1970 εφαρμόστηκε το Πρόγραμμα Αξιοποίησης Υπογείων Υδάτων Θεσσαλίας (ΠΑΥΥΘ) με χρηματοδότηση της Διεθνούς Τράπεζας. Ο υπογράφων υπήρξε εισηγητής του Προγράμματος, συμμετέσχε στη διαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης στη Washington και ορίστηκε διευθυντής του Προγράμματος. Με το ΠΑΥΘ, επιτεύχθηκε η ασφαλής άρδευση από τα υπόγεια ύδατα 400.000 στρέμματα με παράλληλη διενέργεια αναδασμού και κατασκευή οδικών και στραγγιστικών δικτύων.
Στο πλαίσιο του ΠΑΥΘ εκπονήθηκε εμπεριστατωμένη υδρογεωλογική μελέτη της λεκάνης Θεσσαλίας με όλα τα τότε σύγχρονα μέσα. Η μελέτη αυτή κατέληξε στη δημιουργία ενός μαθηματικού μοντέλου, στη διαχείριση του οποίου εκπαιδεύτηκε ομάδα επιστημόνων του Υπουργείου Γεωργίας στη Γρενόβλη της Γαλλίας. Σκοπός: η συνεχής παρακολούθηση της επίδρασης στο υδρολογικό ισοζύγιο των νερών εισροής και εκροής. Προσδιορίστηκαν οι περιοχές όπου μπορούσαν να γίνουν γεωτρήσεις και πόσες, χωρίς να διαταραχτεί το υδατικό ισοζύγιο και να πέσει η στάθμη των υπογείων υδάτων. Με την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, το 1981 καταργήθηκαν οι σχετικές αποφάσεις και αφέθηκαν οι αγρότες να κάνουν γεωτρήσεις ανεξέλεγκτα. Αποτέλεσμα: σημαντική πτώση της υπόγειας στάθμης και άντληση από βάθος μέχρι 300 μ. (σαφώς αντιοικονομική), εισδοχή θαλάσσιου ύδατος σε περιοχές όπως του Αλμυρού και σταδιακή εγκατάλειψη γεωτρήσεων. Έχει ήδη προγραμματιστεί η μείωση, σε πρώτη φάση, των αρδευομένων εκτάσεων κατά 500.000 στρεμμ. Η θεσσαλική πεδιάδα κινδυνεύει να επανέλθει στην ξηρική της μορφή λόγω του σοβαρού υδατικού ελλείμματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία της Θεσσαλίας και της χώρας.
Ο Θεός της Ελλάδας υπήρξε φειδωλός προς τη Θεσσαλία ως προς την κατανομή των υδατικών πόρων και γενναιόδωρος προς την Αιτωλοακαρνανία. Αντιθέτως, υπήρξε φειδωλός σε γεωργική γη ως προς την Αιτωλοακαρνανία και γενναιόδωρος προς τη Θεσσαλία.
Η άνιση αυτή κατανομή υδατικών πόρων και γεωργικής γης μεταξύ των δύο περιφερειών έχει ως αποτέλεσμα, στη μεν Αιτωλοακαρνανία να υπάρχει πλεόνασμα νερού 1.600 περίπου εκ. κ.μ. , αφού καλυφθούν όλες οι τοπικές ανάγκες , στη δε Θεσσαλία, έλλειμμα της τάξεως των 800 εκ. κ.μ.
Ήταν λοιπόν κατάδηλα λογικό και επιβεβλημένο να σκεφτεί η υπεύθυνη πολιτική ηγεσία τη μεταφορά μέρους του πλεονάσματος της Αιτωλοακαρνανίας προς κάλυψη μέρους του ελλείμματος της Θεσσαλίας. Ο όγκος του προς μεταφορά νερού είχε οριστεί σε 600 εκ. κ.μ. ετησίως και αναλόγως σχεδιάστηκαν τα σχετικά έργα, η ολοκλήρωση των οποίων δεν πραγματοποιήθηκε με την παρέμβαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αυτά τα 600 εκ. κ.μ., μαζί με το διαθέσιμο προς άρδευση εγχώριο υδατικό δυναμικό, επαρκούν για την κανονική άρδευση 3.000.000 στρεμ., πέραν της ενέργειας που μπορούν να αποδώσουν. Μία εύφορη πεδιάδα τριών εκατ. στρεμμάτων επαρκώς αρδευόμενη, με εφαρμογή γεωργοτεχνικών μεθόδων υπό το φως της επιστήμης, σε συνδυασμό με την εισαγωγή καινοτόμων καλλιεργειών παραγωγής τυποποιημένων προϊόντων με εξαγωγικό προορισμό, μπορεί να αποτελέσει τεράστια πηγή πλούτου για τη Θεσσαλία και για τη χώρα.
Επιβάλλεται λοιπόν η ολοκλήρωση των έργων για τα οποία ο εθνικός προϋπολογισμός, δηλαδή οι φορολογούμενοι Έλληνες, κατέβαλε περί το 1 δισ. ευρώ. Διαφορετικά, τα ημιτελή έργα θα παραμείνουν μνημείο αβδηριτισμού και ανθρώπινου παραλογισμού. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, βάσει των οποίων διεκόπη η ολοκλήρωση των έργων εκτροπής του Αχελώου, ελήφθησαν υπό το βάρος πιέσεων οικολογικών οργανώσεων και υπό το φως ατελών περιβαλλοντικών μελετών. Άλλες σοβαρές μελέτες απέδειξαν ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι περιορισμένες και αντιμετωπίσιμες.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι αποφάσεις αυτές ελήφθησαν από ανθρώπους. Κανένας δε άνθρωπος θνητός δεν μπορεί να επικαλείται το αλάνθαστο. Τοσούτον μάλλον καθόσον ο επίκεφαλής του αρμοδίου τμήματος για το περιβάλλον, στην εποχή που ελήφθησαν οι αποφάσεις, είχε χαρακτηριστεί, ακόμη και από συναδέλφους του, ως άτομο με φανατική προσήλωση στην ιδέα της προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι δε γνωστόν ότι, η φανατική προσήλωση σε μια ιδέα είναι το χειρότερο ναρκωτικό για τη σκέψη και τη γόνιμη ανάπτυξή της. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας οφείλουν και μπορούν να αναθεωρηθούν, αρκεί να υπάρχει ορθή λογική και ισχυρή πολιτική βούληση ώστε να καθιερωθεί το ενεργειακό και εξασφαλίζον την ανάπτυξη της θεσσαλικής πεδιάδας έργο εθνικής εμβέλειας και «δημοσίου συμφέροντος».
Θα ήταν εθνικό έγκλημα να αφεθεί η απαράδεκτη αυτή εξέλιξη ως έχει: το περίσσευμα του υδατικού δυναμικού του Αχελώου να ρέει στη θάλασσα, χωρίς να αποδίδει το ενεργειακό του δυναμικό, τα έργα που στοίχισαν περί το 1 δισ. ευρώ να εγκαταλείπονται και να καταρρέουν και η μεγαλύτερη και ευφορότερη πεδιάδα της χώρας να επανέρχεται στην αρχέγονη ξηρική της εκμετάλλευση.
Άγγελος Ζαχαρόπουλος, διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής ε.τ. , πρ. γενικός διευθυντής Εγγειοβελτιωτικών Έργων και Σχέσεων Ελλάδος – ΕΟΚ του Υπουργείου Γεωργίας –
μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων για την ένταξή μας στην ΕΟΚ
