Από τη μεγάλη δε μορφή του αγίου αυτού, που έλαμψε σαν διαμάντι πολύεδρο από όλες τις πλευρές του, θα παρουσιάσουμε πιο κάτω κάποιες σκηνές της ζωής και κάποια διδάγματα, που προκύπτουν, ώστε να αποκομίσουμε όλοι λίγο άρωμα αρετής και αγιότητας και να στερεωθούμε στην πίστη μας, «ης χωρίς, αδύνατον ευαρεστήσαι» (Εβρ.11,6)

- Η καταγραφή εκλεκτών εδαφίων βιβλίων

Όταν ο άγιος έγινε 14 ετών, έπλευσε με ένα καράβι στην Κων/πολη, όπου βρήκε εργασία σε ένα καπνοπωλείο κάποιου μακρινού συγγενή του, ενώ η καρδιά του λαχταρούσε ευρύτερες και ανώτερες σπουδές. Την εποχή ακριβώς αυτή ο μικρός Αναστάσης διάβαζε, όταν έβρισκε χρόνο ελεύθερο, με πόθο σφοδρότατο τα θεόπνευστα κείμενα των Γραφών και κάποια από τα βιβλία των θεοφόρων Αγίων και κάποιων σοφών της αρχαιότητας. Ό,τι δε του προξενούσε ιδιαίτερη εντύπωση, το κατέγραφε, μεταχειριζόμενος, αντί για χαρτί, τις καπνοσακούλες του καταστήματος, και το καταχώριζε σε ένα δικής του έμπνευσης ευρετήριο. Κατά τον τρόπο αυτό προέκυψε το βιβλίο του «Ιερών και φιλοσοφικών λογίων θησαύρισμα», που εκδόθηκε αργότερα σε δύο τόμους. Ο τρόπος δε αυτός της καταγραφής και της ταξινόμησης του υλικού του κατά θέματα είναι και σήμερα για όλους μας πολύ διδακτικός, γιατί είναι ο καθιερωμένος ως επιστημονικός

- Η υπομονετική αντιμετώπιση των πειρασμών

Όταν ο άγιος έφθασε στην ηλικία των 72 ετών, μια νέα κοπέλα, της οποίας η μητέρα είχε πάρει τον κακό δρόμο, κατέφυγε στο μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο άγιος στην Αίγινα, ζητώντας να γίνει μοναχή. Η καταφυγή της όμως αυτή, εξαγρίωσε δυστυχώς τη μητέρα της, που κρίνοντας εξ ιδίων άρχισε να διαδίδει συκοφαντικά και βλάσφημα τα πλέον ψευδή και ανυπόστατα εναντίον του αγίου, απειλώντας ταυτόχρονα ότι θα κάψει το μοναστήρι. Μη μπορώντας δε να πραγματοποιήσει τις απειλές της, κατέφυγε τότε στον ανακριτή του Πειραιά, στον οποίο κατηγόρησε τον άγιο ως δήθεν διαβολοκαλόγηρο, που έκανε αίσχη και τερατουργήματα, σαν αυτό που η ίδια ζούσε. Οι κατηγορίες δε αυτές συνετέλεσαν στο να ταπεινωθεί και να εξυβρισθεί ο άγιος από πολλούς και ιδιαίτερα από τον υλιστή ανακριτή του Πειραιά, που έγινε όργανο επιτήδειο στα χέρια του σατανά και για τον λόγο αυτό είχε κακό τέλος, πεθαίνοντας, ύστερα από μία γάγγραινα του χεριού του, δυστυχώς αμετανόητος. Παρά τις σφοδρότατες ταπεινώσεις του όμως, ο άγιος, που ήταν στολισμένος με θεία χαρίσματα ως εντελώς αθώος, δεν μιλούσε, αλλά άφηνε, σύμφωνα με τα πρότυπα των μεγαλύτερων Αγίων, την υπεράσπισή του στον Κύριο. Κατά τη διάρκεια ακριβώς των προσβολών αυτών μια από τις δόκιμες μοναχές σκανδαλίστηκε από τη στάση της σιωπής του αγίου και είπε: «Σεβασμιώτατε γιατί δεν μιλάτε; Εκείνος όμως αποκρίθηκε: «Αυτά σας διδάσκω τόσον καιρό; Υπέρ εμαυτού ούκ απολογήσομαι. Προσευχηθείτε υπέρ του ανθρώπου αυτού. Διαβλέπω επ' αυτού βάσανον. Προσευχηθείτε παρακαλώ. Και δι αυτόν εσταυρώθη ο Κύριος».

Με στολή εργασίας ντυμένο συνάντησε κάποτε τον άγιο και ο διάκονος τότε π. Φιλόθεος Ζερβάκος, που είχε εξομολογηθεί πιο μπροστά πολλές φορές σ' αυτόν, χωρίς όμως αυτή τη φορά να τον αναγνωρίσει ευθύς αμέσως. Για τη συνάντηση δε αυτή ο π. Φιλόθεος αναφέρει τα εξής:

- «Ανήλθον εις την μονήν περι ώραν 1 μ.μ. Ήταν μην Αύγουστος. Ο ήλιος έκαιεν ως φλόξ. Πλησιάσας εις την μονήν, έξω της θύρας της εισόδου αυτής, βλέπω γέροντά τινα λευκογένειον, ενδενδυμένον ράσον πενιχρόν τυλιγμένον εις την ζώνη του και ψάθινον καπέλον εις την κεφαλήν δια την θερμότητα του ηλίου. Έσκαπτε δι αξίνης το έδαφος και δια πτύου (=φτυαριού) εγέμιζεν ένα μικρόν καροτσάκι χώματα και μετέφερε αυτά 15-20 μέτρα προς επιπέδωσιν του προαυλίου της μονής. Ενόμισα ότι ήτο εργάτης της μονής και για να μη σκονίση τα ενδύματά του του έδωσαν ράσο ή ότι ήτο γέρων δόκιμος της μονής. Πλησιάσας αυτόν τον χαιρέτησα και μετά τον χαιρετισμό του λέγω:

- Γέροντα, ο δεσπότης είναι εδώ;

- Εδώ είναι, μου λέγει.

- Μέσα, τω είπον, είναι εις την Μονήν;

- Ναι, μου λέγει, μέσα είναι.

- Ύπαγε, τω λέγω, να του είπης ότι ήλθεν εν πνευματικόν του τέκνον, διάκονος, και θέλει να τον ίδη.

- Να είναι ευλογημένον, μοι λέγει μεταπεινόν σχήμα και φρόνημα.

Και παρατήσας την τσάπαν, το πτύον και το καροτσάκι, μου έδειξε ένα νεόκτιστον δωμάτιον και μου λέγει:

- Πέρασε εις αυτό το δωμάτιον και εγώ υπάγω μέσα να τον ειδοποιήσω να έλθη.

Δεν παρήλθον όμως 5 λεπτό, και βλέπων ανελπίστως ώ βάθος πλούτου αμετρήτου ταπεινώσεως! αυτό σε αυτή, βλέπω μετ' εκπλήξεως και θαυμασμού ότι εκείνος, τον οποίον εγώ ενόμισα ως εργάτην, χωρικόν, αγροίκον και του ομίλησα καταφρονητικώς και προστακτικώς ... ήτο αυτός ο ίδιος» (Βλ. Ο γέρων Φιλόθεος, τομ. πρώτος, έκδ. «ορθ. κυψέλη», Θεσ/νίκη 1980, σ. 63-64). Αυτός ήταν ο άγιος Νεκτάριος, που ήθελε να ακολουθεί τα ίχνη του Κυρίου. Όπως δηλ. ο Κύριος δεν ντρεπόταν να ονομάζει όλους τους αγιαζόμενους αδελφούς του λέγοντας: «Απαγγελώ το όνομά Σου τοις αδελφοίς μου» (Εβρ. 2,12. βλ. και ψαλμ. 21,23), κατά παρόμοιο τρόπο και ο άγιος δεν ντρεπόταν να εργάζεται ταπεινά, χειρωνακτικά και πνευματικά, για τη σωτηρία όλων.

Ύστερα από τα πιο πάνω, θα έλεγα ότι σαν τον άγιο Νεκτάριο πρέπει να είμαστε λίγο - πολύ όλοι οι χριστιανοί, ώστε να απέλθουμε μια ημέρα, όπως και εκείνος, που στην ερώτηση της μοναχής Νεκταρίας, «πού θα απέλθης», αποκρίθηκε: «Εις τους ουρανούς», δηλαδή στη βασιλεία της αγάπης του Κυρίου, «εν η δικαιοσύνη κατοικεί» (2 Πετρ. 3,13).

Από τον Αχιλλέα Πιτσίλκα, δ.Θ.