Η παραβολή περιέχεται στο 150ό κεφάλαιο του Ευαγγελίου του Λουκά μαζί με τις παραβολές του απολωλότος προβάτου και της απολεσθείσης δραχμής. Και οι τρεις αναφέρονται στην αγάπη του Θεού προς τον αμαρτωλό. Διαφέρει μόνο η παραβολή του ασώτου από τις άλλες δύο στο ότι προβάλλει και τη μετάνοια του αμαρτωλού, που αναγνωρίζει και αξιοποιεί την αγάπη του Θεού.
Με απλότητα και χάρη περιγράφει η παραβολή την εικόνα του νεότερου υιού που επαναστατεί και διεκδικεί τα δικαιώματά του από τον πατέρα, τον ξενιτεμό του σε μακρινή χώρα και την εκεί σπάταλη ζωή του, που τον ανάγκασε να γίνει χοιροβοσκός, εργασία ταπεινή και απαγορευμένη από τον μωσαϊκό νόμο. Περιγράφει και τη μετάνοια και την επιστροφή του στο πατρικό του σπίτι, όπου, πριν φθάσει, τον είδε ο πατέρας και έτρεξε προς συνάντησή του. Δεν τον αρνήθηκε, ούτε τον παρέδωσε να τον λιθοβολήσουν, όπως είχε δικαίωμα από τον νόμο. Αλλά τον δέχθηκε στοργικά, του φόρεσε δαχτυλίδι -που ήταν όργανο εξουσίας, είδος σφραγίδος– του φόρεσε υποδήματα, δείγμα ότι τον έκανε ελεύθερο πολίτη και όχι δούλο. Και γιόρτασε την επιστροφή του σφάζοντας το σιτευτό μοσχάρι.
Εικόνα του Θεού ο πατέρας της παραβολής. Δημιούργησε από αγάπη τον κόσμο, ο οποίος διηγείται τη δόξα Του κατά τον ψαλμωδό «οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού, ποίησιν δε χειρών αυτού αναγγέλλει το στερέωμα».
Μυωπάζουν και εθελοτυφλούν όσοι κηρύσσουν αθεΐα και διατείνονται ότι ο μεγαλειώδης και θαυμαστός κόσμος που μας περιβάλλει προήλθε τυχαίως. Η τύχη δεν είναι παρά το ψευδώνυμο του Θεού. Είναι ακλόνητη αλήθεια η επιχειρηματολογία του Απόστολου Παύλου: «πάς οίκος κατασκευάζεται υπό τινός, ο δε τα πάντα κατασκευάσας Θεός».
Ο Δημιουργός Θεός δεν είναι ξένος και αδιάφορος για τον κόσμο που δημιούργησε. Αλλά τον αγαπά και τον φροντίζει. Η αγάπη είναι η ατμόσφαιρα του Θεού. Και αυτήν εξακτινώνει στον κόσμο, όπως ο ήλιος την ακτινοβολία του. Είναι γνωστή η ευχή του Αγιορείτη Αγίου των ημερών μας Παΐσιου: «Να σας κάψει η αγάπη του Θεού».
Παρότι ο Θεός είναι αγάπη, ο άνθρωπος κάνοντας κακή χρήση της ελευθερίας του, ξεστρατίζει από Αυτόν. Μιμούμενος τους πρωτόπλαστους, φεύγει από κοντά του. Και σκορπίζοντας τον πλούτο των χαρισμάτων του, γίνεται υποχείριο του διαβόλου. Αντιγράφει, θα λέγαμε, την τραγική ιστορία των πρωτόπλαστων.
Όμως η ευσπλαχνία του θεού είναι αφάνταστα μεγάλη. Ασύλληπτη. Ωκεανός απέραντος στον οποίο σβήνουν τα πυρακτωμένα κάρβουνα της αμαρτίας, αν ο άνθρωπος μετανοήσει και σαν τον άσωτο αποφασίσει να επιστρέψει στον Θεό Πατέρα.
Απλή και παραστατική, ρεαλιστική και συγκλονιστική. Αλλά και άκρως διδακτική και ενθαρρυντική η παραβολή του ασώτου υιού ή κατ’ άλλους του στοργικού και σπλαχνικού πατέρα. Έχει εμπνεύσει ανά τους αιώνες ποιητές, ζωγράφους, μουσουργούς κ.ά. Κατά τον διάσημο Ρώσο συγγραφέα Φ. Ντοστογιέφσκι η παραβολή αυτή «είναι το ωραιότερο κείμενο που έχει γραφτεί σε όλο τον κόσμο»! Την εξετίμησε τόσο, ώστε και όταν ακόμη βρισκόταν στην επιθανάτιο κλίνη, παρεκάλεσε το παιδί του να του τη διαβάσει για τελευταία φορά «να ευφρανθεί η ψυχή του». Έτσι παρέδωσε το πνεύμα του στον Θεό. Καλότυχοι όσοι ενστερνίζονται το σωτήριο μήνυμα της παραβολής και το κάνουν πράξη.

Από τον Βασίλειο Χ. Στεργιούλη