ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ – ΓΙΑΡΟΣΛΑΒ ΧΑΣΕΚ

Δύο διαφορετικοί Τσέχοι συγγραφείς

Δημοσίευση: 16 Ιουν 2016 16:00

 

Του Τάσου Πουλτσάκη*

Πράγα. Παλιά πρωτεύουσα της Αγ. Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας επί Καρόλου του Δ’ (1346-1378)· πατρίδα του θρησκευτικού μεταρρυθμιστή Γιαν Χους που βρήκε φρικτό θάνατο (στην πυρά) το 1416 για τις ιδέες του· πόλη της ιστορικής «εκπαραθύρωσης της Πράγας1» το 1618 πόλη της παρακμής στα χρόνια μετά τη λήξη του Τριακονταετούς πολέμου (1618-1648)· πόλη των Αψβούργων και της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας μέχρι το τέλος του καταστροφικού Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1918)· πόλη του ξακουστού ποταμού Μολδάβα2, και τέλος, ιδιαίτερη πατρίδα των δύο μεγαλύτερων και τόσο διαφορετικών Τσέχων συγγραφέων.

Ο Κάφκα (Franz Kafka, 1883-1924) γεννήθηκε στην εβραϊκή συνοικία της Πράγας από Εβραίους εύπορους γονείς. Ο πατέρας, έμπορος υφασμάτων και βιοτέχνης ενδυμάτων, αργότερα, θα ασκήσει μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και τη δόμηση της προσωπικότητας του συγγραφέα. Η μητέρα υποταγμένη στις θελήσεις του συζύγου και άβουλη - παρά την υψηλού επιπέδου μόρφωση που είχε - ήταν η απούσα (absent) της οικογένειας.

Ο Κάφκα σπούδασε σε γερμανικά σχολεία και Πανεπιστήμια και ύστερα από σύντομες σπουδές στη Φιλοσοφία και την Ιατρική, κατέληξε στα Νομικά.

Ως υπάλληλος αργότερα ασφαλιστικής εταιρίας, γράφει τα πρώτα διηγήματά του. Εργάζεται για ένα διάστημα στην επιχείρηση του πατέρα του, αλλά δεν άντεξε το «κλίμα» και την εγκατέλειψε, ενώ ήταν ακόμα 32 ετών. Από τότε αρχίζει η βουβή του διαφωνία και αντιπαλότητα με τον «τυραννικό» εξουσιαστή πατέρα.(...) Το μαγαζί, μου έγινε αφόρητο, γιατί μου θύμιζε πολύ τη σχέση μου με σένα (...) γράφει ο Κ. Κάνοντας την επανάστασή του, εγκαταλείπει το πατρικό του σπίτι, όπου ζει με τους γονείς και τις τρεις αδελφές του και μένει μόνος του σ’ ένα δωμάτιο. Το 1919 γράφει το «Γράμμα στον πατέρα», μια ενδιαφέρουσα μακροσκελή επιστολή - ψυχογράφημα, που όμως, δεν έφθασε ποτέ στα χέρια του παραλήπτη. (...) Παραδέχομαι πως εμείς οι δυο βρισκόμαστε σε κατάσταση πάλης... Απέναντί σου αισθάνομαι φόβο... Το αίσθημα της μηδαμινότητάς μου προέρχεται από τη δική σου επιρροή... Ένιωθα πάντοτε τη βαθιά καταπίεση που ασκούσες πάνω μου... Στην πορεία μου χρειαζόμουν λίγο ενθάρρυνση, αλλά μου έκλεισες το δρόμο... Μου έμεινε ένα βαθύ ψυχικό τραύμα (...). Για τη γυναίκα, είχε μια ιδιαίτερη αμφιθυμική θέση. Την ποθούσε και συγχρόνως τη φοβόταν. Ύστερα από δύο αποτυχημένες σχέσεις και μετά την άρνηση του πατέρα να συναινέσει στο γάμο του με τη νέα του σχέση, πικραμένος και απογοητευμένος, γράφει στο ημερολόγιό του: (...) Και μόνο η ιδέα του μήνα του μέλιτος με γεμίζει φρίκη... έβλεπα ως μόνη λύση, να πηδήξω από το παράθυρο (...). Η μειωμένη αυτοεκτίμηση, η έλλειψη αυτοπεποίθησης και το αίσθημα ενοχής τον έφερναν στα όρια της παραφροσύνης (...) Είμαι ένα τελείως ανυπόφορο πουλί, είμαι ένα κοράκι... είμαι ένα ζωύφιο, μπορώ μόνο να έρπω, όχι καλύτερα από μερικά είδη ζωυφίων (...). Για τη ρωσική επανάσταση του 1917 λέει: (...) Η επανάσταση, σαν το νερό, εξατμίζεται και αφήνει πίσω της μια νέα γραφειοκρατία.. οι αλυσίδες της βασανισμένης ανθρωπότητας είναι καμωμένες από γραφειοκρατικούς κρίκους (...)

Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του ενώ έπασχε από φυματίωση με συχνές αιμοπτύσεις, δημιουργεί σχέση δι’ αλληλογραφίας με τη Μιλένα Γέσενκα και οι Επιστολές που αντάλλαξαν, είναι μνημείο ειλικρίνειας και ευγενικού - άδολου έρωτα. Παρά το έντονο υπαρξιακό του άγχος, ο Κ. γράφει μυθιστορήματα, διηγήματα με καθαρά αλληγορικό περιεχόμενο. (...) Τη «Δίκη» την έγραψα σε μια μόνο νύχτα, από τις 10 μ.μ. ως τις 6 το πρωί (...) γράφει, σε μια έξαρση της έμπνευσής του. Πριν πεθάνει, ο Κ. ζήτησε από τον φίλο του Μαξ Μπροντ να καταστρέψει τα χειρόγραφα που έμειναν αδημοσίευτα και έτσι, χάρη σ’ αυτόν, σώθηκαν η «Δίκη» και ο «Πύργος», τα οποία οι Ναζί όταν μπήκαν στην Τσεχία, έκαψαν ως έργα παρακμής...

Ο Γιαροσλάβ Χάσεκ (1883-1923), συνομήλικος του Κάφκα και συντοπίτης από πολύ νωρίς, 12 χρονών, έμεινε ορφανός από πατέρα, εγκατέλειψε το σχολείο, και για να βοηθήσει την οικογένειά του, έκανε διάφορες δουλειές. Εκεί γνώρισε την ταπείνωση και τις απάνθρωπες συνθήκες της ζωής. Παρ’ όλα αυτά, τέλειωσε την εμπορική σχολή και προσλήφθηκε ως τραπεζοϋπάλληλος, όπου δεν άργησε να εκδηλώσει έμπρακτα τη συμπαράσταση προς τους φτωχούς και καταπιεσμένους, συμμετέχοντας στις δραστηριότητες του συνδικάτου. Παράλληλα, γράφει διηγήματα και νουβέλες (1500) και γίνεται γνωστός. Ως επίστρατος του αυστροουγγρικού στρατού, στέλνεται στο ρωσικό μέτωπο, το 1915, με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εγκαταλείπει τη θέση του και ως στρατιώτης του Κόκκινου στρατού, γίνεται μέλος του Κ.Κ.Σ.Ε. Στον έντονο μιλιταρισμό και από τις δυο μεριές, απαντάει με την επιστροφή του στην Πράγα, όπου αν και φυματικός με αιμοπτύσεις, γράφει, γράφει, γράφει...

Ο Καλός στρατιώτης Σβέικ, το αριστούργημα που μεταφράστηκε σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, είναι ύμνος στην ειρήνη και οδηγός της περιφρόνησης στα όπλα. Ο σαρκασμός, η διακωμώδηση του παραλογισμού του πολέμου, καθρεφτίζονται στο «πλατύ φεγγαρίσιο χαμογελαστό πρόσωπο του Σβέικ, που ακτινοβολεί από καλοσύνη και τρυφερότητα».

Τα άδολα και ανυποψίαστα μάτια του Σβέικ, θα είναι οι φάροι που θα καθοδηγούν τις γενιές των ανθρώπων στον φωτεινό δρόμο της αυτοπραγμάτωσης (...) Το χειρότερο πράγμα είναι η ψευτιά (...), λέει ο Σ. (...) Κυρίαρχη η γραφειοκρατία έπνιγε ανθρώπους και οδηγούσε στην παραφροσύνη, η γραφειοκρατία κάγχαζε, πρόδινε, θορυβούσε (...)

Ο Χάσεκ δεν πρόλαβε να τελειώσει τον Σβέικ, αφού σκόπευε να γράψει άλλους πέντε τόμους. Πέθανε από φυματίωση στα 40 χρόνια του, όπως και ο Κάφκα. Δύο μεγάλοι με κοινή μοίρα.

1. Το 1618 Διαμαρτυρόμενοι ευγενείς συναντήθηκαν με απεσταλμένους Καθολικούς του Πάπα. Ύστερα από άγριο καυγά οι Δ. τους έριξαν από το παράθυρο των ανακτόρων Χράτσανι.

2. Μολδάβα. (Vltava) Συμφωνικό έργο του Betrich Smetana (1824-1884)

Βοηθήματα

Will Duran,Εκφραστές της ζωής

Γ. Χάσεκ, Ο καλός στρατ. Σβέικ,Κ.Μ.

Φρ. Κάφκα, Γράμματαστον Πατέρα, Νεφέλη

Φρ. Κάφκα, Γράμματα στη Μιλένα, Κέδρος

Μεγ. Ιστορ. Εγκυκλ. 8ος τ.

* Ο Τάσος Πουλτσάκης είναι νευρόλος-ψυχίατρος π. διευθυντής Νευρολογικής κλινικής Γ.Ν.Λ.

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
ΣΕΞ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΣΠΑ 1-3-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass