Ιστορία είναι η συστηματική μελέτη του παρελθόντος. Δεν πρόκειται για απλή αφήγηση γεγονότων, αλλά είναι μια προσπάθεια ερμηνείας του παρελθόντος με στόχο την ερμηνεία του παρόντος και πρόβλεψης των γεγονότων του μέλλοντος. Ο κάθε ένας λοιπόν από εμάς, καταλαβαίνει πόσο σημαντική είναι η καλή γνώση και διατήρηση ιστορικής μνήμης. Φέτος γιορτάζουμε τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και όσο παράδοξο και αν ακούγεται ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν θα γνωρίζει τι ακριβώς γιορτάζουμε. Είμαστε δυστυχώς μια κοινωνία που δεν γνωρίζει την ιστορία της. Το φαινόμενο είναι πολύ ανησυχητικό και πρέπει να μας προβληματίσει. Δεν είναι για γέλια, όταν ακούμε νέους, που μόλις έχουν ολοκληρώσει τη σχολική τους διαδρομή, να αγνοούν στοιχειώδη γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. Πόσες φορές δεν ακούσαμε νέους να αγνοούν ποιος είναι ο Παπαφλέσσας, ο Μπότσαρης, ο Καραϊσκάκης και τόσοι άλλοι ήρωες της ελληνικής ιστορίας; Πόσες φορές οι νέοι δεν απέκτησαν λανθασμένη ιστορική γνώση επειδή είδαν μία σειρά στην τηλεόραση ή μία κινηματογραφική ταινία (θα αναφέρουμε μόνο το παράδειγμα της κινηματογραφικής ταινίας ‘‘Τροία’’ όπου δείχνει τον Αχιλλέα να είναι μέσα στον Δούρειο Ίππο και να σκοτώνεται μέσα στην Τροία). Δυστυχώς όταν ακούμε τις απαντήσεις που δίνουν, γελάμε, ενώ θα έπρεπε ως Πολιτεία, ως σχολείο, ως οικογένεια, το λιγότερο να μας προβληματίσει.
Το φαινόμενο αποτελεί απόδειξη της αποτυχίας μας ως κοινωνία να μάθουμε στα παιδιά μας την ιστορική μας πορεία και να βιώσουν την ιστορική συνέχεια αυτού του λαού. Αποτελεί απόδειξη της αποτυχίας του σχολείου να μεταδώσει στα παιδιά ιστορικές γνώσεις που θα διατηρηθούν στη μνήμη τους. Έχουμε δημιουργήσει μια τεχνοκρατική κοινωνία και έχουμε προσανατολίσει τα παιδιά μας στην απόκτηση μόνο εκείνων των γνώσεων που είναι απαραίτητες για την κατάληψη μιας δημόσιας θέσης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι ιστορικές γνώσεις θεωρούνται περιττές. Οι ίδιοι οι νέοι συχνά ομολογούν ότι το να γνωρίζουν ιστορικές ημερομηνίες ή αναλυτικά ιστορικά γεγονότα τους είναι άχρηστο, μιας και δεν θα τους χρειαστεί στον επαγγελματικό τους βίο.
Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση του φαινομένου. Πολύ συχνά ακούμε σε τηλεοπτικά κανάλια ή διαβάζουμε σε εφημερίδες ή στο διαδίκτυο ότι αξιωματούχοι, «ιστορικοί», καθηγητές πανεπιστημίων γειτονικών χωρών ισχυρίζονται ότι πολλοί φιλόσοφοι, στρατιωτικοί ηγέτες και άλλες μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας, δεν είναι Έλληνες, αλλά αποτελούν μέρος της δικής τους ιστορίας. Οι Έλληνες παρουσιάζονται στο κοινό αυτών των χωρών ως κλέφτες ιστορίας, ως σφετεριστές της δικής τους ιστορίας. Είναι γνωστά τα παραδείγματα, που τουρίστες επισκέπτονται την Τουρκία και ο ξεναγός τους δείχνει αρχαία θέατρα, αγάλματα της εποχής του 5ου αιώνα π.Χ., ερείπια της Περγάμου και τα παρουσιάζει ως εξαιρετικά δείγματα του αρχαίου τουρκικού πολιτισμού. Μιλά στους τουρίστες για τον Τούρκο ποιητή Όμηρο, τον Τούρκο ιστορικό Ηρόδοτο, για τον Τούρκο γιατρό Γαληνό, για τους Τούρκους κατοίκους της Τροίας που οι Έλληνες αφάνισαν μετά από δεκαετή πόλεμο.
Μπορεί κάποιος, διαβάζοντας τα παραπάνω παραδείγματα να γελάσει, αλλά πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας το εξής: ο κάθε τουρίστας, Ιάπωνας, Γάλλος, Καναδός, Κινέζος, δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ακριβείς ιστορικές πληροφορίες της χώρας που επισκέπτεται. Πιστεύει αυτά που ακούει από τον ξεναγό που του δείχνει τα αρχαία μνημεία. Ο καθένας μας μπορεί εύκολα να καταλάβει τις μακροχρόνιες συνέπειες αυτής της τακτικής, ειδικά από τη στιγμή που εμείς δημιουργούμε μια κοινωνία που δεν γνωρίζει ούτε βασικές ιστορικές γνώσεις.
Εξάλλου, όπως έχει ειπωθεί: «Αν δεν ξέρεις την ιστορία σου, δεν ξέρεις τίποτα. Είσαι σαν ένα φύλλο που δεν ξέρει ότι είναι μέρος ενός δέντρου» (Michael Crichton 1942-2008- Αμερικανός συγγραφέας).
Από τον Νίκο Τάχατο,
φιλόλογο
