Η ανακύκλωση βασίζεται στη λογική της μετατροπής ενός προϊόντος ξανά σε πρώτη ύλη και στη χρήση του πρωτογενούς, πλέον, υλικού για τη δημιουργία ενός νέου προϊόντος. Το upcycling, η ιδέα στην οποία βασίζεται και η δημιουργία της ομάδας Scoopa, έχει να κάνει με την επαναχρησιμοποίηση του ίδιου του προϊόντος για τη δημιουργία άλλων προϊόντων, κάτι που συνεπάγεται και ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας. Έτσι λοιπόν, τα μπουκάλια των αναψυκτικών αντί για πλαστικό γίνονται φωτιστικά, οι βαλίτσες αντί για σκουπίδια γίνονται πολυθρόνες και ότι προορίζεται για τον κάλαθο των αχρήστων μπορεί να αλλάξει σχήμα, χρώμα και μορφή κι από άχρηστο να γίνει χρηστικό. Το μόνο που χρειάζεται είναι φαντασία, την οποία οι εμπνευστές της scoopa, Νίκος Χαπίτας και Μελίνα Χρυσικοπούλου, διαθέτουν σε υπερθετικό βαθμό.

Της Παναγιώτας Φούντα

Η scoopa είναι μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών και τεχνιτών που χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους μετατρέπουν χρησιμοποιημένα και πολλές φορές άχρηστα πια αντικείμενα που θα κατέληγαν στα σκουπίδια, για να δημιουργήσουν νέα αντικείμενα, όπως έπιπλα, φωτιστικά, κοσμήματα και τσάντες. Πρωτεργάτες αυτού του εγχειρήματος ο Λαρισαίος αρχιτέκτονας Νίκος Χαπίτας και η επίσης αρχιτέκτων, Μελίνα Χρυσικοπούλου. Η δημιουργία της scoopa είναι βασισμένη στη λογική του upcycling. Τι είναι το upcycling; Στα ελληνικά ως όρος δεν εξηγείται επακριβώς όπως λέει ο Νίκος Χαπίτας. Ίσως μπορεί να ονομαστεί αναβαθμιστική ανακύκλωση, και πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία ένα άχρηστο υλικό μετατρέπεται σε τελικό προϊόν ίσης ή ανώτερης περιβαλλοντικής αξίας.. Η επαναχρησιμοποίηση σκουπιδιών και η μετατροπή τους σε κάτι καινούριο δεν προβλέπεται στην Ελλάδα, αν και στο εξωτερικό αποτελεί μια πρακτική που κερδίζει συνεχώς όλο και μεγαλύτερο έδαφος. Οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στη scoopa έχουν φτιάξει λάμπες χρησιμοποιώντας πλαστικά μπουκάλια, καρέκλες από κομμένα βαρέλια, τσάντες από μουσαμά που χρησιμοποιείται για τα διαφημιστικά banners, κοσμήματα από σαμπρέλες μέχρι και πολυθρόνες από παλιές βαλίτσες. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να συμβάλλουν στη μείωση των απορριμμάτων και στη μικρότερη κατανάλωση φυσικών πρώτων υλών και ενέργειας, υποστηρίζοντας οποιαδήποτε μορφή επανάχρησης και ανακύκλωσης. Όπως τονίζουν οι δημιουργοί της ομάδας τα προϊόντα της scoopa και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας που τα συνοδεύει, επιτρέπουν – με τη λιτή και ξεκάθαρη προσέγγιση στο σχεδιασμό τους – στη φόρμα, στο συναίσθημα και στην προσωπικότητα να κυριαρχήσουν και να επιστρέψουν ξανά στην καθημερινότητά μας ως πρακτικά, κομψά και οικονομικά αντικείμενα. Πάνω από όλα κατασκευάζονται με επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος. Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν είναι μεταλλικά βαρέλια, χαρτοσωλήνες, πλαστικά μπουκάλια, σαμπρέλες, λάστιχα, μουσαμάδες, καπάκια, υφάσματα, γυάλινα μπουκάλια και πάρα πολλά άλλα υλικά. Τα εξετάζουν σύμφωνα με τις ιδιότητές τους, συναρτήσει και του υλικού και της γεωμετρίας τους. Ο επανασχεδιασμός των προϊόντων γίνεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να είναι προσιτός, λειτουργικός και ταυτόχρονα πρωτοποριακός.

«Αυτό που μας ενδιαφέρει πολύ είναι και η ευαισθητοποίηση του κοινού», λέει ο Νίκος. «Πέρα από το εμπορικό κομμάτι, που έχει να κάνει με τη δημιουργία και πώληση αντικειμένων από επαναχρησιμοποιημένα υλικά, έχουμε πραγματοποιήσει πολλές δράσεις, αλλά και workshops στο πλαίσιο των οποίων ο κόσμος που συμμετέχει μαθαίνει πως μπορεί να φτιάξει από τα σκουπίδια του, ένα πολύ όμορφο αντικείμενο για το σπίτι του ή ένα κόσμημα. Στις δράσεις που έχουμε διοργανώσει μέχρι στιγμής έχουν συμμετάσχει με χαρά εκατοντάδες Θεσσαλονικείς, όλων των ηλικιών. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που μας προκάλεσε έκπληξη. Αυτό, βέβαια, το οποίο θα θέλαμε να πετύχουμε είναι μια φόρμουλα συνεργασίας με τον δήμο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούσαμε να επεξεργαζόμαστε μέρος των σκουπιδιών της πόλης που πάνε για ανακύκλωση. Κι αυτό γιατί δεν είναι το πλέον εύκολο πράγμα το να συγκεντρώσουμε αρκετά υλικά για να φτιάξουμε τα αντικείμενα που θέλουμε. Επίσης, μπορούν να απευθύνονται σε εμάς απλοί πολίτες που έχουν άχρηστα αντικείμενα και δε θέλουν να τα πετάξουν, επιχειρήσεις που ψάχνουν εναλλακτικούς τρόπους ανακύκλωσης και οποιοσδήποτε άλλος έχει μια δημιουργική ιδέα, στη βάση στην οποία κινούμαστε και μπορούμε από κοινού να την υλοποιήσουμε. Μπορεί ακόμη να απευθυνθεί σε εμάς και κάποιος που μπορεί να έχει μια έξυπνη ιδέα, αλλά δεν έχει την τεχνογνωσία να την υλοποιήσει».

Ως αρχιτέκτονας ο ίδιος, επιμελήθηκε και τον χώρο της scoopa στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, φτιάχνοντας ράφια από παλέτες που χρησιμοποιούνται για τη αποθήκευση και μεταφορά εμπορευμάτων. Στην ίδια φιλοσοφία ο κ. Χαπίτας στήριξε τη δημιουργία ενός καταστήματος ρούχων στην Λάρισα, οι τοίχοι του οποίου «ντύθηκαν» με χαρτοσωλήνες, ενώ στην περίπτωση καφέ-μπαρ, επίσης στη Λάρισα, δημιουργήθηκαν σκαμπό και πάσο από παλιά λάστιχα ποδηλάτων και αυτοκινήτων.

Upcycling παντου

Το upcycling είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία, η οποία δεν περιορίζεται απλώς στη δημιουργία κάποιων εντυπωσιακών αντικειμένων με τα οποία μπορεί να διακοσμηθεί ένας χώρος. Όπως εξηγεί ο Νίκος Χαπίτας, ακόμη και ένα ολόκληρο σπίτι μπορεί να δημιουργηθεί από επαναχρησιμοποιημένα υλικά. «Στην Ελλάδα η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι και φαντάζει δύσκολη, όμως αυτός είναι ένας στόχος που υπάρχει στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Είναι κάτι που στο εξωτερικό έχει γίνει, άρα δεν είναι ουτοπικό. Αλλά χρειάζεται η συνδρομή διάφορων φορέων αλλά και της πολιτείας για να γίνει κάτι τέτοιο. Βέβαια, το upcycling μπορεί να μπει στην καθημερινότητα μας με πολλούς τρόπους. Μπορεί ο καθένας από εμάς να χρησιμοποιήσει το μυαλό του για να δημιουργήσει κάτι νέο από τα σκουπίδια του. Οι εφαρμογές είναι απεριόριστες, αρκεί να υπάρχει θέληση και φαντασία».

* Στην ιστοσελίδα www.scoopa.eu, μπορείτε να ενημερωθείτε για τη φιλοσοφία και τις δράσεις της scoopa, όπως επίσης και για το upcycling. Στην ίδια σελίδα λειτουργεί και e-shop, από όπου πωλούνται τα αντικείμενα που κατασκευάζουν τα μέλη της scoopa.