Κάτι που δύσκολα το εξηγείς. Γνώση ζωής και πολλή βιβλιογραφία σκιαγραφούν, αλλά και περιγράφουν την απαιδευσιά του μεγαλύτερου σχεδόν μέρους των... εγχώριων Ελλήνων. Για τον απανταχού Ελληνισμό έχω σχηματίσει διαφορετική γνώμη. Παραμονές λοιπόν εορτασμού της 28ης Οκτωβρίου, νεαρός Λαρισαίος καθηγητής συνομιλεί με μαθήτριά του.

- Ξέρεις τι γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου;

- Ναι, ξέρω.

- Τότε πες μου, ποιοι πολέμησαν;

- Εμείς.

- Με ποιους;

- Με αυτούς.

- Ποιους αυτούς;

- Με αυτούς κύριε!

- Ξέρεις ποιοι πολέμησαν ή όχι;

- Ναι ξέρω. Πολεμήσαμε εμείς μ' αυτούς (!).

- Αυτοί που μου λες, είναι στ' Ανατολικά ή στα Δυτικά;

- Δεν ξέρω...

Τη μεθεπόμενη μέρα, ο ίδιος καθηγητής σε άλλη μαθήτρια του:

- Ξέρεις πού είναι η Κωνσταντινούπολη;

- Στην Ελλάδα κύριε.

- Είσαι σίγουρη;

- Μα έχει ελληνικό όνομα!

- Δεν ξέρεις, ότι το 1453 την Κωνσταντινούπολη την κατέλαβαν οι Τούρκοι;

- Μα αφού την πήραμε πίσω(!).

Οι διάλογοι είναι αυθεντικοί και ενδεικτικοί της αμάθειας νέων παιδιών, που επεκτείνεται και στον ενήλικο πληθυσμό. Η κυρία Αγγέλα Καστρινάκη, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ανήρτησε στο facebook το ακόλουθο περιστατικό: «Φοιτήτριά μου παραδίδει το γραπτό της. Στην πρώτη αράδα γράφει χρονολόγια συγγραφής έργου για τη μεταπολεμική Ελλάδα 1937, αντί του ορθού 1953. Τη ρωτάω "Είναι δυνατόν το 1937 να γράφτηκε κάτι για μετά τον πόλεμο; Πότε έγινε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος;" "Δεν ξέρω", απαντά. Κάνω την ίδια ερώτηση στην επόμενη φοιτήτρια. "Δεν ξέρω" η απάντηση. Ρωτάω την τρίτη και παίρνω την απάντηση "Δεν θυμάμαι". Μα τον γιορτάζουμε κάθε χρόνο, διαμαρτύρομαι χαμογελώντας. Και πάλι η απάντηση "Δεν ξέρω". Όλη η ουρά πέντε με έξι νέες και νέοι αγνοούσαν. Και καταλήγει η κυρία Καστρινάκη: "Δεν μπορώ να φανταστώ πιο παρανοϊκή απόδειξη της αποτυχίας όχι μόνο του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και ενός μεγάλου μέρους του συστήματος μετάδοσης πληροφοριών της κοινωνίας μας".

Δεν σχολιάζω την εκπαιδευτική κατάντια και το γενικότερο έλλειμμα παιδείας μας. Ανοίγω όμως ένα παράθυρο να μπει μια ελπιδοφόρα αχτίδα φωτός. Ήμουν ακροατής μιας πρόσφατης παρουσίασης στο Μουσείο Μπενάκη, ενός εξαιρετικού λευκώματος καταγραφής, παρουσίασης και αναλυτικής περιγραφής όλων των νομισμάτων που κυκλοφόρησαν στον τόπο μας και στον ελληνισμό της Μ. Ασίας, ολόκληρη την περίοδο βασιλείας στην Ελλάδα του Γεωργίου Α’ (1863 - 1913). Το όνομα, του ρέκτου* συλλέκτη της συλλογής, και βασικού συγγραφέα του δίγλωσσου (και στην αγγλική) λευκώματος, που παρουσιάστηκε στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Βασ. Σοφίας, είναι (και το γράφω με κεφάλαια) ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ. Νέος άντρας, οικονομολόγος, οικογενειάρχης με δραστήρια και υψηλού μορφωτικού επίπεδου οικογένεια, είναι σήμερα επικεφαλής εταιρείας οικονομικών συμβούλων. Το όνομά του δεν το γνωρίζετε. Μέχρι πρόσφατα, ούτε και ο ίδιος. Οι προβολείς του ελληνικού επικοινωνιακού συστήματος "πέφτουν" σε κάθε είδους πολιτικούς και "πολιτικούς", καλλιτέχνες και "καλλιτέχνες", και σε πανελίστες γιατρούς και "γιατρούς" (ένας από αυτούς, που τον ξέρετε, είναι "ψυχίατρος" του Κολωνακίου, που για δεκαετίες πλούτιζε στο Κολωνάκι, χωρίς δίπλωμα), σε δικηγόρους και "δικηγόρους", καθώς κάποιος από τους τελευταίους, γνωστός "πανελίστας", έχει διαγραφεί και από τον Δικηγορικό Σύλλογο της πρωτεύουσας. Στην Ελλάδα είμαστε.

Μικρή παρένθεση εδώ. Πριν καιρό σε συνάντηση νομικών, που έχουν επέλθει από την ενεργό δράση, παλιός συμφοιτητής μου, με ρώτησε: "Πώς γίνεται γνωστοί δικηγόροι που χάνουν στα δικαστήρια τις υποθέσεις τους, να έχουν πολύ μεγάλη πελατεία;" Του είπα, πως με την πείρα του δεν θα έπρεπε να μου κάνει την ερώτηση. Απόρησε, αλλά του έλυσα την απορία. Του είπα: «Η αλήθεια είναι πως όλοι αυτοί έχουν περιστασιακούς πελάτες, συνήθως από τη φήμη της τηλεόρασης. Όχι όλοι. Σπουδαίοι όμως δικηγόροι της Αθήνας και της υπόλοιπης χώρας είναι άγνωστοι στα 5 εκ. ανθρώπων της πρωτεύουσας. Είναι σοβαροί επαγγελματίες και παραδειγματίζουν με τη δουλειά τους. Κάποιοι γνωστοί για τους οποίους μου μιλάς έχουν εντελώς περιστασιακούς πελάτες, που τους χάνουν. Δέκα όμως φεύγουν και εκατό έρχονται μέσα από τα τηλεπαράθυρα και τη διαφήμιση. Οι Έλληνες, συνέχισα, έχουν κατά μέγα μέρος αντίληψη τετράποδων. Ακολουθούν τα "γκισέμια"**. Στην περίπτωσή μας τον ρόλο του γκισεμιού παίζει η τηλεόραση και η φήμη του γυαλιού».

Ο Γιάννης Βασιλάκης δεν είναι πανελίστας. Δεν είναι αυτό που λέμε "αναγνωρίσιμος". Είναι όμως ένας εκπληκτικός άνθρωπος, με μοναδικά επιτεύγματα. Μανιώδης συλλέκτης χαρτών και νομισμάτων, είναι γνωστός στον κύκλο συλλεκτών της πρωτεύουσας. Με εντυπωσίασε όμως εκείνο το απόγευμα το κοινό που γέμισε το αίθριο του μουσείου. Πολλοί νέοι άνθρωποι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και δείκτη ευφυΐας, διακριτικοί και σεμνοί. Και κάποιοι μεγαλύτεροι και μεγαλύτερες. Οι πολλοί συλλέκτες, άγνωστοι στο ευρύ κοινό, αλλά δημιουργοί έργων πολιτισμού και παιδείας. Το Λεύκωμα για το οποίο σας μίλησα είναι το καλύτερο που έχω δει ή έχω αποκτήσει στην Ελλάδα όλα τα χρόνια. Ο δημιουργός του είχε και την πολυετή συνεργασία εξαιρετικών νέων ανθρώπων, που κάλυψαν ολόκληρο το φάσμα δημιουργίας αυτού του μοναδικού βιβλίου εκπληκτικής, κατά κυριολεξία, καλαισθησίας και μοναδικής ποιότητας χαρτιού.

Λίγα πράγματα για το κοινό της εκδήλωσης που γέμισε την αίθουσα. Δημιουργικοί άνθρωποι - άνδρες και γυναίκες - με εντυπωσίασαν με την ευρυμάθεια, τη σεμνότητα και το ήθος. Σκέφτηκα: "Εδώ είναι η άλλη Ελλάδα. Λείπει η τηλεόραση, ο Τύπος, οι «σπουδαίοι» της δημόσιας ζωής και οι παντός είδους τενεκέδες, που πολλοί τους μας βύθισαν στα τάρταρα. Καταλαβαίνω τώρα γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουμε διαλυθεί. Αυτοί εδώ και πλήθος άλλοι, πριν και τώρα, είναι το μεγάλο αντιστήριγμα καταρρέοντος κτίσματος. "

Χαρακτήρισα αχτίδα φωτός το παραπάνω γεγονός, που το αντιπαραθέτω στην παχυλή αμορφωσιά και απαιδευσιά που μας περιβάλλει._

* ρέκτης: Αν συμβαίνει να μην έχετε συναντήσει τη λέξη "ρέκτης", σημαίνει τον δραστήριο άνθρωπο με ενεργητικότητα και ανάληψη πρωτοβουλιών.

** Γκισέμι στη γλώσσα των κτηνοτρόφων είναι ο αρχηγός του κοπαδιού, που φέρει το μεγαλύτερο κουδούνι.

Γράφει ο «Όμηρος»

(omhros_el@gmail.com, fb: Ομηρος Ελευθερία)