Κάτι τέτοιες μέρες είναι που γυρνάς τον χρόνο νοερά πίσω, στη στιγμή που για πρώτη φορά πέρασες και εσύ την επιβλητική πόρτα του σχολείου. Ντύθηκες όμορφα, πήρες στους ώμους μια τσάντα μεγαλύτερη από σένα και έφυγες καμαρωτά. Δημοτικό πια και όλοι σου λένε έγινες «μεγάλος» τώρα. Και τα χρόνια περνούν και ανοίγει μια μεγαλύτερη πόρτα, αυτήν του Γυμνασίου. Και αρχίζεις πλέον να μπαίνεις στην ανήσυχη εφηβεία. Και τα χρόνια περνούν και φτάνει η ώρα του Λυκείου. Κάθε χρόνο αυτές οι μέρες αποτελούν κάτι το ιδιαίτερο, κάτι το ξεχωριστό, αρχικά για τους ίδιους τους γονείς. Από τη νέα μητέρα, που το «πρωτάκι» της μεγαλώνει, μέχρι τον περήφανο πατέρα, που η κόρη του ξεκινάει τη χρονιά των Πανελληνίων εξετάσεων.
Θα ήθελα να απευθυνθώ και στους δύο «τύπους» γονιών. Μην ξεχνάτε, ότι αποτελείτε τη βασική πηγή διαμόρφωσης χαρακτήρων, καθώς εσείς τους πλάθετε και τους διαμορφώνετε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση. Σπουδαίος ο ρόλος του σχολείου δεν λέω, αλλά πάντα πίστευα ότι η οικογένεια είναι ο πλέον σημαντικός πυλώνας του κοινωνικού μας οικοδομήματος. Οι γονείς είστε οι κύριοι υπεύθυνοι για να μπορέσει ένα παιδί να αναπτύξει δεξιότητες, που έχουν να κάνουν κυρίως με τη συμπεριφορά και την κοινωνική του εξέλιξη.
Η πρωταρχική σας επιδίωξη πρέπει να είναι, μέσα στο σπίτι κάθε μεσημέρι να έχετε ένα χαρούμενο παιδί και στη συνέχεια έναν καλό μαθητή. Μην απευθύνεστε μετά μανίας στον καθηγητή του για να σας πει πόσο «άριστο» είναι το δικό σας παιδί, αλλά πόσο ευτυχισμένο. Δεν έχει νόημα να προετοιμάζετε από τώρα τη γωνιά του σπιτιού, που θα μπουν «καμαρωτά» τα δώδεκα αριστεία. Δώδεκα χρόνια χαράς να θέλετε να έχει το παιδί σας, αλλά και δώδεκα χρόνια διαμόρφωσης χαρακτήρα. Μην τον βάλετε τιμωρία επειδή δεν πήγε καλά στο διαγώνισμα των Αρχαίων. «Τιμωρήστε» τον όμως και κυρίως «τιμωρήστε» εσάς, γιατί δεν του μάθατε να σέβεται τα άλλα παιδιά. Μην κομπάζετε για ένα τέλειο και αψεγάδιαστο παιδί, αλλά για ένα παιδί υπόδειγμα συμπεριφορών.
Ζούμε σε μία χώρα, όπου κυρίως τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση για την πολυπόθητη ανάπτυξη. Ανάπτυξη που θα φέρει νέες θέσεις εργασίας και θα αλλάξει το δημοσιονομικό κλίμα. Ασφαλώς και η οικονομική ανάπτυξη είναι κάτι πολύ σημαντικό. Πόσο μάλλον για μία χώρα σαν την Ελλάδα, που τα τελευταία δέκα χρόνια όλα άλλαξαν προς το χειρότερο και οι δείκτες κατρακύλησαν. Αν δεν έρθει όμως πρωτίστως η «πνευματική ανάπτυξη», πιστεύω πως οποιαδήποτε άλλη μορφή θα είναι άνευ αποτελέσματος.
Η παιδεία ενός λαού, ξεκινά και τελειώνει στον τρόπο που συμπεριφέρεται στα δύσκολα. Αναφέρομαι στην κοινωνική του παιδεία αρχικά και όχι την Πανεπιστημιακή. Άλλωστε τα Πανεπιστήμια και τα κορυφαία επαγγέλματα γέμισαν με απαίδευτους και ημιμαθείς, κατόχους πολλών πτυχίων. Δεν απαξιώνω τις σπουδές κανενός, αλλά για να αναφερθώ στην επιστήμη μου, αν με ρωτήσεις τι θεωρώ πιο σημαντικό, ένα πτυχίο Νομικής ή ένα πτυχίο «κοινωνικής παιδείας» με γνώση στους τρόπους συμπεριφοράς και τον σεβασμό στα όρια του άλλου, τότε σίγουρα θα προτιμήσω το δεύτερο. Δεν χρειάζεται άλλωστε κάποιο πτυχίο πανεπιστημίου, προκειμένου να μάθω να σέβομαι τις ανάγκες ενός ανθρώπου με αναπηρία, τα δικαιώματα ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, να μην παρκάρω το αυτοκίνητό μου οπουδήποτε, να τηρώ τους κανόνες, να σηκωθώ στο λεωφορείο και το τρένο για να καθίσει μία εγκυμονούσα ή ένας ηλικιωμένος. Κι όμως, όλα αυτά στις μέρες μας αντί να αποτελούν το αυτονόητο και το δεδομένο, έχουν καταντήσει ως ενδεχόμενο.
Οι περισσότεροι υπουργοί Παιδείας από τη Μεταπολίτευση και μετά, επιδίωξαν να αναδείξουν το όποιο μεταρρυθμιστικό προφίλ τους, προτάσσοντας αποκλειστικά δύο θέματα: τις εισαγωγικές εξετάσεις και τον τρόπο λειτουργίας των ΑΕΙ. Δυστυχώς διέλαθε την προσοχή τους το γεγονός, ότι η βασική εκπαίδευση ξεκινά από την προσχολική αγωγή, και συνεχίζεται διά βίου. Ελάχιστοι ασχολήθηκαν με ζητήματα εκπαιδευτικής καθημερινότητας, αξιακού κώδικα και σχολικών συμπεριφορών. Πόση σημασία έχει άλλωστε για τους μαθητές ενός ακριτικού σχολείου ο «μεταρρυθμιστικός» οίστρος της εκάστοτε κυβέρνησης, όταν το σχολείο τους δεν διαθέτει δάσκαλο, μπάρα αναπήρων, δεν θερμαίνεται ή λαμβάνουν τα βιβλία με καθυστέρηση.
Ασφαλώς η σχολική και η πανεπιστημιακή παιδεία σηματοδοτούν τη ζωή κάθε ανθρώπου. Μία πολιτεία που σέβεται και προστατεύει τις νεότερες γενιές, οφείλει να αποδείξει στην πράξη, ότι κατατάσσει το σχολείο, το πανεπιστήμιο, την ανάγκη της διακίνησης ελεύθερων ιδεών, αλλά και παραγωγής ουσιαστικής γνώσης, στις άμεσες προτεραιότητες και στόχους της. Γιατί μόνο αν θωρακίσουμε την παιδεία μας προς όφελος των νεότερων γενιών, θα μπορέσουμε ως χώρα να έχουμε παρόν και το κυριότερο μέλλον.
Από κοινωνικά μορφωμένους ανθρώπους έχει ανάγκη ο τόπος και το αποδεικνύουν τα γεγονότα καθημερινά στη σύγχρονη Ελλάδα. Σε πανεπιστημιακή μόρφωση έχουμε αποθέματα. Όπως έλεγε ο Διογένης «Η παιδεία για τους νέους είναι σωφροσύνη, για τους φτωχούς πλούτος και για τους πλούσιους στολίδι». Ας μη μάθει λοιπόν τόσο καλά την προπαίδεια το δικό σας παιδί. Παιδεία να μάθει. Καλή σχολική χρονιά σε όλα τα παιδιά.

* Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, μέλος του Μητρώου στελεχών της ΝΔ, επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων