Στο κείμενο 224άρων σελίδων όπου αναλύεται η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, 6μιση σελίδες είναι αφιερωμένες στον πρωτογενή τομέα και τον παραγωγικό τομέα της αγροδιατροφής που χαρακτηρίζονται στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα.
Θα συμφωνήσω απόλυτα για τον χαρακτηρισμό, αλλά όταν έναν τομέα τον χαρακτηρίζεις στρατηγικής σημασίας δεν αφιερώνεις μόνο 6μιση σελίδες στις οποίες το μεγαλύτερο μέρος αναφέρεται σε στατιστικά στοιχεία, δείκτες και συγκρίσεις με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Επίσης δεν προχωράς μια τέτοια έκθεση ως προς τον πρωτογενή τομέα, χωρίς να έχεις στην ομάδα μελέτης και σύνταξης ούτε έναν επιστήμονα ή μελετητή ή απασχολούμενο σ’ αυτόν τον τομέα.
Καλοί οι οικονομολόγοι και οι άλλοι της ομάδας εργασίας, αλλά πώς να το κάνουμε, ένας τέτοιος τομέας στρατηγικής σημασίας χρειάζεται και τους δικούς του ειδικούς. Διότι καλές οι θεωρίες και οι αναλύσεις, αλλά στην πράξη τι γίνεται;
Είμαι απ’ αυτούς που πιστεύω ότι ο πρωτογενής τομέας μπορεί να προσφέρει πάρα πολλά στην ελληνική οικονομία και να αναστρέψει την κατάσταση αρκεί να προσεχθεί και να τύχει της μέριμνας που χρειάζεται από την Πολιτεία. Ας έρθουμε σ’ αυτήν καθ’ αυτήν την έκθεση η οποία ξεκινάει με τη σύγκριση διαφόρων δεικτών μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. κάνοντας χρήση στοιχείων κυρίως της ΕΛΣΤΑΤ του έτους 2017 -η μελέτη έγινε το 2020-.
Στο κομμάτι που τιτλοφορείται «Προκλήσεις και Προοπτικές «γίνεται μια αναφορά στα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χώρας γι’ αυτόν τον τομέα και εστιάζει στις μικρές και κατακερματισμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, τη χαμηλή παραγωγικότητα, κ.λπ. Εννοώ που αναφέρονται στα πρώτα μεταπολεμικά συγγράμματα. Αυτά έχουν ξεπεραστεί προ πολλού, αλλά αν το αντικείμενο δεν το γνωρίζεις από κοντά, επόμενο είναι να προσφεύγεις σε τέτοιες γενικότητες και θεωρητικολογίες. Οι χρήσεις του δείκτη του μέσου όρου δεν προσφέρονται για τέτοιες αναλύσεις και εκθέσεις. Διότι για παράδειγμα ο δείκτης των στρεμμάτων ανά εκμετάλλευση δεν είναι ο πλέον κατάλληλος. Στο σχεδιάγραμμα φαίνεται ότι η Τσεχία έχει 1.300 στρέμματα ανά εκμετάλλευση και η Ολλανδία 323 στρέμματα. Τι πάει να πει αυτό; Ότι η Τσεχία είναι οι ΗΠΑ της Ευρώπης;
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο μικρός και πολυτεμαχισμένος κλήρος πέρα από μειονεκτήματα έχει και πλεονεκτήματα. Η χαμηλή παραγωγικότητα δεν είναι αποτέλεσμα αυτού και άλλων παρόμοιων χαρακτηριστικών. Η κλασσική θεωρία στον πρωτογενή τομέα είναι, αύξηση της παραγωγής, βελτίωση της ποιότητας, μείωση του κόστους προστασία του περιβάλλοντος.
Πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι στην Ελλάδα δύο είναι οι μεγάλοι ανασταλτικοί παράγοντες, το κόστος παραγωγής και η έλλειψη νερού.
Διότι αν έχεις ακριβή ενέργεια και κόστος χρήματος «δανεισμό» ακριβά φυτοφάρμακα, ακριβά λιπάσματα τότε δεν μπορείς να είσαι ανταγωνιστικός, τελεία και παύλα. Αν δεν έχεις νερό δεν μπορείς να κάνεις σχεδόν τίποτα. Πώς θα κάνεις αναδιάρθρωση καλλιεργειών, πώς θα πας π.χ. στην καλλιέργεια λαχανοκομικών, δέντρων, αμπελιών βιομηχανικών φυτών, κ.λπ. Αφού λοιπόν κάποιοι αρέσκονται σε παρουσίαση στοιχείων, ας δούμε τι έγινε στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια που αντιστοιχούν περίπου σε μια γενιά. Το 1991 η συνολική γεωργική γη ήταν 39,2 εκατ. στρέμματα, σήμερα είναι 32,2 εκατ. στρέμματα «ας αποδοθούν αυτά τα 7 εκατ. στρέμματα ξανά στην καλλιέργεια».
Το 1991 ο αριθμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ήταν 923 χιλ., σήμερα είναι λιγότερες από τις μισές. Τα στρέμματα ανά εκμετάλλευση ήταν περίπου 40, σήμερα είναι κοντά στα 70, αύξηση πάνω από 75% και το σπουδαιότερο χωρίς τα 7 εκατ. στρέμματα, που με αυτά θα ήταν 90 στρέμματα. Το 1991 οι αρδρευόμενες εκτάσεις ήταν 12 εκατ. στρέμματα, όσα είναι και σήμερα. Αύξηση μηδενική, αυτό είναι το πλέον αξιοσημείωτο, αλλά γι’ αυτό κανένας δε μιλάει. Όλα τα άλλα είναι για να έχουμε να λέμε, διότι εκτός του ότι δεν αυξήθηκαν οι αρδευόμενες εκτάσεις, και τα δίκτυα είναι και παλαιωμένα όμως κάνουμε και χρήση των αποστραγγιστικών για άρδευση. Το δε κόστος του νερού έχει αυξηθεί κατακόρυφα.
Πώς να ανταγωνιστείς την Ολλανδία που παρουσιάζεται ως η χώρα με την υψηλότερη αποδοτικότητα; Αυτοί έχουν μηδενικό κόστος για άρδευση όπου αυτή χρειάζεται π.χ. θερμοκήπια. Στο ενδιάμεσο βέβαια αυτών των χρόνων χάθηκαν και δυναμικές καλλιέργειες απόδοσης και εντάσεως εργασίας, π.χ. ζαχαρότευτλα, καπνός κ.λπ. Ούτε στην εκμηχάνιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας υστερεί η Ελλάδα. Το δείχνει ο αριθμός των γεωργικών μηχανημάτων που μπορεί να είναι και παραπάνω απ’ ό,τι χρειάζεται ειδικά σε ιπποδύναμη. Και βέβαια χρόνο με τον χρόνο όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι απασχολούνται στον πρωτογενή τομέα με όρεξη για δουλειά και ενημέρωση.
Αυτά που προτείνουν οι θεωρητικοί της έκθεσης είναι διαπιστωμένα εδώ και χρόνια και χιλιοειπωμένα. Απλά η πολιτεία κωφεύει. Μιλάνε για έρευνα, ποια έρευνα; Κυκλοφορεί καμιά σημαντική ποικιλία π.χ. σκληρού σταριού ελληνική, όταν το σκληρό σιτάρι καλλιεργείται στο 1/10 της ελληνικής γεωργικής γης, ή μήπως στην αμπελουργία για επιτραπέζια χρήση έχει εμφανιστεί καμιά δυνατή ποικιλία; Μιλάμε για μια δυναμική καλλιέργεια εντάσεως εργασίας και αποδοτικότητας και αρκετά καλά εκμηχανισμένης. Οι Έλληνες γεωργοί πλέον πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για να πάνε τον πρωτογενή τομέα ψηλά, τόσο τη φυτική, όσο και την κτηνοτροφική παραγωγή. Απλά θέλουν τη φροντίδα της ελληνικής πολιτείας εκεί που είναι η αρμοδιότητά της, στη μείωση του κόστους, στην κατασκευή των έργων και στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας.
Θα μπορούσα να γράψω πολύ περισσότερα, αναλύοντας ένα -ένα τα στοιχεία του σχεδίου, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει μέσω της φιλόξενης σελίδας της εφημερίδας.

Από τον Κων. Τζανακούλη,
καθηγητή Αγροτική Ανάπτυξης
π. δήμαρχο Λαρισαίων