Πάνω σε αυτό γίνεται μια συζήτηση με τους κοινωνικούς εταίρους ώστε να επισημανθούν προβλήματα ή παραλήψεις και να βελτιωθεί το σχέδιο. Έχω παρουσιάσει παλιότερα τις αρχές που προτείνει η Ε.Ε. (Ιούνιο-Ιούλιο 2019). Δεν ξέρω τι από αυτά οριστικοποιήθηκε στο τελικό σχέδιο. Υποθέτω τα περισσότερα. Οι γενικές αρχές παρέμειναν με τις πολιτικές από το χωράφι στο πιάτο του καταναλωτή και το πρασίνισμα όπως και η ψηφιοποίηση και καινοτομία να παραμένουν. Τι είπαν οι κυβερνητικοί παράγοντες του ΥΠΑΑΤ; Τις γνωστές γενικότητες των πολιτικών μας χωρίς καμία ανάλυση πώς θα γίνουν όλα αυτά. Ούτε ποιο είναι το ελληνικό σχέδιο και πώς θα εφαρμοστεί. Ούτε πώς θα προγραμματιστεί το ελληνικό σχέδιο που όπως είναι γνωστό θα αξιολογείται κάθε δύο χρόνια. Δηλαδή το σχέδιο θα πρέπει να έχει μετρήσιμους στόχους που θα ελέγχονται κάθε δύο χρόνια. Σε μια χώρα που έχει αλλεργία στην αξιολόγηση (ακόμη και στη λέξη, πόσο μάλλον στην εφαρμογή) είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εφαρμόσουμε τις οδηγίες. Υποτίθεται ότι η ηγεσία του ΥΠΠΑΤ ένα τέτοια σχέδιο ήρθε να παρουσιάσει και να συζητήσει με τους φορείς των αγροτών και την πολιτική ηγεσία της περιοχής.
Ο Υπουργός περιορίστηκε σε γενικότητες. Ο υφυπουργός κ. Οικονόμου εξειδίκευσε τις δράσεις σε 7+1 κατά το ρεπορτάζ της «Ελευθερίας»:
1. Η νέα ΚΑΠ φέρνει αλλαγές στον τρόπο κατανομής των ενισχύσεων.
2. Η ανάγκη ενίσχυσης του ρόλου των συνεργατικών και συνεταιριστικών σχημάτων στην αγροτική οικονομία.
3. Εκτεταμένες παρεμβάσεις στις υποδομές.
4. Προστιθέμενη αξία στα προϊόντα μας.
5. Εκπαίδευση, συμβουλευτική, υποστήριξη, έρευνα και καινοτομία.
6. Ανάγκη δημογραφικής ανανέωσης.
7. Η ενίσχυση του ρόλου του γεωτεχνικού.
Όλα αυτά είναι γενικότητες που τις ακούμε τα τελευταία τουλάχιστον πενήντα χρόνια χωρίς να γίνεται τίποτα.
1. Η νέα ΚΑΠ θα φέρει αλλαγές τις επιδοτήσεις. Ποιο είναι το σχέδιο της Κυβέρνησης; Να τις κατευθύνει κάπου; Ποιο είναι το κάπου; Έχει κάποιο σχέδιο Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής που θα ορίσει στόχους π.χ. αύξηση του κύκλου εργασιών ανά στρέμμα ή στροφή προς κάποιες καλλιέργειες ή αύξηση της προβατοτροφίας για να καλύψουμε τη ζήτηση της φέτας ή να παράγουμε τοπικές ζωοτροφές για τα μηρυκαστικά και να το προβάλλουμε στις αγορές; Υπάρχει τέτοιο σχέδιο και δεν το μάθαμε; Θα ήταν χρήσιμο να μας δώσουν κάποια στοιχεία. Αν υπάρχει ένα σχέδιο αγροτικής πολιτικής τότε θα υπάρξει και ουσιαστική διαπραγμάτευση στις Βρυξέλλες χωρίς να ακολουθούμε τις απαιτήσεις των Βόρειων Ευρωπαίων.
