Μια ανάγκη που προήλθε από τα ίδια τα γεγονότα, η οποία έμελλε να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης. Υπήρξε μία δίψα για αλλαγή πολιτικών σχηματισμών και τρελό κυνήγι για τη δημιουργία νέων. Η σοσιαλδημοκρατία που στις αρχές του 1970 άρχισε να ανθίζει και τα μυρίπνοα άνθη της ευωδίαζαν τις μεσαίες κοινωνικές τάξεις της Ευρώπης, δεν άργησε να καταπλημμυρίσει τον κοινωνικό ευρωπαϊκό χώρο και να μεταλλάξει τις μάζες του λαού πιο κοντά στους δικούς της σκοπούς και τα οράματά της. Μέσα από τα δικά της σπλάχνα, ξεφύτρωσαν προσωπικότητες καλλιεργημένες και εξαγιασμένες σε ήθος και συνέπεια, σε σταθερότητα και υπευθυνότητα, σε αλήθεια και αγωνιστικότητα. Προσωπικότητες με καθαρά χέρια, με αγώνες κοινωνικούς και εθνικούς για την ελευθερία, την ισονομία, τη δικαιοσύνη και τη συναδέλφωση των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία. Αναστήματα πολιτικά, πνευματικά με ήθος και πίστη στον άνθρωπο. Αστέρες πολύφωτοι του ευρωπαϊκού στερεώματος, που έγραψαν ιστορία με τη ζωή και το έργο τους και τους κατέγραψε η τελευταία με χρυσά γράμματα. Ο Ολαφ Πάλμε, ο Βίλι Μπράντ, ο Φρανσουά Μιτεράν, ο Φελίπε Γκονζάλες, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ανάμεσά τους πολλοί άλλοι. Όλοι αυτοί ήλθαν για να υπερασπιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στον τόπο τους. Να ανανεώσουν τις νομοθεσίες και να τις προσαρμόσουν στις απαιτήσεις των χειμαζόμενων λαϊκών τάξεων. Και το πέτυχαν. Η Σοσιαλδημοκρατία είδε μέρες δόξας και αναγνώρισης, ένα από τα καλύτερα δημοκρατικά πολιτεύματα, προστασίας και φροντίδας του πολίτη. Οι θεσμοθετημένες δομές της εξουσίας και γενικά ο κρατικός μηχανισμός δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο κοντά στον άνθρωπο και στις ανάγκες του. Η απανθρωπιά και η εκμετάλλευση που προηγούμενα ήταν ο κανόνας της ζωής του, παραχώρησε τη θέση της στη φροντίδα, την περίθαλψη και την αγάπη του. Οι σοσιαλιστές υπήρξαν περισσότερο ώριμοι και περισσότερο ανθρωπιστές από τις προηγούμενες γενιές που έζησαν κάτω από άλλα καθεστώτα, πιο σκληρά και βασανιστικά. Υπήρξαν περισσότερο άνθρωποι, με ζεστή καρδιά και καθαρή διάνοια. Σεβάστηκαν τον άνθρωπο με πράξεις συμπόνιας και αγάπης. Εργάστηκαν για το καλό του και την προστασία του από τους ισχυρούς και τα αρπακτικά κοράκια της ολιγαρχίας που αποσπούσαν και την τελευταία του ικμάδα, κάθε οικονομία του, κυρίως από τα χέρια της αδύναμης να αντισταθεί εργατικής τάξης. Η τελευταία με τη σοσιαλδημοκρατία είδε καλύτερες ημέρες αγάπης και επίλυσης των ζωτικών της προβλημάτων. Όπως καλύτερες ημέρες είδαν η Παιδεία, η Υγεία, η Οικονομία και γενικά το κοινωνικό κράτος. Δεν είναι ούτε ένα ούτε δύο τα φωτεινά στοιχεία που άφησε πίσω της η Σοσιαλδημοκρατία. Η διαδρομή της είναι στεφανωμένη με πολλά επιτεύγματα προς τον λαό, αλλά και με πολλά λάθη που την έφεραν στο χείλος του γκρεμού. Με την προσήλωσή της και την αγάπη της στην υπηρεσία του ανθρώπου και την προσφορά της προς αυτόν κάθε δυνατής διευκόλυνσης για μια καλύτερη ζωή στο μέλλον, σαγήνευε και ηλέκτριζε τις ψυχές του, ώστε μεγάλες μάζες να κινούνται και να συστρατεύονται κοντά της με συνέπεια να τις παρέχουν το δικαίωμα να βρίσκεται για πολλά χρόνια στο τιμόνι της εξουσίας. Αυτή η λαμπρή πορεία των σοσιαλιστών, δυστυχώς μετά το 2000 άρχισε σιγά-σιγά να φθίνει και να παίρνει τον κατήφορο. Η ραγδαία πτώση τους για ορισμένους θεωρήθηκε δικαιολογημένη. Για άλλους όχι. Το βαρύ κατηγορώ εναντίον των σοσιαλιστών, ότι γρήγορα λησμόνησαν τον άνθρωπο και επέτρεψαν την ακαταστασία της εποχής, τη χαοτική διακίνηση των ανθρώπινων συμφερόντων και τη βιοτική τους απόλαυση στον καταναλωτισμό και την ευμάρεια, μπορεί να έχει μια μικρή δόση αλήθειας, δεν είναι όμως αυτή η βασική αιτία της πτώσης τους. Όπως δεν συμμερίζομαι, ούτε υιοθετώ ότι η πτώση της σοσιαλδημοκρατίας στα ευρωπαϊκά κράτη οφείλεται στην αλλαγή του εκλογικού σώματος και στην εξαφάνιση της εργατικής τάξης, συνεπεία της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τα κράτη. Είναι αλήθεια πως το μεταναστευτικό έφερε μεγάλες κοινωνικές αναστατώσεις στα κράτη που το ακούμπησαν περισσότερο. Τα σαλπίσματα και οι διακηρύξεις των ακροδεξιών ομάδων πολλών ευρωπαϊκών κρατών ηχούσαν περισσότερο ευχάριστα στις ακοές των μαζών, από εκείνα των σοσιαλιστών με συνέπεια να μετακινούνται προς αυτές.

Σήμερα είναι λυπηρό το φαινόμενο τα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα να βρίσκονται στη θέση που περιέγραψα. Η υποχώρηση των δυνάμεών τους στο ήμισυ της αρχικής των δύναμης και σε ορισμένα στον εξαφανισμό τους, πρέπει να εμβάλει σε σκέψεις και ανησυχίες τους σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι οφείλουν να ανασυνταχθούν, για να ξαναβρούν τον χαμένο εαυτό τους. Διαφορετικά φοβούμαι πως η Ευρώπη μπορεί να ξαναζήσει και πάλι δύσκολες ημέρες.

* Από τον Αθανάσιο Φώτο