Εμείς οι Έλληνες το ξέρουμε καλύτερα απ’ όλους τους λαούς της Ευρώπης. Τις συμφορές ενός τέτοιου πολέμου τις αποτυπώνει με εκπληκτική ενάργεια ο Θουκυδίδης πριν από 2.500 χρόνια περιγράφοντας τον εμφύλιο που ξέσπασε το 426-5 π.Χ. στην Κέρκυρα ανάμεσα στους δημοκρατικούς και ολιγαρχικούς. .
«Ο θάνατος, λέει, στον εμφύλιο πήρε χίλιες μορφές κι έγιναν όλες οι φρικαλεότητες που γίνονται σε τέτοιες περιστάσεις κι ακόμα χειρότερα. Πατέρας σκότωνε το γιο του… (Γ΄, 81,5). Τις περισσότερες φορές επικρατούσαν οι διανοητικά κατώτεροι.., που δεν είχαν κανένα δισταγμό να προβούν σε βίαιες πράξεις ( Γ΄, 83, 3).
Διαβάζοντας κανείς το Θουκυδίδη νομίζει πως αναφέρεται στο δικό μας εμφύλιο του 1944-49, που οι συνέπειες του κράτησαν μέχρι το 1974. Τότε οι πολιτικοί άντρες της εποχής, που είχαν πρωταγωνιστήσει μάλιστα στον εμφύλιο, αποφάσισαν να βάλουν τέλος σ’ αυτό το διχασμό της ελληνικής ψυχής. Και πέτυχαν σιγά- σιγά να εξαλείψουν και τις γιορτές μίσους που διοργάνωναν π.χ. στο Μελιγαλά, στο Γράμμο κι αλλού οι διάφοροι υπερεθνικόφρονες. Τον εμφύλιο βέβαια δεν τον ξεχνούμε, αλλά τον μελετούμε σαν το ιστορικό γεγονός που καθόρισε την μεταπολεμική μας πορεία, ευχόμενοι να μην ξανάρθει.
Κάποιοι όμως τελευταία φαίνεται να μην είναι ευχαριστημένοι από αυτή τη συμφιλίωση. Κι άρχισαν να καλλιεργούν με διάφορους τρόπους το μίσος των οπαδών τους, ιδιαίτερα των νέων, ενάντια στον πολιτικά διαφοροποιημένο. Προσωπικά δεν κατανοώ την πολιτική του ΚΚΕ που προσπαθεί να παρουσιάσει ιδιαίτερα στους νέους της ΚΝΕ, που δε γνώρισαν τι σημαίνει εμφύλιος, ως ήρωες τους αντάρτες, ενώ τους αντίπαλους στρατιώτες, παιδιά κι αυτοί του λαού, ως εχθρούς και όργανα του καπιταλισμού!.. Και κάνουν γιορτές και στήνουν μνημεία στο Γράμμο και σε άλλους τόπους, όπου διεξήχθησαν μάχες, κατά τις οποίες αλληλοσκοτώθηκαν χιλιάδες ελληνόπουλα, αντάρτες και στρατιώτες.
Διάβασα στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της 20/7/2016 και στο Ριζοσπάστη της 27/7/2016, ότι οι νέοι της ΚΝΕ Λάρισας επισκέφτηκαν την περιοχή της Αγιάς, για να γνωρίσουν από κοντά τα μέρη, όπου οι «ηρωικοί μαχητές και μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού» (ΔΣ) χτύπησαν στις 14/9/1948 την Αγιά, δηλ. τους Έλληνες στρατιώτες που φύλαγαν την Αγιά. Στόχος να ‘εφοδιαστούν’, δηλ. να πλιατσικολογήσουν, να αρπάξουν από το φτωχόκοσμο της κωμόπολης, τρόφιμα, ρούχα, κλπ. και να επιστρατεύσουν βίαια άντρες και κορίτσια, για να τα κάνουν θέλοντας μη θέλοντας αντάρτες. Ο στόχος επιτεύχθηκε, αφού όμως σκοτώθηκαν καμιά δεκαριά αντάρτες/-ίνες κι άλλοι τόσοι στρατιώτες, όλα ελληνόπουλα κι όχι Γερμανοί ή Βούλγαροι. Κι αυτό ονομάζεται από το ΚΚΕ θρίαμβος, άξιος για ύμνους, ώστε η νέοι της ΚΝΕ να γεμίζουν από περηφάνια για τους ‘ηρωικούς’ αντάρτες. Πώς βρέθηκαν όμως τα παλικάρια αυτά και οι κοπέλες στο βουνό με τ’ όπλο να πολεμούν, για να χτίσουν ένα κράτος σαν αυτό του Στάλιν; Το 75%-80% δεν ήταν εθελοντές, αλλά βίαια επιστρατευμένα χωριατόπαιδα από τα ορεινά και ημιορεινά κυρίως χωριά. Θ’ αναφέρω ένα παράδειγμα από τη βίαιη επιστράτευση αγοριών και κοριτσιών από την Κρανιά Ολύμπου.
