και πυρκαγιές, η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007 εξέδωσε την Πράσινη Βίβλο, με την οποία ουσιαστικά άνοιξε η δημόσια διαβούλευση για τα μέτρα πολιτικής, που είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση των συνεπειών και του οικονομικού κόστους που δημιουργεί η υπερθέρμανση της γης, λόγω της αύξησης των Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ). Στη συνέχεια, με τη Λευκή Βίβλο το 2009, που ενσωμάτωσε τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης που άνοιξε με την Πράσινη Βίβλο, η ΕΕ δημιούργησε τις βάσεις μιας συνολικής στρατηγικής προσαρμογής της ΕΕ στην ΚΑ, η οποία άρχισε να εφαρμόζεται από το 2013 και μετά. Ύστερα από αυτές τις σημαντικές εξελίξεις, η κάθε χώρα-μέλος της ΕΕ άρχισε να σχεδιάζει την εθνική στρατηγική και να υλοποιεί εθνικά σχέδια προσαρμογής. Στο άρθρο αυτό συνοψίζονται οι οικονομικές συνέπειες της ΚΑ μέσω των μέτρων προσαρμογής, όπως περιγράφονται στον Εθνικό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) συνολικά στη Χώρα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλία.
Με βάση εξειδικευμένες μελέτες, οι εκτιμήσεις για τις οικονομικές επιπτώσεις της ΚΑ στην Ελλάδα είναι οι ακόλουθες: Εάν δεν ληφθούν καθόλου μέτρα (Σενάριο Μη Δράσης) το συνολικό σωρευτικό κόστος για την Ελληνική οικονομία εκτιμάται σε 701 δισ. ευρώ (σε τιμές 2008) για το χρονικό διάστημα ως το 2100. Στην περίπτωση που ληφθούν μέτρα για δραστική μείωση των ΑτΘ, ώστε η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας να περιοριστεί στους 2οC (Σενάριο Μετριασμού), το συνολικό σωρευτικό κόστος εκτιμάται σε 436 δισ. ευρώ, δηλαδή μειωμένο κατά 40% σε σύγκριση με το σενάριο της μη δράσης. Τέλος, στην περίπτωση που ληφθούν μέτρα για προσαρμογή στην ΚΑ (Σενάριο Προσαρμογής) το συνολικό κόστος εκτιμάται σε 577 δισ. ευρώ μέχρι το 2100.
Το κόστος αυτό κατανέμεται ανάλογα με την τρωτότητα του κάθε τομέα, η οποία βαθμολογούμενη σε μία κλίμακα από 1-13, διακρίνεται στα πλαίσια των μελετών αυτών σε τρεις κατηγορίες, χαμηλή (δείκτης 1-3), μέση (δείκτης 4-7) και υψηλή (δείκτης 8-13). Η τρωτότητα παρουσιάζει διαφορετική ένταση στην κάθε περιφέρεια της χώρας για τον κάθε τομέα δραστηριότητας. Θεωρώντας τη συνολική τρωτότητα, η πιο τρωτή περιφέρεια στη χώρα είναι η Δυτική Μακεδονία (13), ακολουθεί η Στερεά Ελλάδα (12), η Πελοπόννησος (11), το Νότιο Αιγαίο (10), η Κρήτη (9), η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (8), τα Ιόνια νησιά (7), η Θεσσαλία (6), η Δυτική Ελλάδα (5), η Ήπειρος (4), η Κεντρική Ελλάδα (3), το Βόρειο Αιγαίο (2) και η Αττική (1). Σε ό,τι αφορά τους τομείς της οικονομίας σε επίπεδο χώρας τη μεγαλύτερη τρωτότητα εμφανίζουν η ύδρευση, η υγεία και ο τουρισμός στην Αττική (13) και η γεωργία και τα δάση στην Κεντρική Μακεδονία (13). Για την Περιφέρεια Θεσσαλίας η τρωτότητα ανά τομέα σε μειούμενη σειρά εκτιμάται ως εξής: Τη μεγαλύτερη τρωτότητα έχει η ύδρευση (11, υψηλή), ακολουθούν η γεωργία, τα δάση, η αλιεία, το δομημένο περιβάλλον και η υγεία (10, υψηλή), ο τουρισμός και οι μεταφορές (7, μέση) και τέλος η εξορυκτική βιομηχανία (3, χαμηλή).
Με βάση τα δεδομένα αυτά, σε εθνικό επίπεδο, οι οικονομικές επιπτώσεις ανά τομέα εκτιμώνται ως εξής (σε δισεκατ. ευρώ /έτος): Τουρισμός (1,085), εξορυκτική βιομηχανία (περίπου 1,000), γεωργικός τομέας (0,983), ύδρευση (0,243), υγεία (0,095), μεταφορές (0,091), δάση (0,035) και αλιεία (0,008). Για την Περιφέρεια Θεσσαλίας ειδικότερα οι οικονομικές επιπτώσεις της ΚΑ εκτιμώνται συνολικά σε 207.4 εκατ. ευρώ /έτος και ως Προστιθέμενη Αξία 8.812 εκατ. ευρώ /έτος κατανεμόμενη ανά τομέα (εκατ. ευρώ /έτος): Γεωργία 110.5, τουρισμός 48.17, ύδρευση 19.14, εξορυκτική βιομηχανία 16.25, δάση 3.93 και αλιεία 0.90.
Οι παραπάνω εκτιμήσεις, οι οποίες αποτυπώνουν ανάγλυφα τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή και η ανάγκη λήψης των μέτρων που προβλέπονται στο ΕΣΠΚΑ για το μετριασμό των επιπτώσεων της ΚΑ.

Του Χρίστου Τσαντήλα*

* Ο Χρίστος Τσαντήλας είναι γεωπόνος, δρ Εδαφολογίας, πρ. τακτικός ερευνητής και διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