2. Η ιστορία με τις οργανώσεις των παραγωγών και του συνεταιρισμούς είναι τόσο πονεμένη. Την ακούμε από κάθε κυβέρνηση και τίποτα δεν γίνεται. Δεν αρκεί ένας νόμος για να αλλάξουν νοοτροπίες. Πολλοί αγρότες αρνούνται να μετάσχουν σε οργανώσεις γιατί δεν τις εμπιστεύονται. Οι πολιτικοί μας φροντίζουν να το επιτείνουν απαλλάσσοντας από ευθύνες όσους κακοδιαχειρίστηκαν τους συνεταιρισμούς.
Όταν συνεταιρισμοί με τεράστιες περιουσίες κατάφεραν να καταστραφούν από κακοδιαχείριση και πελατειακές σχέσεις και οι υπεύθυνοι απαλλάχθηκαν με νομοθετικές ρυθμίσεις, ποιοι θα εμπιστευτούν τα προϊόντα τους και τη ζωή τους σε αυτούς; Οι συνεταιρισμοί οργανώνονται και στηρίζονται από τη βάση δηλαδή τους αγρότες. Δεν επιβάλλονται με νόμους. Κάθε Κυβέρνηση και Υπουργός φέρνει ένα «επαναστατικό» νομοσχέδιο για τους συνεταιρισμούς που δεν προλαβαίνει να εφαρμοστεί και να αξιολογηθεί (και πιθανώς να διορθωθεί) και αντικαθίσταται από κάτι άλλο. Οι κομματικές παρεμβάσεις στους συνεταιρισμούς φαίνεται να είναι ο κανόνας με λίγες εξαιρέσεις. Μάλλον αυτή είναι η πηγή του κακού. Και η ιστορία συνεχίζεται.
Το πρόβλημα της αδυναμίας συνεργασίας των Ελλήνων είναι γνωστό. Η καχυποψία μεταξύ μας και η αδυναμία συνεννόησης υπάρχει όχι μόνο στους αγρότες, αλλά σε όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Είδαμε μεγάλες και ακμαίες επιχειρήσεις να διαλύονται όταν οι εταίροι αδυνατούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Τι κάνουμε για αυτό εκτός από το να το κοροϊδεύουμε; Χθες βρέθηκα σε μια συζήτηση για το θέμα. Ένας της παρέας έζησε πολλά χρόνια στην Ολλανδία. Μας είπε ότι στο Πανεπιστήμιο διδάσκεται υποχρεωτικά ένα μάθημα συνεργατισμού. Οι φοιτητές της Γεωπονίας π.χ. πρέπει να αναλύσουν πώς πρέπει να λειτουργεί ένας συνεταιρισμός ή ομάδα, πώς να οργανώνει την εμπορία και τη μεταποίηση των προϊόντων. Διδάσκεται κάτι τέτοιο στα δικά μας Πανεπιστήμια; Διδάσκουμε στα παιδιά μας πώς να συνεργάζονται; Βάζουμε στα σχολεία ομαδικές εργασίες; Ή και στα Πανεπιστήμια; Βέβαια λέμε ότι αυτό δεν λειτουργεί γιατί ένας κάνει την εργασία και οι άλλοι τον παρακολουθούν. Οφείλω να πω ότι το έλεγα και εγώ παλαιότερα μέχρι που άκουσα αυτήν την ιστορία. Σε Πανεπιστήμιο της Αγγλίας δίνονταν ομαδικές εργασίες. Δύο από τους φοιτητές είχαν μεγαλύτερες ικανότητες στον προγραμματισμό με Η/Υ. Οπότε έκαναν την κύρια δουλειά στις ομάδες. Όταν διαμαρτυρήθηκαν στον καθηγητή τούς απάντησε ότι όταν θα πάνε να δουλέψουν η ομάδα τους θα αποτελείται από άτομα με διαφορετικές ικανότητες και η δουλειά τους είναι να τους αξιοποιήσουν όλους. Κάπως έτσι αποκτάται η ικανότητα συνεργασίας. Μήπως τώρα που η κ. Κεραμέως κάνει αλλαγές στο σχολείο να προσθέσει ανάλογα μαθήματα; Μήπως τα γεωργικά σχολεία (τεχνικά, ΙΕΚ, Πανεπιστήμια) να προσθέσουν μαθήματα συνεργατισμού; Ίσως αυτό μας βελτιώσει.

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας