Εμφανίζονται κυρίως στα πόδια ( ιδιαίτερα στις γάμπες ) και σπανιότερα στα χέρια, στον αυχένα, καθώς επίσης και στις περιοχές του θώρακα και της κοιλίας. Συχνά συμβαίνουν τη νύχτα σε κάποιο μυ των ποδιών και μπορεί να διαρκέσουν από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά ( πιο σπάνια μπορεί να διαρκέσουν έως μία ώρα ή και περισσότερο ).

Κάθε άνθρωπος μπορεί να εμφανίσει μυϊκές κράμπες κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πιο συχνά, εμφανίζονται στους μεσήλικες και στους ηλικιωμένους, στους αγύμναστους και στους υπέρβαρους.

Αιτιολογία: Οι μυίκές κράμπες αποτελούν συχνό φαινόμενο στους αθλητές , για το οποίο οι απόψεις και γνώμες, για τα αίτια, που το προκαλούν, διίστανται. Δημοφιλέστερες θεωρίες για την εκδήλωσή τους είναι : η κούραση των μυών από την καταπόνησή τους, τα χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και η αφυδάτωση αλλά και αυξημένη συγκέντρωση καματογόνων ουσιών ( π.χ. γαλακτικό οξύ ).

Γενικά, οι μυϊκές κράμπες είναι δύσκολο να μελετηθούν γιατί είναι σπάνιες, απρόβλεπτες και συνήθως διαρκούν για λίγα δευτερόλεπτα. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, είναι δύσκολο να ληφθεί βιοψία από τον μυ τη στιγμή της σύσπασής του.

Οι περισσότεροι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι κράμπες οφείλονται σε μια ξαφνική έλλειψη ελέγχου της συστολής και της χαλάρωσης του μυός εκ μέρους του νευρικού συστήματος, με αποτέλεσμα να παρατηρείται επίταση της συστολής του μυός, χωρίς να ακολουθεί χαλάρωσή του. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι διαταράσσεται η ισορροπία των ηλεκτρολυτών στα υγρά του σώματος . Το Νάτριο, το Κάλιο, το χλώριο, το Μαγνήσιο, και το Ασβέστιο, αναφέρονται ως ηλεκτρολύτες, διότι έχουν ένα μικρό ηλεκτρικό φορτίο, όταν διαλύονται στα υγρά του σώματος, βοηθώντας στη μετάδοση των νευρικών σημάτων. Το Ασβέστιο π.χ. βοηθά στη συστολή των μυών και το Μαγνήσιο στη διαστολή τους, οπότε αν η συγκέντρωσή τους πέσει σε χαμηλά επίπεδα στο αίμα ή τα άλλα υγρά του σώματος, μπορεί να διαταραχθεί η λειτουργία των μυών. Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι κράμπες μπορεί να οφείλονται σε έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β. Οι αθλητές, λόγω της παρατεταμένης και επίμονης προσπάθειας και της μεγάλης εφίδρωσης, χάνουν μεγάλα ποσά ηλεκτρολυτών, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν συχνά προβλήματα μυϊκών σπασμών.

Νοσήματα ή διάφοροι άλλοι βλαπτικοί παράγοντες, που μπορεί να προκαλέσουν δυσλειτουργία των μυών και κράμπες (κυρίως των κάτω άκρων ), είναι:

Μεταβολικά νοσήματα ( Σ. Διαβήτης, Ηπατοπάθεια, Νεφρική Ανεπάρκεια κτλ ).

Νοσήματα, που συνοδεύονται από τοξική επίδραση παθογόνων μικροοργανισμών στο σώμα ( σύφιλη, ΑΙDS, ηπατίτιδα κτλ ).

Νοσήματα με διαταραγμένα επίπεδα ορμονών στο αίμα ( υποθυρεοειδιμός ).

Νοσήματα με διαταραχές αιμάτωσης ( αποφρακτική αγγειοπάθεια ).

Αμιγή νοσήματα του Νευρικού συστήματος ( π.χ. ψυχιατρικές διαταραχές, πλάγια μυατροφική σκληρυνση κτλ ).

Αμιγή ρευματολογικά νοσήματα , που επηρεάζουν παρακείμενους ιστούς ( π.χ. ρευματική πολυμυαλγία ).

Νοσήματα των μυών και της νευρομυϊκής σύναψης ( π.χ. μυϊκή δυστροφία, μυασθένεια, μυοπάθεια Bethlem κτλ ).

Σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών.

Οι μυϊκές κράμπες δυνατόν επίσης να οφείλονται στη χρήση ορισμένων φαρμάκων. Σ’ αυτά, περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων , τα διουρητικά σκευάσματα, που βοηθούν στην αντιμετώπιση της υπέρτασης ( προκαλούν απώλεια καλίου ), τα αντιόξινα σκευάσματα, που χρησιμοποιούνται για στομαχικές διαταραχές και ορισμένα φάρμακα, που χορηγούνται για την καταπολέμηση διαφόρων νεοπλασιών.

Υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που ευνοούν τις κράμπες, όπως όταν: α) ο ανθρώπινος οργανισμός εκτίθεται σε πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, β) καταπονούνται υπερβολικά οι μύες κατά την άσκηση ή την εργασία, γ) μία γυναίκα βρίσκεται σε περίοδο εγκυμοσύνης ( κυρίως στο τρίτο τρίμηνο , λόγω χαμηλού ασβεστίου στο αίμα, εξ αιτίας της απορρόφησής του από το έμβρυο ), δ) ο οργανισμός παρουσιάζει αφυδάτωση και ε) έχει γίνει κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ.

Οι κράμπες, στην πλειονότητά τους , είναι « αθώες », δηλαδή , δεν υποκρύπτεται κάποιο πρόβλημα υγείας, ενώ η αντιμετώπισή τους είναι εύκολη. Εμφανίζονται συχνότερα το καλοκαίρι. Κατά την εν λόγω εποχή , παρατηρούνται συχνά, όταν γίνεται κολύμπηση πολλές ώρες στη θάλασσα με έντονους ρυθμούς.

Αν οι κράμπες επιμένουν ( π.χ. κράμπα στο πόδι κατά τη διάρκεια της νύχτας ), φρόνιμο είναι ο πάσχων να επισκεφθεί το γιατρό του, καθώς ενδέχεται το εν λόγω φαινόμενο να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας υποκρυπτόμενης ασθένειας.

Κράμπες και διατροφή: Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο. Απαιτείται εμπλουτισμός της τροφής σε Ασβέστιο και Μαγνήσιο. Αμφότερα έχουν την ιδιότητα να ρυθμίζουν τη δραστηριότητα των μυών. Τρόφιμα πλούσια σε Ασβέστιο και Μαγνήσιο είναι: Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι ξηροί καρποί, η σόγια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το σουσάμι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το μπρόκολο και τα μικρά ψάρια, τα οποία τρώγονται με τα κόκκαλα.

Ένα άλλο συστατικό , του οποίου η έλλειψη φαίνεται ότι συμβάλλει στην εμφάνιση των κραμπών, είναι το Κάλιο. Γι’ αυτό, πρέπει να προτιμούνται: τα φρέσκα λαχανικά ( το λάχανο, ο αρακάς, οι πιπεριές ), αλλά και τα φρέσκα φρούτα ( π.χ. οι μπανάνες, οι οποίες έχουν περισσότερο Κάλιο ανάμεσα στα φρούτα ).

Η αντιμετώπιση των κραμπών: Υπάρχουν κάποιοι τρόποι αντιμετώπισης της κράμπας. Οι τρόποι αυτοί είναι: α) Το τέντωμα του ποδιού με τα δάκτυλα προς τα πάνω, κάνοντας συγχρόνως απαλό μασάζ. β) Πριν από την κατάκλιση, απαιτείται λίγη γυμναστική, ώστε να αποφευχθούν οι κράμπες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ωφέλιμες είναι οι διατάσεις ή το στατικό ποδήλατο για λίγα λεπτά. γ) Η εφαρμογή θερμότητας στα πόδια, η οποία μπορεί να αποτρέψει τις κράμπες. Πριν από την κατάκλιση, τοποθέτηση θερμοφόρας για 10 λεπτά στα πόδια ή σκέπασμα του ποδιού με μια κουβέρτα. δ) Εμπλουτισμός της τροφής σε Ασβέστιο και Μαγνήσιο. ε) Πρόσληψη πολλών υγρών και Νατρίου , καθώς η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού και η ισορροπία των ηλεκτρολυτών, βοηθά στην αποτροπή ή τον περιορισμό των κραμπών.

Ο Δρ Αργύρης Β. Ντόβας είναι τ. Διευθυντής Β΄ Παθολογικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας & Παθολογικής Κλινικής ΕΣΥ Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας.