σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής συνθέσεως, και υπήρξε σύμβολο της Πόλης, κατά τη βυζαντινή περίοδο. Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Από κάθε σημείο όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά: Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού.
Η Αγιά Σοφιά αποτέλεσε για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), το κέντρο της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Εκεί, ο λαός θα γιορτάσει τους θριάμβους, θα θρηνήσει τις συμφορές και θα αποθεώσει τους νέους αυτοκράτορες. Η τελευταία λειτουργία στην Αγιά Σοφιά τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453. Ο αυτοκράτορας Κωσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, αφού προσευχήθηκε μαζί με τον λαό και ζήτησε συγγνώμη για λάθη που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος… Οι Τούρκοι έγιναν κύριοι της Κωνσταντινουπόλεως την Τρίτη 29 Μαΐου 1453, στις δυόμισι το μεσημέρι. Άρπαζαν και αιχμαλώτιζαν όσους έβρισκαν μπροστά τους, έσφαζαν όσους επιχειρούσαν να αντισταθούν και σε ορισμένα μέρη δεν διακρίνοταν η γη από τους πολλούς σκοτωμένους που ήταν πεσμένοι κάτω. Το θέαμα ήταν φρικτό. Παντού ακούγονταν θρήνοι και παντού γίνονταν αρπαγές γυναικών όλων των ηλικιών. Αρχόντισσες, νέες κοπέλες και καλόγριες σέρνονταν από τα μαλλιά έξω από τις εκκλησίες, όπου είχαν καταφύγει, ενώ έκλαιγαν και οδύρονταν. Οι Τούρκοι άρπαζαν τα ιερά σκεύη, τα έσπαζαν ή τα κρατούσαν για λογαριασμό τους. Το ίδιο έκαναν και με τα ιερά αναθήματα. Ποδοπατούσαν τις άγιες εικόνες, τους αφαιρούσαν το χρυσάφι, το ασήμι και τους πολύτιμους λίθους, και έφτιαχναν με αυτές κρεβάτια και τραπέζια... Το άγιο σώμα και αίμα του Χριστού χυνόταν στη γη. Η παράδοση, θέλει τον λαό μας να βλέπει στα τείχη την Παναγιά να δακρύζει και να την παρηγορεί: «Σώπασε κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θα ‘ναι».
Η Αγία Σοφία, έγινε τζαμί από τον Μωάμεθ Β’ τον Πορθητή και μετά τη Μικρασιατική εκστρατεία και την καταστροφή που ακλούθησε με την επικράτηση του Κεμάλ Ατατούρκ, του ιδρυτή του σύγχρονου τουρκικού κράτους, μετατράπηκε σε μουσείο με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου που ελήφθη στις 24 Νοεμβρίου 1934. Την απόφαση αυτή ήρθε να ανατρέψει ο Ταγίπ Ερντογάν και να μετατρέψει ξανά την Αγιά Σοφιά σε τέμενος. Τι κι αν η Αγιά Σοφιά αποτελεί μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO! Στα παλαιότερα των υποδημάτων του τα γράφει όλα ο Ερντογάν... Και μάλιστα χωρίς συνέπειες…. Τέταρτη στη σειρά πράξη επαίσχυντη από τον νεοσουλτάνο! Παλιότερα και η Αγία Σοφία στη Βιζύη μετατράπηκε σε τέμενος. Όπως και η Αγία Σοφία της Νίκαιας και η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας. Και πάλιν, από τον Ερντογάν, τον οποίο η Δύση, τότε, παρουσίαζε ως πρότυπο μεταρρυθμιστή (την ίδια άποψη είχε κάποτε και για τον Μουσολίνι, ίσως και για τον Χίτλερ)!
Μετά τη θεαματική παράσταση με αφορμή την επέτειο της Άλωσης της Κωνσταντινουπόλεως, κατά την οποία αναγνώστηκαν και αποσπάσματα από το Κοράνι εντός της Αγιάς Σοφιάς, ο Ταγίπ Ερντογάν, νοσταλγός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με φόντο την οικονομική κρίση και το δύσκολο περιφερειακό πλαίσιο, είχε ταχθεί πολλές φορές υπέρ της μετατροπής της βασιλικής αυτής εκκλησίας σε τζαμί, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αυξήσει τη φθίνουσα υποστήριξη στον κυβερνητικό του συνασπισμό και να συσπειρώσει τη συντηρητική του βάση. Αντιγράφοντας τα αδέλφια του, τους τζιχαντιστές στη Συρία, όταν κατέστρεψαν την Παλμύρα!
Ας μη τρέφουμε αυταπάτες! Η μετατροπή της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί αποτελεί μέρος ενός πολύ καλά ενορχηστρωμένο σχεδίου του Τούρκου προέδρου, προκειμένου να θωπεύσει τους εθνικιστικούς κύκλους της χώρας του με οράματα και φαντασιώσεις περί αναβίωσης της οθωμανικής δεσποτείας με την οικοδόμηση της μεγάλης και ισχυρής Τουρκίας: Της γαλάζιας πατρίδας που θα ξεκινά από την Κύπρο και την Συρία, θα περνά από τη Λιβύη και θα καταλήγει στο Αιγαίο και στη Θράκη…
Μόνο τυχαία, δεν μπορεί να εκληφθεί η επιλογή της 24ης Ιουλίου για την πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγιά Σοφιά. Η 24η Ιουλίου είναι μια ημερομηνία με μεγάλη συμβολική σημασία, καθώς τότε, το 1923, υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάνης, την οποία ο ίδιος ο Ερντογάν θεωρεί μεγάλη ήττα του Κεμάλ. Κατ’ επανάληψη ο Ερντογάν έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η χώρα του ζημιώθηκε από τη συμφωνία του 1923, η οποία θέτει τα όρια της χώρας του.
Την αντίδρασή τους στη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί εκφράζουν ακόμα και Τούρκοι διανοούμενοι, επικρίνοντας την κυβέρνηση Ερντογάν για την απόφασή της, «προκαλώντας» τη μήνι του φιλο-κυβερνητικού Τύπου, που χαρακτηρίζει τη διαφορετική άποψη «σκανδαλώδη»! Αλγεινές εντυπώσεις προκάλεσε η τοποθέτηση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας, δύο χώρες που διαφοροποιήθηκαν από την Παγκόσμια Κοινότητα (ομολογουμένως πολύ χλιαρή και αυτή η αντίδραση) για την απόφαση Ερντογάν. Κυβερνητική πηγή στο Λονδίνο δήλωσε ότι το ζήτημα είναι «θέμα εθνικής κυριαρχίας» της Τουρκίας! Την ίδια περίπου δήλωση έκανε δυστυχώς και η Ορθόδοξη Ρωσία!
Επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε: Από τις 500 και πλέον εκκλησίες στο κατεχόμενο, μετρώνται στα δάκτυλα του ενός χεριού αυτές που βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Οι υπόλοιπες μετατράπηκαν σε τζαμιά, στάβλους, αποχωρητήρια, κέντρα διασκεδάσεως, αποθήκες, άλλες ισοπεδώθηκαν, κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ…