Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου

Η μποέμισσα που κλότσησε συμβατικότητες και κανόνες

Δημοσίευση: 16 Ιαν 2022 16:35

Ήταν απ’ τους ανθρώπους που τόσο πολύ θα ήθελα να είχα συναντήσει. Να την έβλεπα έστω από κοντά, να την κοιτάξω στα μάτια για ν’ αρμέξω μέσα απ’ αυτά Ελλάδα.

Να της σφίξω το χέρι, για να μου μεταδώσει τον δικό της παλμό. Να προφέρω μπροστά της μια «καλησπέρα», για να την αναγκάσω να ξεράσει από μέσα της τη μελαγχολική «καλημέρα» ολάκερης της ζωής της, ολάκερης της ζωής του έθνους μας.
Αλλά δεν την πρόλαβα. Έφυγε απ’ τη ζωή ακριβώς εκείνη τη στιγμή που συνειδητοποίησα ότι της χρωστάω τα θεμέλια πάνω στα οποία στήριξα το λεκτικό μου οικοδόμημα. Ήθελα απλώς να της πω από κοντά ένα ταπεινό «ευχαριστώ». Της το απευθύνω με τούτο το ταπεινό μου μνημόσυνο ύστερα από καθυστέρηση 50 χρόνων! Μπορεί όμως και να το ακούσει. Μπορεί να το περιμένει.
Το κεφάλαιό της το έκλεισε οριστικά στις 7 Ιανουαρίου 1972, κλείνοντας μαζί και το βιβλίο της ποίησής της, ξοφλώντας έτσι και το γραμμάτιο της προσωρινότητάς της πάνω στη γη και μαζί αφήνοντας την ποιητική της παρακαταθήκη αιώνια κληρονομιά στον Έλληνα. Στον Έλληνα, όχι αυτόν που ζωντανή τη στρίμωξε στο περιθώριο, για να την ξεζουμίζει ανεμπόδιστα, και πεθαμένη την ξεπροβόδισε σκεπάζοντάς τη με το σάβανο του περιθωριακού. Αλλά σ’ αυτόν που επιμένει να τρέφεται μέσα απ’ τις εθνικές ρίζες του και πασκίζει να διασώσει τη φύτρα του. Έτσι απλά, λαϊκά και ανθρώπινα. Ελληνικά! Όπως απλή, λαϊκή και ανθρώπινη Ελληνίδα ήταν κι ένιωθε και η ίδια. Η μποέμισσα γριά, που κλότσησε συμβατικότητες και κανόνες κι είχε παράλληλα τη λεβεντιά να φωνάξει  ενάντια στην αδικία και η φωνή της να ακούγεται στεντόρεια.
Τα στιχάκια της λαϊκά, άμεσα, ρεαλιστικά, περνούσαν απευθείας στη συνείδηση κι από κει έβγαιναν σε εκφορά λόγου δίχως τη συνδρομή κανενός γραμματικού ή συνταχτικού εγχειριδίου. Η γενιά μου απ’ την Ευτυχία, απ’ τα λαϊκά τραγούδια, έμαθε τα Ελληνικά, όπως και σειρά από γενιές Ελλήνων αργότερα. Όποιος δεν το παραδέχεται, ή εθελοτυφλεί ή αγνοεί την πραγματικότητα.
Το «Δύο πόρτες έχει η ζωή…» απ’ το πρώτο κιόλας άκουσμα γινόταν συνείδηση στον καθένα, ακόμη και στο νήπιο της πιο απομακρυσμένης γωνιάς της ελληνικής υπαίθρου, χωρίς να δημιουργείται η παραμικρή απορία στην κατανόηση και δίχως να γεννιέται η ανάγκη καμιάς επεξήγησης.
Το ότι η ποίηση είναι «σαν τις ακτίνες στίλποντος ποδηλάτου…» το συλλαμβάνει βιωματικά ένας ελάχιστος αριθμός ανθρώπων «υψηλής στάθμης» ή ότι είναι ο έρωτας  «… όνομα ουσιαστικόν πολύ ουσιαστικόν γένους ανυπερασπίστου …» όπως τον αντιλαμβάνεται η ποιήτρια Κική Δημουλά, σε καμιά περίπτωση δεν το αντιλαμβάνεται ο ευρύτερος όγκος του λαού.
Τον στίχο όμως που λέει: «… και να φκιάξω μια καινούργια κοινωνία άλληνε…», δεν θα τον προφέρει μονάχα η λαϊκή μάζα. Απ’ τον στίχο αυτόν θα συγκινηθεί κρυφά και θα τον τραγουδήσει ψιθυριστά ακόμη κι εκείνος που θέλει στα φανερά να δείχνει ασυγκίνητος και ν’ απορρίπτει βδελυγματικά το «περιθώριο της κοινωνίας».
Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου μέσα απ’ τα λιτά και απέριττα στιχάκια της, τα γραμμένα πάνω στο λερωμένο χασαπόχαρτο, έκαμε τον λόγο συναίσθημα και πραγμάτωσε το συναίσθημα στην απλή καθημερινότητα της ζωής! Τόσο απλά, τόσο όμορφα και τόσο ανθρώπινα. Και προσωπικά, το ομολογώ: Το μυστικό της δύναμης του λόγου μέσα απ’ τα λαϊκά στιχάκια τής Ευτυχίας το έκλεψα. Και το μυστικό αυτό κρύβεται μέσα σ’ ένα απλό τρίπτυχο: σαφήνεια νοημάτων, αμεσότητα στην επικοινωνία, απλότητα στην έκφραση.
Επί τρεις συνεχείς δεκαετίες δάσκαλος της Ελληνικής γλώσσας και γραμματείας χρημάτισα. Δεν έχω δει όμως να διδάσκεται σε καμιάν απολύτως βαθμίδα της Εκπαίδευσης, στοιχειώδους, μέσης, ανώτερης και ανώτατης, ούτε ένα, έστω ένα ποίημα της Παπαγιαννοπούλου, του Βίρβου, του Βασιλειάδη, του Γκάτσου, του Παπαδόπουλου! Ούτε ένα! Άραγε εκείνοι που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες της Παιδείας μας αγνοούν εντελώς αυτούς που τους έμαθαν να εκφράζονται ή μήπως φοβούνται ν’ ανακατευτούν με την πηγαία έκφραση του λαού; Αυτοί οι ίδιοι όμως προωθούν ως μνημεία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας κάποιες ακατανόητες και παράδοξες βιωματικές καταγραφές δοσμένες σε σχήματα λόγου αλλόκοτα, τα οποία έρχονται στη συνέχεια να τα ερμηνεύσουν κάποιοι «ειδικοί περί την ποίησιν», που αναλώνονται στο να λένε πλείστα όσα γύρω απ’ την «υψηλή τέχνη» του ποιητή, να εξηγούν κατά το δοκούν τα ανεξήγητα και να σου δίνουν την εντύπωση ότι ψάχνουν μέσα στο ανθρώπινο υποσυνείδητο για να ακούσουν ήχους με τα μάτια ή να δουν χρώματα με τ’ αυτιά, βάζοντας τα παιδιά σε ‘κείνη την άσκοπη και ανωφέλητη δοκιμασία γύρω απ’ το τι εννοεί ο ποιητής! Όμως καλό θα ήταν αυτοί οι ίδιοι να κατανοήσουν πρώτα ότι ο ποιητής δεν εννοεί. Ο ποιητής εκφράζει αυτό που αισθάνεται, έτσι όπως το παράγουν οι βιωματικές του καταγραφές. Από ‘κει και ύστερα ή το αισθάνεσαι και το αποδέχεσαι, ή δεν το νιώθεις και το απορρίπτεις! Δεν ξέρω αν αυτοί, οι ειδικοί περί την ποίηση είναι τόσο προχωρημένοι κι εμείς οι άλλοι που επιμένουμε στην απλότητα είμαστε τόσο καθυστερημένοι ποιητικά. Εκείνο που ξέρω να πω με σιγουριά είναι ότι η τέχνη πρέπει να απευθύνεται στις πλατειές λαϊκές μάζες, να συγκινεί και να ευαισθητοποιεί και τον πιο απλό ακόμα άνθρωπο του λαού κι όχι να γίνεται προνόμιο μονάχα μιας κλειστής κάστας «διανοούμενω», μιας αυτόκλητης ελίτ του πνεύματος. Νομίζω πως σε μια τέτοια περίπτωση χάνεται η αξία της τέχνης.
Μπορεί ο Ερ. Σκάσσης, ο Ι. Κακριδής, ο Εμ. Τσοπανάκης και τόσα άλλα ιερά τέρατα της Ελληνικής γραμματείας να ανάλωσαν τη ζωή και την επιστήμη τους στην προώθηση και τη στήριξη της ελληνικής γλώσσας. Παράλληλα, όμως, και ταυτόχρονα μ’ αυτούς, η Ευτυχία, η γριά Ευτυχία, η «περιθωριακιά» Ευτύχω ήταν που κρατούσε τα Ελληνικά στοιχεία στη γλώσσα, στην καρδιά, και στη συνείδηση ολάκερης της Ελληνικής φυλής.
Έχω αφιερώσει ένα ανέκδοτο ποίημά μου: «Πέρασα νύχτα απ’ τη ζωή…».

Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
DEREE 2-4-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass