Αποχαρακτηρισμός δασωθέντων αγρών και αγροδασοπονία

Δημοσίευση: 04 Απρ 2022 18:14

Γράφει ο Χρ. Τσαντήλας*

Σε άρθρο μας στην «ΕτΔ» της 17-1-22 με τίτλο «Αγροδασοπονία: Η λύση στο πρόβλημα των δασωθέντων αγρών» είχαμε προτείνει ως λύση την αξιοποίησή τους ως αγροδασικά συστήματα μέσα από τους κανόνες της αγροδασοπονίας.

Ο λόγος που επανερχόμαστε στο θέμα αυτό είναι ο νόμος που ψηφίσθηκε στις 22/3/22 «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς», στον οποίο με το άρθρο 80 φαίνεται ότι ρυθμίζεται το πρόβλημα του αποχαρακτηρισμού των δασωθέντων αγρών. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα βασικά σημεία της εν λόγω νομοθετικής ρύθμισης, καθώς και τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήματα της αγροδασοπονίας, που προσφέρεται ιδιαίτερα για τη χώρα μας λόγω του ανάγλυφού της. Επίσης διατυπώνονται προτάσεις για την καλύτερη αξιοποίηση αυτής, της σε κάθε περίπτωση πολύ θετικής εξέλιξης. Για τη σημασία του θέματος αναφέρεται ότι η συνολική έκταση, η οποία υπάγεται στην εν λόγω νομοθετική ρύθμιση ανέρχεται σε 3.5 εκατ. στρ., με ελεγμένο μόνο το 50% της επικράτειας, ενώ η συνολική έκταση σε επίπεδο χώρας εκτιμάται σε 6.5 εκατ. στρ. περίπου. Στην περιοχή Θεσσαλίας και στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας υπάρχουν πολλές τέτοιες εκτάσεις, που καλύπτουν σημαντική επιφάνεια.
Το άρθρο 80 του ανωτέρω νόμου αναφέρεται στους αγρούς ορεινών και ημιορεινών περιοχών, που είχαν δοθεί σε πολίτες και καλλιεργήθηκαν επί εικοσαετία (από το 1945 έως το 1965), αλλά εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια λόγω πολύ χαμηλής απόδοσης. Οι εκτάσεις αυτές με τον ν. 998/79 είχαν υπαχθεί ως προς τη διαχείρισή τους στη δικαιοδοσία του δημοσίου. Ύστερα από την εγκατάλειψη των αγρών αυτών για περίπου 57 χρόνια (1965-2022), οι αγροί αυτοί «δασώθηκαν», δηλαδή καλύφθηκαν από θαμνώδη και δασική βλάστηση, έχοντας μετατραπεί σε «δάσος» ή «δασική έκταση». Σύμφωνα με τον νέο νόμο, οι αγροί που χαρακτηρίζονται σήμερα ως «δασική έκταση» αποχαρακτηρίζονται και στο εξής θα επιτρέπεται η απομάκρυνση της φυσικής βλάστησης και η εκ νέου καλλιέργειά τους. Πιο συγκεκριμένα, στους αγρούς που χαρακτηρίζονται σήμερα ως «δάσος» και σε επιφάνεια μέχρι 30 στρ., επιτρέπεται πλέον η αλλαγή χρήσης και η γεωργική καλλιέργειά της. Οι ρυθμίσεις αυτές θα ισχύουν υπό ορισμένες διοικητικές προϋποθέσεις, οι οποίες είναι σχετικά απλοποιημένες και ύστερα από την υποβολή σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης που αποδεικνύει ότι οι εκτάσεις αυτές έχουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για να μπορούν να καλλιεργηθούν, ενώ μετά το πέρας της γεωργικής εκμετάλλευσης μπορούν να ανακτήσουν τη δασική βλάστηση με φυσική αναγέννηση.
Ποια μορφή όμως γεωργικής εκμετάλλευσης θα μπορούσε να είναι συμφέρουσα για τον παραγωγό και υπό ποιες προϋποθέσεις; Όπως είχαμε αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο μας, η μορφή αυτή είναι η αγροδασοπονία, η οποία συνδυάζει δυνατότητες που προσφέρουν συνδυαστικά η γεωργία -φυτική και ζωϊκή παραγωγή- και η δασοπονία. Η αγροδασοπονία είναι πολυκαλλιέργεια, αντίθετη με κάθε μορφής μονοκαλλιέργεια, στην οποία καλλιεργείται μόνο ένα είδος φυτού με την εφαρμογή ανόργανων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και με τη χρήση βαριών γεωργικών μηχανημάτων. Η βασική τους διαφορά είναι ότι η αγροδασοπονία προσπαθεί να μιμηθεί τα φυσικά συστήματα, στα οποία αναπτύσσονται ταυτόχρονα πολλά είδη φυτών, μεταξύ των οποίων κυρίως πολυετή και στοχεύει βασικά στη συντήρηση του εδάφους. Η αγροδασοπονία μπορεί να γίνει σε γεωργικές καλλιέργειες και λιβάδια με τη συγκαλλιέργεια δέντρων ή με την ενσωμάτωση γεωργικών καλλιεργειών ή