ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Ένα σύστημα παραγωγής που θα αλλάξει τη γεωργία

Δημοσίευση: 19 Οκτ 2017 15:35

Τα κυριότερα χαρακτηριστικά που αποτυπώνονται στα αγροτικά προϊόντα είναι τα χαρακτηριστικά του τόπου και του τρόπου όπου παράγονται. Αποτυπώνεται το έδαφος, το κλίμα και η παραγωγική διαδικασία. Όλα τα υπόλοιπα κτίζονται επάνω σε αυτές τις βάσεις.

Τα προϊόντα που παράγονται σε ένα αγρό, πχ τα μήλα ή το σιτάρι ή οι πατάτες ή οποιοδήποτε άλλο, κουβαλούν μέσα τους όλα όσα συνέβησαν σε αυτό τον αγρό, από τη στιγμή της φύτευσής τους μέχρι τη συγκομιδή τους. Κουβαλούν μέσα τους τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας, τα θρεπτικά στοιχεία που βρίσκουν στο συγκεκριμένο έδαφος και φυσικά στα λιπάσματα, τα φάρμακα που έπεσαν στον αγρό αυτό και που δεν πρόλαβαν να μετουσιωθούν ή υποβαθμισθούν, το νερό των βροχών ή το αρδευτικό. Ακόμα, έχουν αποτυπωμένα και ας μη φαίνονται, όλες τις παρεμβάσεις του παραγωγού όπως, το κλάδευμα, το αραίωμα, το σκάλισμα και λοιπές γεωργικές εργασίες. Τέλος, κουβαλούν ακόμα και τον καιρό, την ηλιοφάνεια και τις θερμοκρασίες της περιοχής, τις βροχοπτώσεις ή τις ανομβρίες κ.λπ. Η ποιότητα, δηλαδή, το σύνολο των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών ενός προϊόντος, που ικανοποιούν τις ανάγκες του καταναλωτή, δεν μπορούν να εισαχθούν στο προϊόν εκ των υστέρων, δηλαδή, μετά την παραγωγή του, αλλά είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν στον τόπο και το χρόνο της διαδικασίας παραγωγής του.

Είναι φανερή λοιπόν η μεγάλη σημασία που έχει η παραγωγική διαδικασία στον αγρό και το σπουδαίο ρόλο που παίζει αυτή για την ποιότητα των προϊόντων, διαδικασία για την οποία την κύρια ευθύνη έχουν α) οι αγρότες, β) οι σύμβουλοί τους, γ) οι προμηθευτές των γεωργικών εφοδίων, δ) η επιστημονική κοινότητα που δίνει τη γνώση και την τεχνολογία και ε) το κράτος που έχει την ευθύνη της ενημέρωσης και της στήριξης των πρωτοβουλιών.  

Γνωρίζουμε ότι, από τη δεκαετία του ΄50 και μέχρι σήμερα εφαρμόζεται το σύστημα της «εντατικής γεωργίας», όπου κύριος στόχος είναι η μεγιστοποίηση της παραγωγής, με τη χρήση πολλών εισροών και την υπερεκμετάλλευση και απεριόριστη χρήση των φυσικών πόρων. Σύστημα, που μέχρι και σήμερα είναι το πλέον γνωστό στη γεωργική πρακτική, και όπου η εξασφάλιση ικανοποιητικού εισοδήματος για τον αγρότη συναρτάται κυρίως με τις υψηλές στρεμματικές αποδόσεις και την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων.

Είναι γνωστό επίσης, ότι παράλληλα με τη μεγάλη ανάπτυξη και τη δυναμικότητα που αναπτύχθηκε με την «εντατική γεωργία», σημειώνονται και προβλήματα, ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, τα οποία με την πάροδο του χρόνου συσσωρεύονται και διογκώνονται όπως, το μεγάλο κόστος παραγωγής, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα των προϊόντων, η μη παραγωγή ποιοτικών και ασφαλών για τον καταναλωτή προϊόντων, ο εκτοπισμός των προϊόντων από τις τοπικές και διεθνείς αγορές, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η επιβάρυνση του περιβάλλοντος, η αδυναμία προσαρμογής της γεωργίας στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Ακριβώς, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούνται από την «εντατική γεωργία», αναπτύχθηκαν δύο εναλλακτικά συστήματα παραγωγής. Το ένα, είναι το σύστημα της «βιολογικής γεωργίας», ένα σύστημα που αναπτύχθηκε την τελευταία 40ετία και το οποίο στηρίζεται στους τοπικούς φυσικούς πόρους και αξιοποιεί σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα φυσικές πηγές εισροών και ενέργειας. Το άλλο σύστημα, είναι η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής», ένα σύστημα που αναπτύχθηκε τα τελευταία 20 χρόνια και το οποίο βρίσκεται σε μία ενδιάμεση θέση, μεταξύ της «εντατικής γεωργίας» των πολλών εισροών και της «βιολογικής γεωργίας» των φυσικών πηγών ενέργειας.

Η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής» είναι ένα σύστημα παραγωγής προϊόντων ποιότητας, με ισορροπημένη χρήση εισροών. Οι εισροές- λιπάσματα, φάρμακα, άρδευση - χρησιμοποιούνται όπου, όταν και όσο χρειάζονται, υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση ειδικών επιστημόνων και όχι ανεξέλεγκτα και ασύδοτα. Οι παραγωγοί που εφαρμόζουν την «ολοκληρωμένη διαχείριση» είναι υποχρεωμένοι να μειώσουν τις εισροές και τις περιττές καλλιεργητικές παρεμβάσεις, να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες παραγωγής και να τηρούν αρχεία καταγραφών των πρακτικών που εφαρμόζουν. Τελικός στόχος της «ολοκληρωμένης διαχείρισης», είναι η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, με διασφάλιση της υγείας του καταναλωτή και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η εξασφάλιση ικανοποιητικού εισοδήματος για τον αγρότη συναρτάται κυρίως με την ποιότητα και ανταγωνιστικότητα των προϊόντων.

Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, αναπτύχθηκαν και δοκιμάστηκαν στη γεωργική πρακτική με θετικά αποτελέσματα, κατά κύριο λόγο στον τομέα της φυτοπροστασίας, φιλοπεριβαλλοντικές μέθοδοι όπως, οι γεωργικές προειδοποιήσεις, η βιολογική και η ολοκληρωμένη καταπολέμηση εχθρών στο θερμοκήπιο καθώς και η μέθοδος της «διακοπής των συζεύξεων» ή «confusion». Ωστόσο, δεν διαδόθηκαν και δεν καθιερώθηκαν σε όλη τη γεωργία. Σήμερα εφαρμόζονται σποραδικά από λίγους γεωργούς, σε κάποια θερμοκήπια, ενώ στις υπαίθριες καλλιέργειες κυρίως από οργανωμένες μεγάλες ή ομαδικές γεωργικές επιχειρήσεις.

Η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής» ως συνολική εναλλακτική μέθοδος παραγωγής και όχι μόνο στη φυτοπροστασία, πήρε σάρκα και οστά και εφαρμόζεται στην πράξη, από το 2000, με τη δημιουργία και λειτουργία του, εποπτευόμενου από το Υπουργείο Γεωργίας, Οργανισμού Πιστοποίησης και Ελέγχου Γεωργικών Προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ). Συνεταιρισμοί και κυρίως ομάδες παραγωγών, προκειμένου τότε, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς για ποιοτικά προϊόντα με σήμα ποιότητας, εφάρμοσαν το σύστημα «ολοκληρωμένης διαχείρισης παραγωγής». Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΕΓΕΠ, από το 2000 μέχρι σήμερα, το σύστημα εφαρμόσθηκε και πιστοποιήθηκε, σχεδόν σε όλες τις καλλιέργειες και σε πολλές χιλιάδες στρέμματα που αντιστοιχούν σε χιλιάδες παραγωγούς, στο σιτάρι, στο βαμβάκι, στις ελιές, στον καπνό, στα ζαχαρότευτλα, αλλά και σε πολλές εκτάσεις φρούτων, κηπευτικών, ξηρών καρπών, οσπρίων, πατάτας, αμπέλου, καλαμποκιού, ρυζιού κλπ. Σήμερα εφαρμόζεται σε πολύ λίγες περιπτώσεις.

Στα δύο τελευταία κοινοτικά πλαίσια στήριξης (2007-2013) και (2014-2020), εντάσσεται πλέον και η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής», ως ένα φιλοπεριβαλλοντικό και ποιοτικό σύστημα παραγωγής και υλοποιούνται ανάλογα προγράμματα στο βαμβάκι, στον καπνό, στα ζαχαρότευτλα, και σε οπωροκηπευτικά καθώς και πρόγραμμα «διακοπής των συζεύξεων» ή «confusion» σε δενδροκομικές καλλιέργειες.

Πάντως, μέχρι τώρα, φαίνεται ότι η εφαρμογή του διαρκεί όσο διαρκεί το πρόγραμμα της επιδότησης, όπου εφαρμόζεται η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής», τηρούνται οι δεσμεύσεις και απαιτήσεις του προγράμματος, οι περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και οι υποχρεώσεις ελέγχου των εισροών, προκειμένου να λάβουν την επιδότηση ή την επιχορήγηση, χωρίς ωστόσο να ενδιαφέρονται για το σήμα ποιότητας και την τύχη των προϊόντων στην αγορά. Δεν φαίνεται δηλαδή, να πέρασε στη συνείδηση των αγροτών, αλλά και πολλών άλλων εμπλεκόμενων, ότι η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής» είναι ένα σύστημα παραγωγής ποιοτικών προϊόντων, προστασίας του περιβάλλοντος και καλύτερης διαχείρισης του κόστους παραγωγής. Εκεί που φαίνεται ότι εφαρμόζεται με συνέπεια και διάρκεια είναι στις ομάδες παραγωγών και στους νέους συνεταιρισμούς, όπου κεντρικός στόχος για τα προϊόντα τους είναι η αγορά, η ποιότητα και η μείωση του κόστους. Για το σκοπό αυτό, έχουν επιστημονικές ομάδες που είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή και διαχείριση της «ολοκληρωμένης διαχείρισης παραγωγής».

Ύστερα από όλα αυτά, αν επιχειρούνταν ένας απολογισμός στο τι καινούργιο έχουμε στη γεωργία της Θεσσαλίας, όσον αφορά στο περιβάλλον, στην ασφάλεια και στην ποιότητα, θα καταγράφονταν μερικές χιλιάδες στρ. βιολογικών καλλιεργειών, μερικές χιλιάδες στρ. ακόμη όπου εφαρμόζεται, από ορισμένες ομάδες παραγωγών και συνεταιρισμούς, το σύστημα της «ολοκληρωμένης διαχείρισης παραγωγής» και τέλος, παράγονται και ελάχιστα προϊόντα φυτικής παραγωγής (πχ μήλα Ζαγοράς, ελιές Πηλίου), με το ποιοτικό σήμα ΠΟΠ. Κατά την εκτίμησή μου, πολύ λίγα προϊόντα ακόμη θα καταφέρουν να συγκεντρώσουν τις προϋποθέσεις για να αποκτήσουν το σήμα ΠΟΠ, (οι πολλές ονομασίες ΠΟΠ στα τυριά αφορούν στη ζωική παραγωγή). Για τα υπόλοιπα, πολλά εκατομμύρια καλλιεργούμενα στρέμματα στη Θεσσαλία (περίπου 4 εκατ.) και το μεγάλο όγκο, των πολύ καλών κατά τα άλλα, θεσσαλικών προϊόντων τι θα γίνει; Τι θα γίνει για τα εκατομμύρια στρ. σιτηρά και βαμβάκι και για τις χιλιάδες στρέμ. καλαμπόκι, ροδάκινα, βερίκοκα, αχλάδια, κεράσια, μήλα, αμύγδαλα, ελιές κλπ.; Θα εξακολουθήσουν να καλλιεργούνται με το παλιό και αλυσιτελές μοντέλο παραγωγής; Η όποια καλή τους ποιότητα θα μείνει χωρίς σήμα, χωρίς προστιθέμενη αξία;

Χρειάζεται νέο σύστημα, νέο μοντέλο παραγωγής, για μία γεωργία με λιγότερες εισροές, μικρότερο κόστος, πιο φιλική στο περιβάλλον, που να παράγει ποιοτικά προϊόντα και να είναι πιο ανταγωνιστική στη ντόπια και διεθνή αγορά. Και αυτό το σύστημα είναι η «ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής», το οποίο όμως, πρέπει να διαδοθεί και να γενικευθεί. Η ενεργή παρουσία του κράτους και η ανάληψη πρωτοβουλιών σε αυτό το θέμα, θα βοηθούσε προς την κατεύθυνση προσαρμογής της γεωργίας μας στο νέο φιλοπεριβαλλοντικό, ποιοτικό και εναλλακτικό σύστημα παραγωγής. Οφείλουν να αναλάβουν ευθύνη, τόσο η Περιφέρεια, με το μηχανισμό που ήδη διαθέτει, όσο και ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, που έχει υπό την εποπτεία του τη γεωργική έρευνα, την επίβλεψη και τον έλεγχο των συστημάτων ποιότητας και την εκπαίδευση των αγροτών, δημιουργώντας ανάλογο μηχανισμό.  

Του Κων. Γιατρόπουλου, γεωπόνου

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
ΣΕΞ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΣΠΑ 1-3-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass