Στο φύλλο της φιλόξενης Ελευθερίας της 5-1-2021 δημοσιεύτηκαν τρία κείμενα σχετικά με το επίμαχο θέμα της διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας και για τις επιπτώσεις στην ασφάλεια των ζωών, των δικών μας και των παιδιών μας σε αυτό το μέρος της χώρας. Μια επώνυμη ομάδα έγραψε και πρόβαλε μία σειρά από επιχειρήματα για τη διαχείριση των υδάτων της Θεσσαλίας και το Τμήμα Ανάπτυξης της ΝΕ του ΣΥΡΙΖΑ που προσπάθησε να απαντήσει. Ως επώνυμη ομάδα αυτό-διοικητικών και επιστημόνων με τα ονόματά μας:
Προβάλλαμε το πρόβλημα της έλλειψης νερού στον Θεσσαλικό κάμπο καθώς οι ανάγκες της γεωργίας μας όπως είναι σήμερα είναι μεγαλύτερες από το νερό των βροχών στο εσωτερικό των γύρω βουνών σε υψόμετρο πάνω από 200 μέτρα. Επομένως ακόμα και αν ταμιεύσουμε όλα τα νερά του εσωτερικού της Λεκάνης του Πηνειού δεν μπορούμε να διατηρήσουμε τη σημερινή γεωργία και κτηνοτροφία με το κύκλο εργασιών των 300 ευρώ/στρέμμα αλλά θα πάμε σε ξηρικές καλλιέργειες (κάτι που ήδη άρχισε) που θα μειώσει το ακαθάριστο εισόδημα της περιοχής κατά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάτι που θα νιώσουν άμεσα όλοι οι επαγγελματίες της περιοχής. Θα περιμέναμε αυτό να κινητοποιήσει όλους τους παραγωγικούς φορείς να πιέσουν την πολιτική ηγεσία της χώρας και της περιοχής (Κεντρική Κυβέρνηση και Περιφέρεια) και να μας ζητήσουν να βοηθήσουμε όσο μπορούμε σε αυτό.
Προβάλλαμε το πρόβλημα της απειλούμενης οικολογικής καταστροφής από την εξάντληση των υπόγειων υδροφορέων και την είσοδο θαλασσινού νερού που θα κάνει τα νερά υφάλμυρα με κίνδυνο να κάνει τα χωράφια πολλών περιοχών της Θεσσαλίας ακατάλληλα για καλλιέργεια (Ανατολική Θεσσαλία, Δέλτα Πηνειού, Αλμυρός, Φάρσαλα κ.ά.). Τονίσαμε ότι αν δεν βρεθούν καλής ποιότητας και φθηνού κόστους νερά οι καλλιέργειες δεν μπορούν να συνεχιστούν με κόστος άρδευσης 100 ευρώ/στρέμμα όταν το βαμβάκι παράγει προϊόν αξίας 160 ευρώ/στρέμμα. Θα τρέχουμε συνεχώς πίσω από τις επιδοτήσεις πάνω και κάτω από το τραπέζι, κάτι που βολεύει βραχυχρόνια τους κυνηγούς ψήφων πολιτικούς μας αλλά καταστρέφει μακροχρόνια τη χώρα και τη Θεσσαλία.
Προβάλλαμε το πρόβλημα της δημιουργίας αποθεμάτων νερού ασφάλειας για το μέλλον καθώς οι αναμενόμενες περίοδοι ξηρασίας και καύσωνα από την κλιματική κρίση θα μας επισκέπτονται συχνά. Βλέπουμε ήδη τον καιρό να «τρελαίνεται» καθώς ζούμε μια άνοιξη αντί για χειμώνα. Θυμίζω τις ίδιες συνθήκες είχαμε και πέρυσι. Μόνο που πέρυσι δεν είχαμε βροχές. Φέτος έχουμε βροχές (και μάλιστα έντονες που το νερό απορρέει και χάνεται στη θάλασσα) αλλά και πάλι δεν έχουμε μέχρι τώρα χιόνια στα βουνά που θα γεμίσουν τα ποτάμια την άνοιξη και από εκεί τους ταμιευτήρες (π.χ. Κάρλα με νερό από τον Πηνειό) με νερό. Επομένως ένας ταμιευτήρας μισού δισεκατομμυρίου κ.μ. νερού στη Συκιά θα εξασφάλιζε τη διαβίωσή μας και τη γεωργία μας που θέλουμε να μη μείνει στα 300 ευρώ/στρ. αλλά να φτάσει και περάσει το Ισραήλ με τα 1200 ευρώ/στρέμμα. Ας μη ξεχνάμε επίσης ότι σχεδόν όλοι πίνουμε νερό από γεωτρήσεις που δεν ξέρουμε για πόσο ακόμα θα υπάρχει και θα είναι καθαρό. Ήδη τα Φάρσαλα πίνουν εμφιαλωμένο νερό κάτι που δεν θα έκαναν αν είχε γίνει το φράγμα του Ενιπέα και τροφοδοτούνταν από το νερό αυτό.
Προβάλλαμε το πρόβλημα της αξιοποίησης της ΥΗ ενέργειας τόσο ως μια πηγή καθαρής ανανεώσιμης ενέργειας (με επιπλέον κέρδος της ασφάλειας νερού) αλλά και ως μέσο αποθήκευσης ενέργειας. Φαίνεται ότι διαδοχικές Κυβερνήσεις στα ΕΣΕΚ τους προέβλεψαν την αύξηση χρήσης ΑΠΕ, κυρίως αιολικής και ηλιακής αλλά δεν υπολόγισαν την ανάγκη αποθήκευσης τη ενέργειας, καθώς η διαθεσιμότητά της δεν είναι συνεχής. Σήμερα τρέχουμε να δημιουργήσουμε αποθήκες ενέργειας για να ισορροπήσουμε το σύστημα της χώρας ενώ οι ταμιευτήρες με τα ΥΗ όπως στη Συκιά θα μπορούσαν να το προσφέρουν με ελάχιστη επιπλέον δαπάνη.
Προβάλλαμε με την ευκαιρία των καταστροφών που προκάλεσε ο Ιανός τη χρησιμότητα των έργων ταμίευσης νερού για την αντιπλημμυρική προστασία των περιοχών παράλληλα με μέτρα καθαρισμού των ρεμάτων και ποταμών που να εξασφαλίζουν τη ροή του νερού χωρίς υπερχειλίσεις. Προβάλλαμε την άμεση ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας από τη διάβρωση που καταστρέφει γόνιμα εδάφη στη Θεσσαλία εδώ και σχεδόν ένα αιώνα.
Προβάλλαμε την ανάγκη μελέτης για τη δημιουργία ενός Στρατηγικού Σχεδίου (MASTERPLAN) με καταγραφή και ιεράρχηση των έργων με βάση το κόστος ανά κ.μ. νερού που ταμιεύουν και τις παράπλευρες ωφέλειες όπως προστασία από πλημμύρες, ασφάλεια τροφοδοσίας, ύδρευση. Με βάση αυτό θα ιεραρχηθούν τα έργα κάθε φορά που βρίσκουμε χρήματα για επενδύσεις. Αυτό θα ανάγκαζε διαδοχικές διοικήσεις ή κυβερνήσεις να μην επιλέγουν έργα με βάση το πελατειακό σύστημα διαχείρισης αλλά να ακολουθούν τη βέλτιστη λύση.
Μας έκανε εντύπωση ότι η προσπάθεια του «Τμήματος Ανάπτυξης» της ΝΕ του ΣΥΡΙΖΑ που μας απάντησε προσπαθώντας να δικαιολογήσει ακραίες θέσεις οικολογικών οργανώσεων της Αθήνας που υιοθέτησε το κόμμα τους μακριά από τα προβλήματα της Θεσσαλίας. Φυσικά οι οργανώσεις αυτές δεν μας λένε κάτι για το «Φαραωνικό» έργο της εκτροπής του Αχελώου προς την Αθήνα για να έχουν φθηνό και καλής ποιότητας νερό (κατά τη γνώμη μου σωστά). Το περίεργο είναι ότι απαντούν ανώνυμα σε επώνυμα δικά μας σημειώματα. Εμάς μπορεί να μας χαρακτηρίσει κάποιος αφελείς ή ρομαντικούς ή δεν ξέρω τι άλλο, αλλά επώνυμα και με επιχειρήματα προβάλλουμε τις θέσεις μας. Αντίθετα οι κ. του ΣΥΡΙΖΑ παραμένουν ανώνυμοι σαν να φοβούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους στο Θεσσαλικό κοινό. Μια άλλη απορία που μου ήρθε είναι αν η ΝΕ του ΣΥΡΙΖΑ έχει και «Αγροτικό Τμήμα». Έχει και αυτό τις ίδιες απόψεις; Θεωρεί ότι το πρόβλημα διαχείρισης του νερού είναι μόνο πρόβλημα εξοικονόμησης από τους αγρότες και όχι πρόβλημα δημιουργίας υποδομών από την Περιφέρεια και την Κεντρική Κυβέρνηση; Σημειώστε ότι οι αγρότες της Ανατολικής Θεσσαλίας έχουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό υιοθετήσει συστήματα εξοικονόμησης νερού όπως η στάγδην άρδευση κυρίως λόγω του κόστους του. Αλλά και οι αγρότες του ΤΟΕΒ Ταυρωπού αναγκάζονται να ποτίσουν με επιφανειακή άρδευση με χαμηλό βαθμό απόδοσης διότι η πολιτεία με κάποιο τρόπο (μη ηλεκτροδότηση) τους το επιβάλλει. Στο κείμενο της 5-1-21 έκανα πρόσκληση να συστρατευτούμε όλοι για τη διεκδίκηση των έργων υποδομής. Δεν γνωρίζω τι απαντούν σε αυτό.
Και κάτι που με εντυπωσίασε. Πριν λίγες μέρες η Περιφέρεια Θεσσαλίας προκήρυξε μελέτη για τη διαπλάτυνση του δρόμου Λάρισας-Βόλου. Δεν διαφωνώ με το έργο που είναι σημαντικό έργο υποδομής. Όμως πού βρήκε τα χρήματα; Μήπως υπάρχουν χρήματα να προκηρύξει και από μια μελέτη για το φράγμα του Ενιπέα και του Μουζακίου ως έργα ταμίευσης νερού και ρύθμισης της ροής για αντιπλημμυρική προστασία; Μια καλή ευκαιρία μετά τη ζημιά που έγινε από τον «Ιανό» για να «ωριμάσουν» τα έργα; Φαντάζομαι θα περάσουν εύκολα με τόσο νωπές τις ζημιές και τις απώλειες ανθρώπινων ζωών.
Συνοψίζοντας: Το θέμα τη διαχείρισης των υδάτων της Θεσσαλίας είναι κρίσιμο για τη διατήρηση της σημερινής ζωής της και τη βελτίωσή της. Δεν μπορεί να υπάρχει διαφορά προσέγγισης μεταξύ των Θεσσαλών. Επομένως είναι σημαντικό να κινητοποιηθούν όλοι και να διεκδικήσουν τις απαραίτητες υποδομές για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής λύσης πιέζοντας το πολιτικό σύστημα της χώρας.

* Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας