Δρ Παθολογίας, Γιώργου Θεοχάρη, ιδρυτή των SOS Γιατροί, πρόσφατα βραβευμένου για το έργο του από την Ακαδημία Αθηνών και επιμελητή μίας σειράς βιβλίων με τις αρχές της Α.Ι. Αφηγηματικής Ιατρικής. Η Αφηγηματική Ιατρική (Α.Ι.) αναδεικνύει ένα άλλο μοντέλο θεώρησης και άσκησης της ιατρικής, καθώς και εκπαίδευσης των γιατρών, με βάση το οποία κάθε «ασθενής «έχει μια ιστορία που ξεπερνά τα συμπτώματά του».
Ως κοινωνικά και συναισθηματικά όντα, διαμορφωνόμαστε μέσα από τις σχέσεις και τις ιστορίες μας. «Είμαστε οι σχέσεις μας και τα αποστάγματα των συναισθηματικών εμπειριών». Αυτές διαμορφώνουν τα αφηγήματα που κατασκευάζουμε μέσα μας για να νοηματοδοτήσουμε τις αρνητικές και θετικές εμπειρίες, να κατανοήσουμε το σώμα μας και τους άλλους, αλλά και τον τρόπο που συχνά εμείς ίδιοι λειτουργούμε και αντιδρούμε. Όλοι οι λαοί διηγούταν ιστορίες για να διατηρήσουν το κοινωνικό δεσμό και τη σύνδεση μεταξύ των γενεών, αλλά και μύθους/ πρακτικές για τη ζωή, την ασθένεια και τον θάνατο. Η νεωτερική εποχή έχει διαμορφώσει μια ορθολογική αντίληψη και αντιμετώπιση των ασθενειών και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για την προαγωγή της «υγείας», την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής και μια καλύτερη ποιότητα των ασθενών, παρά να αρχίσει την κυριαρχία ενός έντονα «ιατρικοποιημένου» λόγου στη σημερινή κοινωνία.
Η Αφηγηματική Ιατρική (Α.Ι.) έρχεται όμως να αναδείξει τον περιορισμένο ρόλο και το έλλειμμα των ανθρωπιστικών σπουδών και του πλούτου της «κοινωνικής γνώσης» στις κλασσικές ιατρικές σπουδές, όπως και της σημασίας της κατανόησης του «ασθενούς» «εκ των ενδο». Έρχεται να υποδείξει έναν άλλον τρόπο θεώρησης και άσκησης της ιατρικής με την έννοια ότι οι γιατροί δεν πρέπει μόνο να ακούν τις ιστορίες των ανθρώπων, ως βασικό εργαλείο διαχείρισης της ασθένειας, αλλά να αναπτύσσουν ένα είδος ενσυναισθητικής ακρόασης, να διαμορφώνουν ένα «θεραπευτικό πλαίσιο», όπου η επιστημονική γνώση και η εμπειρία του γιατρού συνδιαλέγεται με το βίωμα του «ασθενούς», η κατανόηση του οποίου συμβάλλει και ιατρικά στην καλύτερη αντιμετώπισή του. Επιπροσθέτως, η ταυτότητα του «ασθενούς» θίγεται σοβαρά σε μία νοσοκομειακή κλινική. Ακόμη και υπό άριστες συνθήκες τείνει να παλινδρομεί συναισθηματικά και να αφήνεται συνήθως σε μια ασύμμετρη σχέση εξάρτησης και αμφιθυμίας που ταλαιπωρεί τον ίδιο και το ιατρικό προσωπικό.
Δεν αφορά μια τυπική σχέση σεβασμού με τον πάσχοντα» που η δεοντολογία επιβάλλει, αλλά μια διαφορετικού τύπου συνδιαλλαγή και σύνδεση μαζί του για μια πιο αποτελεσματική διάγνωση. Δεν μπορούμε εν ολίγοις να αποκόψουμε την ασθένεια από την ιστορία του. Αυτό απαιτεί μία αλλαγή επιστημολογικού τύπου στη θέση του γιατρού, στην άσκηση της ιατρικής και την εκπαίδευση των γιατρών. Φιλοσοφία, Λογοτεχνία, Ψυχανάλυση και άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες προτείνονται να ενταχτούν στα προγράμματα σπουδών (γίνεται ήδη σε πολλά παν/μιακά ιδρύματα), συμβάλλοντας στην ανάδειξη μιας περισσότερο πολυδιάστατης Ιατρικής.
Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι κομμάτια ιστοριών, αφηγήματα υποκειμενικών εσωτερικών και εξωτερικών αναπαραστάσεων που επηρεάζουν τον τρόπο που λειτουργεί, τρέφεται και υπάρχει, που συνδιαλέγεται με τους άλλους και τον εαυτό του, αλλά και τον τρόπο αρρωσταίνει. Για αυτό υποστηρίζεται ότι είναι σημαντικό, η ιατρική να ενσωματώσει αυτή τη θεώρηση στη δικιά της ιστορία, στο δικό της αφήγημα. Όταν πάσχουμε, ακόμη και για μικρής έκτασης και διάρκειας «διαταραχή», διαταράσσεται σε ένα μεγάλο βαθμό το αφήγημα μας για τη ζωή και τον θάνατο, την απώλεια και τον θρήνο, αν πρόκειται για άλλο αγαπημένο πρόσωπο. Ο τρόπος που θα βιώσει την ταυτότητά του πλέον το άτομο, ως ασθενής αλλά και τι αφήγημα/ιστορία θα διαμορφώσει (ιστορία-αφήγημα) συχνά μας λέει πολύ περισσότερα από τα τυπικά συμπτώματα, όπως υποστηρίζουν οι γιατροί της αφηγηματικής θεώρησης.
Η Α.Ι. είναι μια σημαντική πρόκληση και μία συναρπαστική περιπέτεια στον χώρο της Ιατρικής, παρά τον φαινομενικά ουτοπικό χαρακτήρα θεωρώ ότι έχει να δώσει πολλά στον άνθρωπο και στον επιστήμονα.
Ηλίας Κουρκούτας κλινικός ψυχολόγος, καθηγητής ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Κρήτης. *Το βιβλίο «Οι Αρχές και η Άσκηση της Αφηγηματικής Ιατρικής», το οποίο εκδίδεται υπό την επιστημονική διεύθυνση και επιμέλεια του Γιώργου Θεοχάρη, παθολόγου και προέδρου των SOS ΙΑΤΡΩΝ θα παρουσιαστεί αύριο Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2022 και ώρα 19:00 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Χατζηγιάννειου Πνευματικού Κέντρου (Ρούσβελτ 57, Λάρισα).
Την εκδήλωση θα συντονίσει o δημοσιογράφος Ανδρέας Γιουρμετάκης. Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: * Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης Πνευμονολόγος, Καθηγητής Ιατρικής και Πρώην Πρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Θεοχάρης Παθολόγος, Πρόεδρος των SOS ΙΑΤΡΩΝ, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής-Ευρωκλινική Αθηνών * Ηλίας Κουρκούτας Κλινικός Ψυχολόγος, Καθηγητής ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Ποιητής, Μεταφραστής, Συγγραφέας.
Την εκδήλωση διοργανώνουν οι SOS ΙΑΤΡΟΙ σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων, την Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Βιβλιοπωλείο Καλτσάς.