βόσκησης αγροτικών ζώων σε δάση ή δασικές εκτάσεις. Βασικό λοιπόν στοιχείο του συστήματος της αγροδασοπονίας είναι τα ξυλώδη φυτά και κυρίως τα δέντρα που παίζουν βασικό ρόλο στη λειτουργία τους. Με δεδομένο ότι τα είδη των δέντρων και των καλλιεργειών είναι πολλά, ο αριθμός των συνδυασμών είναι πολύ μεγάλος με δυνατότητες να εξυπηρετηθούν πολλοί και διαφορετικοί σκοποί. Η πυκνότητα των δέντρων στα αγροδασικά συστήματα είναι μικρή σε σχέση με τα γεωργικά συστήματα, κυμαινόμενη από 5 έως 20 δέντρα ανά στρ., για να δίνεται η δυνατότητα στις γεωργικές καλλιέργειες να αναπτυχθούν υπό ανεκτές συνθήκες φωτισμού και επίτευξης μιας αποδεκτής παραγωγικότητας. Παράλληλα, η πυκνότητα των δέντρων επηρεάζει τη λιβαδική παραγωγή, η οποία μειώνεται όσο η πυκνότητα των δέντρων αυξάνει και τη ζωϊκή παραγωγή, που είναι συνάρτηση της λιβαδικής παραγωγής.
Τα παραγόμενα προϊόντα των αγροδασικών οικοσυστημάτων είναι τα παραγόμενα φρούτα και καρποί των δέντρων που συμμετέχουν (π.χ. μήλα, ελιές, κάστανα, λάδι, μαστίχα, μέλι, ρητίνη κ.λπ.), ζωοτροφές, ξυλώδη υλικά, καυσόξυλα, κάρβουνο κ.λπ. και ζωϊκά προϊόντα, όπως γάλα, κρέας, πουλερικά, αυγά κ.λπ. Παράλληλα προσφέρουν πολύ σημαντικές περιβαλλοντικές υπηρεσίες, όπως βελτίωση μικροκλίματος, βελτίωση ποιότητας αέρα, νερού και εδάφους, το οποίο προστατεύουν από τη διάβρωση, ρυθμίζουν και ενισχύουν τη βιοποικιλότητα και πολλές άλλες. Τα συστήματα αυτά στις εύκρατες χώρες ξεκίνησαν από τη Νέα Ζηλανδία το 1970, διαδόθηκαν στη συνέχεια στην Αυστραλία και ακολούθως στην Ευρώπη, όπου το 2005 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα αναγνώρισε ως ξεχωριστή πρακτική, ενσωματώνοντάς τα στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για χρηματοδότηση.
Ποια είναι όμως η ανάπτυξη της αγροδασοπονίας στη χώρα μας; Δυστυχώς, όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο άρθρο μας, στην Ελλάδα η αγροδασοπονία δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτή σε πολιτικό επίπεδο, ενώ υπάρχουν επιφυλάξεις για την υιοθέτησή της, τόσο από τους γεωτεχνικούς όσο και από τους ίδιους τους γεωργούς. Παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά και σημαντικά αγροδασικά συστήματα σε γεωργικές και σε δασικές περιοχές, όπως της ελιάς, της καρυδιάς, της αμυγδαλιάς, της μηλιάς, της λεύκης και του κυπαρισσιού στις γεωργικές εκτάσεις και της βελανιδιάς, του πουρναριού, της δρυός και των πεύκων στις δασικές εκτάσεις.
Κατόπιν αυτών φαίνεται ότι η ψήφιση του νόμου για τον αποχαρακτηρισμό των δασωθέντων αγρών, μπορεί να αξιοποιηθεί πολύ καλά με τις δυνατότητες που προσφέρει η αγροδασοπονία, δημιουργώντας καλές προοπτικές για τη στήριξη των κατοίκων των ορεινών και ημιορεινών περιοχών και τη συγκράτησή στους στον τόπο τους. Βέβαια αυτό δεν αποτελεί τη μόνη προϋπόθεση, αλλά απαιτούνται πρόσθετα μέτρα ανάπτυξης των ορεινών και ημιορεινών περιοχών, που σχετίζονται με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων, που εξαρτάται από την εκπαίδευση των παιδιών, την υγεία, τις συγκοινωνίες, την ψυχαγωγία, τον πολιτισμό και γενικά της εξασφάλισης ενός αποδεκτού επιπέδου ποιότητας ζωής.
Σημείωση: Οι πληροφορίες για το σύστημα της αγροδασοπονίας προέρχονται από το εξαιρετικό βιβλίο του καθηγητή του ΑΠΘ κ. Β. Παπαναστάση «Αγροδασοπονία, Εκδ. ΖΗΤΗ, 2015, σελ. 191).

 

*Ο Χρίστος Τσαντήλας είναι γεωπόνος,
δρ. Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής
του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και
Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: christotsadilas@gmail.com).

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
ΣΕΞ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΣΠΑ 1-3-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass