Στ’ αλήθεια, αναρωτιέμαι, υπάρχει άνθρωπος που να μη θέλει με την ψευδαίσθηση έστω του ονείρου, να απαγκιστρωθεί πρόσκαιρα από το λυκόφως της ζωής στην τρίτη ηλικία; Δεν εμφορούμαστε από την πλάνη ότι τάχα αν γυρίζαμε τον χρόνο πίσω, τότε όλα θα τα κάναμε καλύτερα απ’ ό,τι στη «χαμένη μας νιότη»; Αφού σημειώσω ότι η ζωή μας μέσα από τη διαρκή προβολή των συναισθημάτων μας είναι στην πραγματικότητα μια συνεχής εν πολλοίς αντίφαση επιθυμιών - στόχων, σφιχταγκαλιασμένων σαν ένα δίδυμο σύμπλεγμα, θεωρώ σωστό να υπενθυμίσω ότι ακόμη και στα όνειρά μας, παρατηρούμε ότι ο Ύπνος, ο αδερφός του Θανάτου, λένε προσκαλεί τον εξάδελφό του Όνειρο στο παίξιμο ενός μονόπρακτου θεατρικού έργου! Μήπως ο βίος μας, η ζωή μας, δεν είναι ισόβιο σενάριο, το οποίο καθόλου δεν είναι προδιαγεγραμμένο; Τουναντίον οι γνώσεις, οι αποφάσεις και τα έργα μας συνακόλουθα, τόσο στα του δικού μας οίκου, όσο και στην ευρύτερη κοινωνία, τροφοδοτούνται από την τυχαιότητα της περιβαλλοντικής επίδρασης. Ακόμη και όταν δίνουμε την ψυχή μας σε κάθε πράξη μας, αυτό δε γίνεται με τη συνδρομή ενός μη ελεγχόμενου απόλυτα θυμικού; Εξ άλλου για τον γράφοντα ο ορισμός της ψυχής είναι: η έκφανση της πνευματικής μας λειτουργίας συνοδευόμενη από τον ποικίλο χρωματισμό τού συναισθήματος οιωνεί.
Ο αέναος ερευνητής ουδέποτε ικανοποιείται από το οποιοδήποτε μέγεθος πληροφόρησης κατέχει. Γι’ αυτό πασχίζει να μυρίσει όλα τα αρώματα της γνώσης. Φορές πάλι ενθουσιάζεται τόσο πολύ από τη φαινομενική αρμονικότητα των συλλογισμών του, που θαρρεί ότι έχει υποχρέωση να τους φυλάξει ως κόρην οφθαλμού, να τους έχει αμπαλάρει με επιμέλεια και να τους προφέρει στην κοινωνία, με την ελπίδα να διαχυθεί η αρμονικότητά τους στον υπόλοιπο κόσμο. Γιατί ο άνθρωπος, ιδίως ο διανοητής, δεν μπορεί να μείνει μόνος του, ούτε βέβαια οι ιδέες του. Αυτές ζουν και αναπνέουν μόνο με τη διάχυσή τους στο σύνολο!
Σαν συμβεί αυτό, σαν απλωθούν, ιδίως οι ιδεαλιστικές αξίες, τότε δρουν μόνο μεθυσμένες και σπάνια έχουν σχέση με το μέσον του Αριστοτέλη. Μοιάζουν με την κίνηση του εκκρεμούς, του οποίου οι διαδρομές των άκρων του έχουν μεταξύ πρόσημο αρνητικό. Στις κοινωνίες μας μετά τις μοχλεύσεις τους, κάποτε επαναστατικές, έρχεται μια ισορροπία στη λειτουργία τους. Είναι τότε που αυτή ονομάζεται πολιτικοκοινωνικό σύστημα, του οποίου η ποικιλότητα προτάσσει και ηθικές αξίες, προκειμένου να δώσει έναν σκοπό και ορισμένο νόημα στον κόσμο. Όμως πάντα ανεξαρτήτως χρόνου, το μόνο νοήμον ον, ο άνθρωπος, στη συνεχή διεργασία του νου του, θα ακυρώνει τις προσωρινά κατοχυρωμένες αλήθειες του, σε μια συνεχή φενάκη (ψευδαίσθηση) αναζήτησης της διανοητικής του Ιθάκης!
Ωστόσο ακόμη και ο τέλειος άνθρωπος, ή το σκιάχτρο των αρχαίων και σύγχρονων ιδεαλιστών κατά τον Νίτσε, που χρησιμεύει στη δημιουργία του κοινωνικού ανθρώπου πολίτη μαχόμενου τη μεροληπτική φύση του, πάντα θα μεταβάλλει την ποιότητα και την ένταση των αξιών του. Φορές πάλι, παγιδευμένος και αποκαμωμένος στην ορμητική αναζήτησή του, ακουμπά στη ρίζα του υπερβατολογικού στηρίγματός που λέγεται μέγιστος Θεός δημιουργίας, όχι όμως χωρίς τη διακρινόμενη αμφιβολία του. Τελικά μόνον εκείνος που γνωρίζει ότι του λείπει κάτι ουσιώδες αναλώνεται στην αναζήτησή του, είναι δε αυτή το πιο σοβαρό παιχνίδι του ανθρώπου. Όμοια με παιδί ελεύθερα παίζει στη ζωή του με μια τυχαιότητα επιλογών. Έχει παρέα του ένα άλλο παιδί, τον ατελεύτητο χρόνο! Εξάλλου η σοφία του προκλασικού ελληνισμού είπε για τον χρόνο: «Παίς εστί παίζων πεσσούς πεσσεύων. Παιδός η βασιληίη».
Στην απεραντοσύνη της συναισθηματικής μας λειτουργίας σαν σημαδούρες της θάλασσας προβάλλουν οι στιγμές του ορθολογισμού! Είναι αυτές επιταγές της οργανωμένης κοινωνίας, γιατί επαναλαμβάνω είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος να ανήκει κάπου. Όσο ξηλώνονται πάντως οι πόντοι από το ζεστό ρούχο των νιάτων μας, και ξέρουμε ότι η κατάληξη θα είναι μια παγωμένη γύμνια, τόσο στρέφουμε το νοητικό βλέμμα μας στο πρωινό της ζωής μας, μέσα από το ενύπνιο υποσυνείδητό μας! Και με μια υστεροβουλία πόσο πολύ επιθυμούμε να ξαναγίνουμε παιδιά! Χωρίς υπερβολή τον άνθρωπο τον διακρίνει στη διαδρομή του μια αντίφαση. Όταν είναι παιδί βιάζεται να μεγαλώσει, να διαγράψει την τροχιά του. Μα σαν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, κάπου εκεί στο ηλιοβασίλεμά του, με κόπο γυρίζοντας το κεφάλι του, προσπαθεί να θυμηθεί λίγες στιγμές της ανατολής του, ακόμη και σ’ έναν νήδυμο (γλυκύτατο) ύπνο πριν το ρέκβιεμ της ζωής του.
Κατά την άποψή μου αγαπητοί αναγνώστες, η έκφανση της τελευταίας νοσταλγίας της ατομικής ανατολής μας, δεν μπορεί να έχει άλλη μορφή από αυτήν ενός βρέφους. Έτσι, όλοι σαν οιωνεί πρεσβευτές του νοήμονος ανθρώπινου γένους, μπορούμε να ψιθυρίσουμε μειδιώντας «Πάλι σε νικήσαμε θάνατε!».
Από τον Παύλο Γιατσάκη