Το Καλοκαίρι του 1947 ο Ζαχαριάδης έβαλε ως στόχο να αυξήσει τον αριθμό των ανταρτών από 15-20 χιλιάδες, που ήταν τότε, σε 60 χιλιάδες, πιστεύοντας ότι μ’ αυτούς θα μπορέσει να κυριαρχήσει στη Β. Ελλάδα, δημιουργώντας μια δεύτερη Ελλάδα. Το σχέδιο ονομάστηκε «Λίμνες». Εθελοντές όμως πρόθυμοι ν’ ανεβούν στο βουνό δεν υπήρχαν. Γι’ αυτό κατέφυγε στη βίαιη επιστράτευση νέων, όχι μόνο αντρών, αλλά και κοριτσιών.
Η Κρανιά Ολύμπου εκείνη την εποχή δεν είχε στρατό, όπως τα γειτονικά χωριά Αιγάνη, Πυργετός, Ραψάνη. Έτσι οι αντάρτες αλώνιζαν. Όποτε ήθελαν, κατέβαιναν νύχτα στο χωριό και πλιατσικολογούσαν «για τον αγώνα», όπως έλεγαν. Την επόμενη μέρα ο στρατός ανέβαινε από τον Πυργετό στο χωριό κι ο αξιωματικός ‘φοβέριζε’ τους Κρανιώτες, επειδή ‘τάιζαν’ τους αντάρτες. Στις 10 Οκτωβρίου η «Οργάνωση», δηλ. το ΚΚΕ, έδωσε διαταγή κάθε βράδυ οι άντρες μέχρι 50 χρονών να συγκεντρώνονται και να κοιμούνται στο ναό των Αγίων Ταξιαρχών. Όλοι οι άντρες, πάνω από εκατό άτομα, υπάκουσαν και κάθε βράδυ έπαιρναν μια κουβέρτα και κοιμούνταν στον Άγιο Ταξιάρχη. Κανένας δε σκέφτηκε να φύγει. Από την μέχρι τότε πείρα τους ήξεραν πως κάτι τέτοιο θα σήμαινε τιμωρία της οικογένειας. Ο τρόμος κυριαρχούσε στο χωριό. Το Σεπτέμβριο είχαν κάψει τρία σπίτια «εθνικοφρόνων». Κι ο στρατός ύστερα έκαψε τρία σπίτια «αριστερών». ‘Μια ωραία ατμόσφαιρα’, όπως θα έλεγε κι ο Ντ. Ηλιόπουλος. Ζώντας οι Κρανιώτες μέσα σε τέτοια εφιαλτική κατάσταση πώς να αμφισβητήσουν τη διαταγή της «Οργάνωσης»;
Μια βδομάδα αργότερα, τη νύχτα της 17ης Οκτωβρίου 1947, μια ομάδα ανταρτών, άγνωστων στους Κρανιώτες, επιστράτευσε βίαια όλους τους άντρες από 16-35 ετών, που ήταν στην εκκλησιά, το άνθος δηλ. του χωριού. Γλίτωσαν μόνον όσοι για κάποιο λόγο δε βρίσκονταν στο χωριό εκείνη τη μέρα. Ύστερα οι αντάρτες έχοντας έναν κατάλογο γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, για να επιστρατεύσουν ανύπανδρα κορίτσια. Είχαν προεπισημάνει τα σπίτια που είχαν κορίτσια. Μπόρεσαν να ‘ξετρυπώσουν’ μόνο 12, γιατί οι γονείς, μόλις αντιλήφθηκαν τι συμβαίνει, τα έκρυψαν. Τελικά επιστράτευσαν 43 άντρες και 12 κορίτσια. Οι τρεις από τους άντρες ήταν οικογενειάρχες. Μαζί με τους ελάχιστους εθελοντές οι Κρανιώτες που πολέμησαν ως αντάρτες ήταν 63. Αυτά τα παιδιά, που ποτέ δεν είχαν φύγει απ’ το χωριό, θα πολεμήσουν στο Γράμμο κι αλλού. Τα κορίτσια, που μόνο για την εκκλησιά και σε καμιά γιορτή έβγαιναν από το σπίτι, αγράμματα τα περισσότερα, ‘μεταμορφώθηκαν’ σε μαχήτριες, για να σκοτώνουν ‘αδέρφια’ τους.
Από τα 63 αυτά Κρανιωτόπουλα 19 άντρες και δυο κοπέλες δραπέτευσαν μέσα σε ένα χρόνο και επέζησαν. Είκοσι δυο (22) σκοτώθηκαν ( 20 άντρες και δυο κοπέλες), πάνω δηλ. από το 50%. Απ’ όσους γλίτωσαν το Χάρο, δώδεκα (12) βρέθηκαν στην Τασκένδη και πέντε (5) στην Πολωνία. Τρεις αιχμαλωτίστηκαν και σώθηκαν. Απ’ την άλλη πλευρά σκοτώθηκαν τέσσερις στρατιώτες. Επίσης δυο οικογενειάρχες εκτελέστηκαν στο Μεζούρλο, τόπο εκτέλεσης των αριστερών, ενώ οι αντάρτες εκτέλεσαν έναν οικογενειάρχη κι ένα παλικάρι, που προσπάθησε να αποδράσει. Κι έτσι χάθηκε μια ολόκληρη γενιά ενός χωριού 800 κατοίκων.
Στις 23 Οκτωβρίου ο στρατός διέταξε τους Κρανιώτες ‘ κατόπιν εορτής’ να μετοικίσουν αρχικά στον Πυργετό κι ύστερα στη Λάρισα, όπου έζησαν τρία χρόνια ως πρόσφυγες σε σχολεία και άθλιες παράγκες. Να προσθέσω ακόμα ότι 16 Κρανιώτες, οι περισσότεροι οικογενειάρχες, πέρασαν ένα χρόνο εξόριστοι στο Μακρόνησο. Ωραία χρόνια !.. για πανηγύρια και λόγους γεμάτες μπαρούφες πως τάχα μου αυτά τα παιδιά, που χωρίς να τα ρωτήσει κανένας, βρέθηκαν να πολεμούν τ’ αδέρφια τους, έγιναν ‘ήρωες’ του ‘Δημοκρατικού στρατού’!..
Προσωπικά θα περίμενα από το ΚΚΕ, που οι οπαδοί του υπέφεραν μέχρι το 1974, να είναι πρωτοπόρο σε μια πολιτική συμφιλίωσης. Και σε κάθε χωριό και πόλη να πιέζει να στηθούν μνημεία, στα οποία να αναγράφονται μαζί όλα τα ονόματα όσων ελληνόπουλων, ανταρτών, στρατιωτών και πολιτών, έχασαν τη ζωή τους σ’ αυτόν το φοβερό πόλεμο στην ουσία «για ένα πουκάμισο αδειανό», όπως λέει και ο Γ. Σεφέρης. Κι αναρωτιέμαι αν στα καμώματα του ΚΚΕ αρχίσει ν’ αντιδρά η άλλη πλευρά, η νικήτρια, τι θα συμβεί; Για την ώρα βέβαια η αστική μας δημοκρατία είναι ανεκτική. Ευτυχώς.
Από τον Γιάννη Μπασλή δρ.φ.
