Της Ζωής Παρμάκη
«Άμεσους» νεκρούς, μια πόλη φάντασμα, φόβο, μετανάστευση είναι ένα μέρος της κληρονομιάς που άφησε στις επόμενες γενιές το Τσέρνομπιλ. Τριάντα χρόνια μετά το πυρηνικό ατύχημα η ανθρωπότητα μετρά ακόμα τα σημάδια της. Οι ειδικοί επιστήμονες μιλούν πλέον για θέματα περιβάλλοντος οικουμενικής διάστασης από την τρύπα του όζοντος, γίνεται πλέον λόγος για την ατομική ενέργεια και για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.
«Το Τσέρνομπιλ σηματοδότησε μια μεγάλη αλλαγή σε αυτό που λέμε “Επιπτώσεις της βιομηχανικής ανάπτυξης στο Περιβάλλον”», εξηγεί στην «Ε» ο χημικός – περιβαλλοντολόγος Ζήσης Αργυρόπουλος και προσθέτει: «Είναι σαφές ότι το πυρηνικό ατύχημα, όποτε και αν συνέβαινε, θα άλλαζε άρδην την εικόνα του κόσμου». Στα κληροδοτήματα του πυρηνικού ατυχήματος συμπεριλαμβάνονται οι «άμεσοι» νεκροί του, η τεράστια έκταση που κρίθηκε για πολλά χρόνια ακατάλληλη για κατοίκηση αλλά και κάθε είδους καλλιέργεια. «Είναι η πόλη του Πριπιάτ που έγινε πόλη φάντασμα και όλα τα επακόλουθα μιας τραγωδίας που συνδυάζει: τον φόβο του αγνώστου και του ανεξέλεγκτου για τους πολλούς. Την υποχρεωτική μετανάστευση ανθρώπων και την εγκατάλειψη της πατρογονικής γης, τις επιπτώσεις στην αγροτική οικονομία και τη μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων μιας τεράστιας ζώνης με δυσδιάκριτα όρια. Τη δυνητική ρύπανση των υπογείων υδάτων μιας μεγάλης περιοχής γύρω απ’ το ατομικό εργοστάσιο, καθώς η σαρκοφάγος βυθίζεται σταδιακά κάτω απ’ το τεράστιο βάρος της», υποστηρίζει ο Ζήσης Αργυρόπουλος.
Με το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ περνάμε, σύμφωνα με τους επιστήμονες, από τις αναστρέψιμες περιβαλλοντικές βλάβες στις μη αναστρέψιμες, οι οποίες μάλιστα δεν είναι διόλου τοπικού χαρακτήρα αλλά ούτε και μπορούν να αποτιμηθούν, κοινωνικά και οικονομικά, με ακρίβεια.
«Το τελευταίο, οικουμενικού χαρακτήρα, περιβαλλοντικό “ατύχημα” που μπόρεσε η ανθρώπινη ευφυία να ανασχέσει ήταν η τρύπα του όζοντος. Κι αυτό, γιατί ήταν απλά και μόνο ζήτημα τεχνολογίας που κατάφερε να προτείνει υποκατάστατο. Το ζήτημα της Ενέργειας, όμως και δη της ατομικής είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και όχι μόνο τεχνικό ή επιστημονικό. Πολλοί διανοητές του προηγούμενου αιώνα είχαν επισημάνει τις κρυφές παραμέτρους της χρήσης της ατομικής ενέργειας, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι πέραν της απαίτησης για υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία και μέτρα ασφάλειας, υπάρχει κι απαίτηση για μια διαφορετική δομή της κοινωνίας, λιγότερο ανοιχτή και ανεκτική και με περισσότερα στεγανά. Τα τελευταία γεγονότα στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, όπου μάλιστα έγινε γνωστή και η πρόθεση των τζιχαντιστών να πλήξουν εργοστάσιο ατομικής ενέργειας, αποδεικνύουν με τον χειρότερο τρόπο τη βασιμότητα αυτής της υπόθεσης», σχολιάζει.
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Τα ζητήματα που δεν μπορούν να περιμένουν έχουν αφενός οικουμενικό χαρακτήρα (κλιματική αλλαγή, μείωση της βιοποικιλότητας, γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, διαχείριση νερού και γης, ατομική ενέργεια) και αφετέρου εμπεριέχουν το σπέρμα της μη αναστρεψιμότητας. «Η κλιματική αλλαγή, η επέκταση της εφαρμογής των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών δεν είναι απλά περιβαλλοντικά προβλήματα, που περιορίζονται στην τεχνολογική τους και μόνο διάσταση αλλά πιο σύνθετα, που εκτείνονται στη σφαίρα της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης», δηλώνει ο Ζήσης Αργυρόπουλος για να αναφέρει στη συνέχεια ότι τα προβλήματα πλέον είναι οικουμενικού χαρακτήρα. «Είτε θέλουμε είτε όχι, ξεφεύγουν από την περιορισμένη τοπική και χρονική κλίμακα, άρα αποτελούν και ζητήματα ηθικής τάξης απέναντι τόσο στα δικαιώματα της φύσης όσο και των ανθρώπων και ιδιαίτερα των μελλοντικών γενεών».
Και συμπληρώνουν οι ειδικοί ότι «οφείλουμε να ενσωματώσουμε τα παραπάνω ζητήματα στην πολιτική μας σκέψη που αναγκαστικά, επιβάλλεται να γίνει οικουμενική. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, κάποιοι ανά τον κόσμο ...παζαρεύουν μεγάλες εκτάσεις γης που έχουν το χαρακτηριστικό του πλούσιου υπόγειου υδροφόρου. Στις προθέσεις τους, ασφαλώς, είναι η μελλοντική παραγωγή τροφίμων και ειδών μεταποίησης, στα οποία με τρόπο ιδιοφυή θα ενσωματώσουν, ως προστιθέμενη αξία την έννοια του “εικονικού νερού”, την ποσότητα δηλαδή του νερού που εμπεριέχεται –εικονικά- σε κάθε προϊόν που διατίθεται στην αγορά και περιλαμβάνει το σύνολο του νερού που απαιτήθηκε σε όλες τις φάσεις της παραγωγής του προϊόντος, που όπως καταλαβαίνουμε, από ένας απλός λογιστικός όρος, ακατάληπτος για την τρέχουσα πολιτική και οικονομική σκέψη, θα μετατραπεί σε οικονομική αξία και μάλιστα με οικολογικό μανδύα».
Όλα τα παραπάνω κατατείνουν στο εξής: κάποιοι στον κόσμο να αποδεικνύονται ιδιαίτερα ευφυείς και προνοητικοί και να κατανοούν ότι το μέλλον της διαχείρισης του κόσμου έχει ως προαπαιτούμενα αφενός τον έλεγχό του και αφετέρου την απλοϊκοποίησή του. «Αυτό είναι ένα εγχείρημα υψηλού ρίσκου και σίγουρα με επιπτώσεις μη αναστρέψιμες αλλά ποιος νοιάζεται γι’ αυτό. Παλιά, εμείς οι οικολόγοι, προβάλλαμε το σύνθημα: “σκέψου οικουμενικά, δράσε τοπικά!”. Σήμερα ισχύει όσο τίποτα και είναι περισσότερο πιεστικό από ποτέ...», συμπληρώνει ο κ. Αργυρόπουλος.
Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον της Θεσσαλίας κρούουν οι περιβαλλοντολόγοι. «Η πατρίδα μας η Θεσσαλία πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται το μέλλον της επιβίωσής της, μέσα από την προσαρμογή της στην πιεστική πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Πρέπει να μάθει να εκπονεί και να εφαρμόζει σενάρια διαχείρισης κινδύνων και έκτακτων καταστάσεων (ακραία φαινόμενα, παρατεταμένες περίοδοι λειψυδρίας κλπ). Μα πάνω από όλα θα πρέπει να επιλύσει τα αυτονόητα: τη διαχείριση των υδάτων και των εδαφών της, την προστασία των οικοσυστημάτων της και τον σχεδιασμό του μελλοντικού βιώσιμου αστικού περιβάλλοντός της αλλά και του ενεργειακού της μέλλοντος», επισημαίνει ο περιβαλλοντολόγος Ζήσης Αργυρόπουλος.
