεθεί τυχόν προηγούμενη δενδρώδης καλλιέργεια ή πολυετή φυτά. Με τις βροχές το έδαφος γίνεται πιο αφράτο, με αποτέλεσμα το τράβηγμα των παλιών δέντρων να γίνεται πιο εύκολα και με περισσότερες ρίζες. Σκοπός μας είναι να αφαιρεθεί πολύ από το ριζικό σύστημα των προηγούμενων δέντρων. Δεν απαιτείται βαθιά άροση συνήθως πια για καλλιεργούμενα χωράφια, εκτός αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι όπως υπεδάφιο αδιαπέραστο στρώμα. Απαιτούνται 2-3 αρόσεις και αφαιρέσεις ριζών της προηγούμενης ‘μολυσμένης’ καλλιέργειας μέχρι το καλοκαίρι του 2018.
Τότε ή το φθινόπωρο του 2018 καλό είναι πριν την τελευταία αναμόχλευση (βαρύ καλλιεργητή) να σημανθούν οι θέσεις που θα φυτευτούν οι σειρές των δέντρων σε λίγους μήνες και σε μια λωρίδα 1-1,5 m πλάτος πάνω στη μελλοντική σειρά, όπου στο μέσον θα φυτευτεί το δέντρο, μπορούν να εφαρμοστούν φωσφορούχα και καλιούχα λιπάσματα, αν απαιτείται από την εδαφολογική και από πάνω τους κοπριά. Με την τελική αναμόχλευση κατά μήκος των μελλοντικών σειρών αυτά θα ενσωματωθούν σε βάθος έως 20 cm και θα είναι διαθέσιμα στις ρίζες των φυτών τα επόμενα χρόνια, καθώς το έδαφος δεν πρέπει να ξανααναμοχλευθεί σε αρδευόμενους δενδρώνες κοντά στα δέντρα. Αν λοιπόν εφαρμοστούν 15-25 μονάδες φωσφόρου στο στρέμμα με αυτή τη μέθοδο, δεν θα απαιτηθεί άλλη φωσφορούχος λίπανση για έως και 10 έτη, ή θα απαιτηθούν μόνο διαφυλλικές φωσφορούχες λιπάνσεις.
Μετά την τελική αναμόχλευση και ενσωμάτωση των ανωτέρω, καλό είναι να ανοίγονται οι οπές το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο του 2018, αρκετούς μήνες πριν τη φύτευση, για να «ψηθεί» με τον ήλιο και το κρύο το έδαφος εντός και γύρω από την οπή. Σε μερικά εδάφη με υψηλό ποσοστό αργίλου, όταν ανοίγονται οι οπές, δημιουργείται ένα τοίχωμα πολύ σκληρό γύρω από την οπή. Αυτό θα ‘μαλακώσει’ με το ‘ψήσιμο’ έως τη φύτευση και θα βοηθηθούν πολύ οι νέες ρίζες στην ανάπτυξή τους την επόμενη άνοιξη. Τα ζιζάνια θα πρέπει να νεκρωθούν με μικρή ποσότητα μεταφυτρωτικού ζιζανιοκτόνου αργά το φθινόπωρο. Αν υπάρχουν πολλά δυσεξόντωτα ζιζάνια, όπως βέλιουρας, αγριάδα, κ.λπ., είναι χρήσιμο να συνεχιστούν οι αναμοχλεύσεις με καλλιεργητή αργά την άνοιξη και μέσα στο καλοκαίρι, ανάλογα με τις βροχές και το φύτρωμα των ζιζανίων, για να μειωθεί το ρίζωμα αυτών και η ‘πίεση’ που θα προκαλέσουν στα νεόφυτα δέντρα την επόμενη άνοιξη. Αλλιώς θα χρειαστεί πολύ και προσεκτικό τσάπισμα από την ερχόμενη άνοιξη! Ακολουθεί η φύτευση των δενδρυλλίων αργά το χειμώνα 2019.
Για τις πυκνές φυτεύσεις μερικών ειδών δέντρων σε νάνα υποκείμενα, συχνά πια στον κόσμο και την Ελλάδα, δεν ανοίγονται οπές αλλά με ειδικό αυλακωτήρα φυτεύονται τα δέντρα στην επιφάνεια του προετοιμασμένου εδάφους με την ταυτόχρονη δημιουργία αναχώματος, δηλ. δημιουργείται ένα ‘σαμάρι’ πάνω στο οποίο φυτεύονται τα δέντρα (πάντα 5-15 cm του υποκειμένου πρέπει να παραμένουν εκτός του εδάφους). Το ανάχωμα χρησιμοποιείται συχνά στις φυτεύσεις σε επίπεδα εδάφη για την προστασία του λαιμού και των ριζών του δέντρου από εδαφογενείς ασθένειες, αλλά η αντιμετώπιση των ζιζανίων πρέπει να γίνει τα επόμενα χρόνια μόνο με χημικά ζιζανιοκτόνα ή εδαφοκάλυψη ή, πιο δύσκολα, με χειροκίνητα χορτοκοπτικά.
Όλα τα παραπάνω θεωρούνται το άριστο. Ανάλογα το έδαφος (κύρια την οργανική του ουσία, την άμμο και την άργιλο) και τα ζιζάνια του χωραφιού, απαιτούνται τα ανωτέρω ή δεν είναι τόσο κρίσιμα. Αλλά η αρχή είναι το ήμισυ του παντός και σε έναν νέο δενδρώνα. Καλή επιτυχία!

Γιώργος Νάνος, 

καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας