των τελευταίων 100 ετών. Η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή αναγκάστηκε να πάρει δύσκολες αποφάσεις, θέτοντας εξαρχής δύο βασικούς στόχους. Από τη μία, να διασφαλίσει τη δημόσια υγεία, και από την άλλη να στηρίξει και να διασώσει την οικονομία. Προϋπολογισμός σημαίνει αριθμοί, σημαίνει προβλέψεις, σημαίνει σχεδιασμός. «Όταν ευημερούν οι αριθμοί, δυστυχούν οι άνθρωποι», είχε ειπωθεί κάποτε από έναν σπουδαίο πολιτικό. Η απώλεια του ΑΕΠ λόγω της ύφεσης μπορεί να αναπληρωθεί. Η απώλεια όμως των ανθρώπων, δεν αναπληρώνεται.
Ο προϋπολογισμός κάθε χρονιάς, αποτελεί τον οδικό χάρτη μίας Κυβέρνησης, προκειμένου να διαμορφώσει το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, ενόψει του επόμενου έτους. Αυτός ο οδικός χάρτης όμως, υπό τις παρούσες συνθήκες αποκτά μία πρωτοφανή ιδιομορφία, καθώς λόγω της πανδημίας οι παγκόσμιες οικονομίες και όχι μόνο η ελληνική, πιέζονται έντονα και κινούνται σε αχαρτογράφητα ύδατα. Εύκολες λύσεις στο τσεπάκι και μαγικά ραβδάκια δεν υπάρχουν.
Θέλησα την ημέρα ψήφισης του Προϋπολογισμού, μετά το γραφείο να κάνω μία βόλτα στο κέντρο της, κατά τα άλλα, στολισμένης Αθήνας. Ένα κέντρο έρημο, χωρίς καν σφυγμό, σε συνθήκη «πολέμου». Σε λίγες ημέρες έχουμε Χριστούγεννα και ο πλέον εμπορικός πεζόδρομος της χώρας, η Ερμού, είναι άδειος, όπως φαντάζομαι και άλλοι κεντρικοί πεζόδρομοι ανά την Ελλάδα. Δε λυπήθηκα μόνο αλλά θύμωσα, και ταυτόχρονα εξοργίστηκα, γιατί κατάλαβα ότι ζω σε μία Ευρώπη «αλληλέγγυα» μόνο στα λόγια. Όχι στις πράξεις.
Εδώ ήθελε ένα «γενναίο» σχέδιο Μάρσαλ για όσους το θυμούνται, και όχι «αβέβαια» Ευρωπαϊκά κεφάλαια, με στόχους 10ετίας. Έγκαιρα δομημένο από κάτω προς τα επάνω. Δήμοι - Περιφέρειες - Κυβερνήσεις - Ευρώπη. Δεν μπορούμε να μιλάμε για μετάθεση των υποχρεώσεων του πολίτη στους επόμενους μήνες, για χρέη για τα οποία δεν ευθύνεται ο ίδιος. Δεν μπορεί να μην ευθύνεται ο επιχειρηματίας για όλο αυτό, και ταυτόχρονα να καλείται να πληρώσει φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές για ένα έτος οικονομικά νεκρό. Δεν μπορεί να μην ευθύνεται ο έμπορος, και ταυτόχρονα να καλείται να πληρώσει δημοτικά τέλη και προκαταβολή φόρου, για ένα έτος που δε δούλεψε σχεδόν καθόλου. Δεν μπορεί να μην ευθύνεται ο ελεύθερος επαγγελματίας, και ταυτόχρονα να καλείται να πληρώσει το ενοίκιο του γραφείου του, έστω και μειωμένο.
Από την άλλη πράγματι, ίσως όλο αυτό που ζούμε να είναι μία ευκαιρία για να αλλάξουμε ρότα, ως άνθρωποι, ως κοινωνία. Τόσο στους τομείς αλληλεγγύης και πάταξης του ανούσιου νεοπλουτισμού, όσο και καλύτερων επαγγελματικών επιλογών. Πάντα πίστευα, ότι το πτυχίο των σπουδών μου δεν με κρατά εργασιακά φυλακισμένο, αλλά είναι το διαβατήριο για να κάνω πολλά διαφορετικά πράγματα. Η Ελλάδα «εξαρτάται» λέει σε τεράστιο βαθμό από τον Τουρισμό και την Εστίαση. Τώρα φάνηκε ότι έπρεπε εδώ και δεκαετίες, να έχουμε στρίψει το τιμόνι και να «εξαρτόμαστε» σημαντικά και από άλλους τομείς.
Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από την υγιή αγροτική παραγωγή και τον πρωτογενή τομέα; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από τις πράσινες επενδύσεις ενέργειας; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από την καινοτομία; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από ένα υγιές και προσοδοφόρο αθλητικό προϊόν; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από τη βαριά βιομηχανία; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από τις ψηφιακές ευκαιρίες και την τεχνολογία; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από την έρευνα, σε Πανεπιστήμια πραγματικά κέντρα μάθησης και όχι κέντρα ανομίας; Τι κάναμε όλα αυτά τα χρόνια για να «εξαρτόμαστε» από την παραγωγή γνώσης και επιστήμης, ως προστιθέμενη αξία στην οικονομία; Το μυστικό βρίσκεται σε μία Ελλάδα που παράγει, εξάγει και ευημερεί.
Δυστυχώς κάποιοι έχτισαν επί δεκαετίες μία χώρα, που το πλέον επιτυχημένο εξαγώγιμο προϊόν της ήταν λαμπρά μυαλά και ζηλευτοί επιστήμονες. Προφανώς η πανδημία που επιτίθεται κατά κύματα, ήταν η χαριστική βολή για την οικονομία μας. Δεν ξέρω πόσοι θα επιβιώσουν, πόσες επιχειρήσεις θα αφανιστούν, πόσοι ακόμα νέοι επιστήμονες θα φύγουν. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι το πολιτικό σύστημα όφειλε να είναι σήμερα πιο ώριμο από ποτέ και όχι να παλιμπαιδίζει μεταξύ αντιπολιτευτικών κορόνων και πολιτικής ανευθυνότητας. Όπως είχε πει ο Αϊνστάιν: «Ο κόσμος θα υποφέρει όχι από εκείνους που κάνουν το κακό, αλλά από εκείνους που το βλέπουν και δε μιλάνε».
Η χώρα έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ, από έμπνευση, κίνητρα παραμονής και φυσικά από προϋπολογισμούς ρεαλισμού και ουσίας. Προϋπολογισμούς ανάπτυξης, επενδύσεων, κοινωνικής δικαιοσύνης. Προϋπολογισμούς δημοσιονομικού νοικοκυρέματος και όχι δημοσιονομικών εκτροχιασμών. Οι φρούδες ελπίδες και οι «λεφτοφυτείες» ανήκουν σε άλλες εποχές. Ευτυχώς ο καπετάνιος που κουμαντάρει σήμερα το καράβι, ξέρει καλό πηδάλιο...

Από τον Βάσο Π. Καραμπίλια*

* Ο Βάσος Π. Καραμπίλιας είναι δικηγόρος Αθηνών, μέλος του Μητρώου στελεχών της Ν.Δ., επιστημονικός συνεργάτης στη Βουλή των Ελλήνων