Η ΦΥΣΗ ΟΡΓΙΑΖΕΙ ΣΤΗ ΓΥΑΡΟ

Ζωή εκεί που «μύριζε» θάνατος

Δημοσίευση: 20 Αυγ 2017 21:00
Οι φυλακές της Γυάρου Οι φυλακές της Γυάρου

ΑΘΗΝΑ

Νησί με ιστορία βαριά και μνήμες άγριες, τόπος βασανιστηρίων στοιχειωμένος από τον ανθρώπινο πόνο χιλιάδων εξόριστων.

Η Γυάρος, το νησί που κάποτε ήταν το κολαστήριο πολιτικών κρατούμενων, σήμερα έχει γίνει ένας οικολογικός παράδεισος. Η απομόνωση πολλών ετών μετέτρεψε το νησί που είχε συνδεθεί με τον θάνατο, σε ένα μέρος όπου η φύση οργιάζει.

Η Ελίνα Σαμαρά, θαλάσσια βιολόγος και ο Χρήστος Παπαδάς, περιβαλλοντολόγος, εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια έχουν, όπως λένε και οι ίδιοι, φτιάξει το… γραφείο τους στη Γυάρο και εργάζονται καθημερινά για την προστασία και την ανάδειξη αυτού του μικρού θαύματος.

Από το 2013 η Γυάρος αποτελεί την καρδιά του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού προγράμματος Κυκλάδες Life με συντονιστή το WWF Ελλάς, που στόχο έχει τη δημιουργία μιας πρότυπης προστατευόμενης περιοχής γύρω από τη Γυάρο από κοινού με τις κοινωνίες της Άνδρου και της Σύρου με σεβασμό στο περιβάλλον, αλλά και στις ανθρώπινες δραστηριότητες.

«Οι έρευνες που έχουν γίνει στο νησί μέχρι το 2013, που ξεκινά το Κυκλάδες LIFE, είναι πολύ περιορισμένες και σχετίζονται κυρίως με τη χλωρίδα, καθώς και με ερπετά ή θηλαστικά του χερσαίου χώρου του νησιού. Πριν από περίπου μια δεκαετία επισκέπτες εντόπισαν στις παραλίες του νησιού φώκιες και νεογέννητα φωκάκια» λέει στο in.gr ο υπεύθυνος της ομάδας πεδίου του ευρωπαϊκού προγράμματος «Κυκλάδες LIFE», Χρήστος Παπαδάς.

Οι πληροφορίες αυτές έφτασαν στους ερευνητές της Mom (oργάνωση για την προστασία της φώκιας) και έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες έρευνες που συστηματικά τα επόμενα χρόνια κατέγραψαν τον μεγαλύτερο συγκεντρωμένο πληθυσμό μεσογειακής φώκιας σε ένα νησί.

«Οι φώκιες είναι ευαίσθητα και μοναχικά ζώα και προτιμούν την απομόνωση, κάτι που τους παρέχει η Γυάρος. Επίσης, ο τόπος πρέπει να τους προσφέρει ασφάλεια και τροφή κάτι που επίσης υπάρχουν άφθονα στη Γυάρο. Μοναδικές σπηλιές/καταφύγια που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια αναπαραγωγής. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι η συμπεριφορά που παρουσιάζουν στη Γυάρο, δηλαδή να ξαπλώνουν ελευθέρα με τα μικρά τους σε ανοικτές παραλίες και όχι κρυμμένες σε σπηλιές, έχει να αναφερθεί από τα ομηρικά χρόνια!» τονίζει η Ελίνα Σαμαρά.

Η Γυάρος σήμερα φιλοξενεί περίπου 60 ενήλικα ζώα, δηλαδή περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού μεσογειακής φώκιας, ενός είδους που τα προηγούμενα χρόνια κινδύνεψε να εξαφανιστεί.

Κάτω από το άγριο τοπίο του νησιού, υπάρχει ένας βυθός γεμάτος ζωή. Η προκαταρκτική αλιευτική έρευνα που είχε γίνει από το τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών καταμέτρησε 42 είδη αλιευμάτων όπως φαγκριά, μπαρμπούνια, σκαθάρια, χριστόψαρα, σκορπίνες, σαβρίδια, καπόνια, μουδιάστρες, αστακούς, χταπόδια και άλλα πολλά.

«Στις καταδύσεις μας για την έρευνα των Υποβρυχίων Μονοπατιών, βλέπουμε πολύ συχνά και άλλα είδη όπως, ροφοί, στήρες, σκάρους, γερμανούς, σαργούς, μονόχειρους και είδη που προστατεύονται από διεθνής και εθνικές συμβάσεις όπως η πίνα, ο τρίτωνας κ.ά» εξηγεί η κ. Σαμαρά.

«Βουτώντας στα νερά της Γυάρου συναντάμε ένα υγιές οικοσύστημα με εκτεταμένα λιβάδια ποσειδωνίας σε άριστη κατάσταση, αλλά και μεγάλες εκτάσεις με τραγάνα, τους κοραλλιογενείς σχηματισμούς που αποτελούν καταφύγια των θαλάσσιων οργανισμών και στα οποία αναγεννιόνται οι νέες ψαριές. Στις παραλίες του νησιού και στις θαλασσοσπηλιές ζουν και αναπαράγονται οι φώκιες, ενώ στις απόκρημνες πλαγιές φωλιάζουν σπάνιοι αετοί, όπως ο σπιζαετός, ενώ εδώ θα συναντήσουμε και μια από τις μεγαλύτερες αποικίες ενός αυθεντικού θαλασσοπουλιού που λέγεται μύχος» προσθέτει ο κ. Παπαδάς.

ΖΩΗ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΜΥΡΙΖΕ ΘΑΝΑΤΟΣ

Η Γυάρος είναι απομονωμένη από τη συστηματική ανθρώπινη δραστηριότητα για πάνω από 70 χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του ’40 γίνεται τόπος εξορίας και μετατρέπεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατούμενους.

Μέχρι το 1975 η Γυάρος «μυρίζει» θάνατο. Χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι έζησαν εξόριστοι κάτω από απάνθρωπες συνθήκες και υποβλήθηκαν σε άγρια βασανιστήρια.

Τα σημάδια εκείνης της εποχής είναι ακόμη έντονα και αποτυπώνονται κυρίως στο κτίριο των φυλακών που δεσπόζει πάνω στη Γυάρο. Ένα κτίριο γεμάτο κραυγές, πόνο και θάνατο.

Στη μεταπολίτευση, η Πολιτεία «κλείνει» τη Γυάρο, μετατρέποντάς την σε πεδίο βολής του Πολεμικού Ναυτικού, μέχρι το 2002. Έκλεισε έτσι ένα μαύρο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας. Οι μνήμες όμως από εκείνη την εποχή παραμένουν ζωντανές σε έναν τόπο που καταδικάστηκε να ζει στην απομόνωση.

Αυτή η απομόνωση, όμως, ήταν που γέννησε το άλλο πρόσωπο της Γυάρου. Το νησί που οι άνθρωποι καταδίκασαν σε θάνατο, η φύση του έδωσε ένα θαύμα που παλεύει να αναδειχθεί.

«Από το 2013 απαγορεύεται κάθε αλιευτική δραστηριότητα στο νησί με σκοπό την προστασία της φύσης, ενώ από τον Δεκέμβρη του 2015 , η περιοχή έχει κηρυχτεί Καταφύγιο Άγριας Φύσης (ΚΑΖ). Έτσι λοιπόν ένας τόπος εξορίας για πολιτικούς κρατούμενους μεταμορφώνεται σε τόπο προστασίας της φύσης, η οποία ανενόχλητη αναπτύσσεται μέσα από τους δικούς της μηχανισμούς και κανόνες» σημειώνει ο κ. Παπαδάς.

ΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΓΥΑΡΟΣ

Το βασικό θέμα που υπάρχει μεταξύ των δύο πλευρών είναι η διαχείριση της παράκτιας αλιείας στη συγκεκριμένη ζώνη. Η παρουσία της φώκιας στο νησί έφερε αντιδράσεις, οι οποίες, όμως με τον καιρό και με διάλογο αμβλύνονται. Η συνδιαχείριση του νησιού και η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε αυτό το σχήμα είναι το μεγάλο στοίχημα που φαίνεται να κερδίζει το «Κυκλάδες LIFE».

«Στην αρχή διστακτικά αλλά φιλικά, αρχίσαμε τις πρώτες συζητήσεις, προσπαθώντας να εξηγήσουμε τι πάμε να κάνουμε και τι όραμα έχουμε για τη Γυάρο, αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Μετά από 3,5 χρόνια στην περιοχή, μπορούμε να καθόμαστε όλοι μαζί σε ένα τραπέζι διαβούλευσης, να συναποφασίζουμε από κοινού για μέτρα προστασίας της φύσης και προτάσεις που αφορούν τόσο στην προστασία όσο και στην ανάδειξη του νησιού» εξηγεί ο κ. Παπαδάς.

Σύμφωνα με την Ελίνα Σαμαρά υπάρχουν αντιδράσεις για την παρουσία της φώκιας, καθώς υπάρχει ανταγωνισμός για τα ψάρια. «Η φώκια είναι πάρα πολύ έξυπνο ζώο και τα ψάρια δεν έχουν μειωθεί μόνο για τους ψαράδες αλλά και για τις φώκιες. Υπάρχει ανταγωνισμός για ένα μειωμένο απόθεμα. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι το πόσο τυχεροί είμαστε ότι η θάλασσά μας είναι ακόμα υγιής και μπορεί να συντηρεί ψαράδες και φώκιες! Στην υπόλοιπη Μεσόγειο εξαφανίστηκαν, η Ελλάδα είναι μοναδικό καταφύγιο για αυτό το εμβληματικό είδος. Παρόλα αυτά, μέσω των συναντήσεων της επιτροπής και γενικά κατά τη διάρκεια του προγράμματος έχουμε καταφέρει να συμφωνήσουμε στην πλειοψηφία των μέτρων που έχουν προταθεί για τη διαχείριση της Γυάρου ως θαλάσσιο πάρκο και παράλληλα για την προστασία της φώκιας, αλλά και του βιότοπού της» τονίζει.

«ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE»

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει στη δημιουργία μιας προστατευόμενης περιοχής στην οποία θα μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά ο άνθρωπος με τη φύση. Η φύση θα προστατεύεται από την έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, ενώ οι κάτοικοι των γύρω νησιών θα μπορούν να ωφεληθούν με πολλούς τρόπους από την ύπαρξη της θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής.

Όπως εξηγεί ο κ. Παπαδάς, «ενώ από τη μια πλευρά προστατεύουμε το νησί με διαχειριστικά μέτρα, παράλληλα δημιουργούμε ένα δίκτυο υποβρύχιων μονοπατιών, στα οποία ο επισκέπτης θα μπορεί να καταδύεται και να απολαμβάνει τους υποβρύχιους θησαυρούς του νησιού. Μια σειρά μόνιμων αγκυροβολίων, που αυτή τη στιγμή κατασκευάζονται, θα εξασφαλίζει ένα ασφαλές αγκυροβόλιο για τα σκάφη αναψυχής, δημιουργώντας έτσι υποδομές που από τη μια θα εξυπηρετούν τον επισκέπτη, ενώ από την άλλη θα προστατεύουν τον θαλάσσιο κόσμο, καθώς ο επισκέπτης δεν θα χρησιμοποιεί άγκυρες που καταστρέφουν τα λιβάδια ποσειδωνίας και τους οργανισμούς που φωλιάζουν σε αυτά».

Παράλληλα, οι περισσότερες δράσεις που σχεδιάζονται θα πραγματοποιούνται κοντά ή μπροστά στον όρμο των φυλακών με στόχο την ανάδειξη του ιστορικού τόπου μνήμης. Ήδη σχεδιάζονται προγράμματα για τη συνέχεια που θα εμπεριέχουν εναλλακτικές δραστηριότητες ήπιας μορφής τόσο για τον θαλάσσιο όσο και το χερσαίο χώρο. Με στόχο πάντα ο επισκέπτης να έρχεται σε επαφή και να γνωρίζει τη φύση της Γυάρου, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία της.

Η ΓΥΑΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ

Η Ελίνα και ο Χρήστος κάνουν καθημερινά το δρομολόγιο Σύρος-Γυάρος. Έχουν βρεθεί αμέτρητες φορές πάνω στο νησί που αποτέλεσε τόπο μαρτυρίου. Έχουν εξερευνήσει τον βυθό του, τις σπηλιές του, έχουν αφουγκραστεί τους ήχους του, έχουν γευτεί τις μυρωδιές του και έχουν νιώσει το ιστορικό βάρος του τοπίου.

«Η θάλασσα, η προστασία του περιβάλλοντος, η έρευνα στο πεδίο και το απίστευτο φως των Κυκλάδων με την ενέργειά του είναι λίγοι από τους «πειρασμούς», που μας ώθησαν να δουλέψουμε στη Γυάρο. Για μας η προστασία των θαλασσών είναι πάθος όχι δουλειά» λέει ο Χρήστος.

Για την Ελίνα το να εργάζεται στη θάλασσα της Ελλάδας ήταν όνειρο ζωής από πολύ μικρή ηλικία. «Νιώθω πολύ τυχερή που αυτό έχει γίνει πραγματικότητα. Βέβαια, η προτεραιότητα πλέον είναι η προστασία της θάλασσας μέσω σωστής διαχείρισης και ενημέρωσης και αυτά όλα ξεκινούν από τη στεριά!» λέει.

Πώς ήταν όμως για την Ελίνα η πρώτη φορά που βρέθηκε πάνω στη Γυάρο; «Την πρώτη φορά που πάτησα το πόδι μου στο νησί όλα ήταν ένα μυστήριο! Όσο περνάει ο καιρός, τα μυστήρια λύνονται σιγά σιγά και συμπληρώνονται τα κομμάτια του παζλ. Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι να λυθούν όλα τα μυστήρια της Γυάρου, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για αυτό το πολυτάραχο μέρος!»

Ο Χρήστος παίρνει καθημερινά το σκάφος και κατευθύνεται όπως λέει στο γραφείο του, στη Γυάρο. «Όταν στέκομαι στην κορυφή της Γυάρου σίγουρα νιώθω ευγνωμοσύνη που το WWF μου χάρισε ένα γραφείο με άπειρη θέα. Από τα 500μ. ύψος της κορυφής ατενίζεις το σύμπλεγμα των Κυκλάδων λουσμένο στο αιγαιοπελαγίτικο μπλε και το άπλετο φως των Κυκλάδων και καταλαβαίνεις πόσο τυχερός είσαι που έχεις την ευκαιρία να δουλεύεις για την προστασία αυτής της μαγείας».

 

Πηγή: in.gr.

Κείμενο: Κική Μαργαρίτη

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
ΣΕΞ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΣΠΑ 1-3-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass