Κωνσταντίνος Φαλτάιτς (1891-1944): Το χρονικό της ισπανικής γρίπης στη Σκύρο

«ΤO KAKO AΠΛΩΝΕ ΜΙΑΣΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟ»

Δημοσίευση: 27 Απρ 2021 14:00
Κωνσταντίνος Φαλτάιτς (1891-1944) Κωνσταντίνος Φαλτάιτς (1891-1944)

Ο ιός του κορονοϊού, αυτή η μάστιγα της πλανητικής πανδημίας, εξακολουθεί έναν χρόνο μετά την εμφάνισή του, να ενσπείρει τον θάνατο σ’ όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτου χρώματος και φυλής. Ο μακάβριος χορός του εξακολουθεί να ανεβαίνει στη σκηνή της παγκόσμιας σύγχρονης Ιστορίας, παρασύροντας στον «μαύρο» εναγκαλισμό του εκατομμύρια νεκρούς.


Μ’ αυτήν τη δύστηνη αφορμή, γυρίσαμε τον χρόνο έναν αιώνα πίσω, όταν μία άλλη πανδημία, αυτή της ισπανικής γρίπης έπληττε τη χώρα μας. Βρεθήκαμε στο έτος 1918, και συγκεκριμένα στη Σκύρο, όπου ο ζόφος της γρίπης συμπιέζεται και πολλαπλασιάζεται σε ζωντανό εφιάλτη, λόγω του περίκλειστου του νησιού.
Αυτόπτης μάρτυρας, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κωνσταντίνος Φαλτάιτς (1891-1944), του οποίου, τη χρονιά της γέννησής του στη Σμύρνη, η οικογένειά του σκυριανής καταγωγής μετοικεί στον τόπο των προγόνων της. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τα πέρασε στην ιδιαιτερότητα του γεωφυσικού ανάγλυφου της Σκύρου, γι’ αυτό το χρονικό-μαρτυρία του «Η γρίππη στη Σκύρο» (πρώτη έκδοση: «Βιβλιοπωλείον Γεωργίου Ι. Βασιλείου», σελ. 63, 1919) είναι μια ματιά εκ των έσω, καθώς γνωρίζει τα πρόσωπα και τα τεκταινόμενα της σκυριανής μικροκοινωνίας.
Επανεκδόθηκε σε πολυτονικό ορθογραφικό σύστημα στις αρχές της χρονιάς, από το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Κώστα και Αναστασίας Φαλτάιτς. Το προλογίζουν η Αναστασία και η Άννα Γ. Φαλτάιτς, ενώ ο πίνακας που «αγκαλιάζει» όλο το σώμα του βιβλίου -από το εξώφυλλο έως το οπισθόφυλλο- είναι έργο του Μάνου Φαλτάιτς.

ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ
Το μοναδικό αυτό τεκμήριο και το πληρέστερο για την πανδημία της ισπανικής γρίπης, το υπαγόρευσε η δημοσιογραφική ιδιότητα του Κωνσταντίνου Φαλτάιτς και οπωσδήποτε η εντοπιότητά του. Προτού περάσουμε στο κυρίως αποτύπωμα αυτής της συγκλονιστικής μαρτυρίας, θα σταθούμε στον πρόλογό της που είναι το προνάκρουσμα του πάνδημου ζόφου: «[...] Η αρρώστια που πέρασσε σαν κακή κατάρα το 1918 πάνω απ’ όλη τη Γη, κι άφησε σημάδια καταστροφής στη δική μας Ελλάδα, στο νησί της Σκύρου ξέσπασε μ’ όλη τη φρικαλεότητα που ξέρουμε μόνο στους μεσαιωνικούς λοιμούς [...]. Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα, όλος ο κόσμος χτυπήθηκε από την αρρώστια, και τα μισά σπίτια του τόπου ρημάξανε και χαθήκανε».
«Το Χρονικό αυτό βγαλμένο από ένα δημοσιογραφικό ταξείδι, δίνει μια ωχρή, μα απόλυτα αληθινή και πραγματική εικόνα της μεγάλης συμφοράς. Κάποια επεισόδια, παρμένα στην τύχη, έχουνε τραβηχτεί περισσότερο, για να δοθεί εσωτερικώτερη κάπως η ιδέα του κακού». Αν και δεν διαθέτουμε ακριβή στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τον Ανέστη Ι. Φραγκούλη, στο βιβλίο του «Σκυριανοί αντίλαλοι» (1959), οι νεκροί ανήλθαν σε εξακόσιους από τους τότε μόνιμους τέσσερις χιλιάδες κατοίκους της Σκύρου, ενώ η εφημερίδα «Η Καθημερινή» τους υπολογίζει σε χίλιους.

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Η πανδημία εμφανίστηκε ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου. Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς αφηγείται και προβαίνει σε εκτίμηση των νεκρών: «Από τη μέρα εκείνη, εικοσιεφτά του Οκτώβρη, άρχισε η μεγάλη συμφορά. Το βράδυ οι άνθρωποι πέφτανε καλά και το πρωί δεν ξανασηκωνότανε πια. Από τα χωράφια, από τα βοσκοτόπια, από τους ελαιώνες, από τις άλλες εξοχές γυρίζανε για ψωμί, για άλευρο, για λάδι, για άλλα τρόφιμα στη χώρα, κι απομένανε στον δρόμο. Μέσα σε τρεις-τέσσαρες μέρες βρεθήκανε από τις τρεις χιλιάδες διακόσους ανθρώπους όλης της χώρας, πιο πολλοί από τις δυ χιλιάδες πεσμένοι [...]».
Τα συμπτώματα της γρίπης φρικιαστικά: «[...] Χτυπούσε τον εγκέφαλο, χτυπούσε τα πνεμόνια, χτυπούσε τα νεφρά, χτυπούσε το σκότι, τα άντερα, τους βρόγχους, την καρδιά, τα μηνίγγια, το περιτόναιο, τ’ αυτιά, τις μύτες, το λάρυγκα. Το αίμα χυνότανε κι έτρεχε από πάνω κι από κάτω. Από τη μύτη, από το στόμα, από τ’ αυτιά, από τη μήτρα, από τ’ άντερο. Η πνεμονία, κι η βρογχίτιδα, κι η πλευρίτιδα, κι η μινιγγίτιδα, κι η φθίση ακόμη ερχόντανε και χτυπήσανε μαζί με τη γρίππη. Το κακό άπλωνε μιασματικό και μολυσματικό. Έφερνε αφασίες, λιποθυμίες, αναισθησίες, γενική δηλητηρίαση από τις τοξίνες που ανάβανε στο αίμα και στις σάρκες και στα κόκκαλα. Και πάνω απ’ όλα, και μέσα σ’ όλα η τρέλλα, παντού η τρέλλα από τον φόβο, από τη λύπη, από την απόγνωση, από το ρήμαγμα, κι η τρέλλα η χιλιόμορφη και χιλιοκέφαλη τρέλλα από την αρρώστια».
«ΤΟ ΚΑΚΟ ΤΟΥΣ ΕΒΡΙΣΚΕ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟΥΣ»
Μετά την εξάπλωση της πανδημίας, ζωντανοί, μελλοθάνατοι και νεκροί είχαν γίνει ένα: «Τα πτώματα αρχίσανε να μένουνε μέρες και μέρες στις εκκλησιές, στο νεκροταφείο, στα σπίτια, ανάμεσα στους μελλοθάνατους και στους ζωντανούς. Ο φόβος κι η τρέλλα, κι η μουγγή αγωνία είχανε φουντώσει σαν πυκνός καπνός και χύνανε παντού την ασφυξία της πνοής τους. Ριχμένος ο κόσμος στο κρασί και στο οινόπνευμα, έπινε, έπινε, έπινε για να φυλαχτεί από την αρρώστια, και το κακό τους έβρισκε μεθυσμένους, τους χτυπούσε πάνω στο γέλιο ή στο κλάμα μιας ώρας βακχικής».
Σχεδόν δυο μήνες μετά, τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου, «απότομα λιγόστεψε το θανατικό, όπως απότομα ήρθε γινήκανε οι πεθαμένοι τέσσερες, τρεις και δυο την ημέρα, φωνές ζωής και κάποιας κίνησης αρχισανε ν’ ακούονται έξω στους δρόμους και λίγοι λίγοι στην αρχή οι ζωντανοί, πιο πολλοί στο ύστερο τολμούσανε και βγαίνανε από τα σπίτια τους, ίδιοι με τους κλεισμένους μέσα στην Κιβωτό του Κατακλυσμού».
Και οι καταληκτήριες προτάσεις του χρονικού «Η γρίπη στη Σκύρο», ανακουφιστικά τονίζονται από ένα δίστιχο ποίημα: «Η ιστορία του βιβλίου αυτού του Θανάτου, βρίσκει για φυσικό της τέλος το τραγούδι που έχει δόσει σε μας τους ανθρώπους η Ζωή: Όπου πέθαν’ ας κοιμάται/Και κανείς δεν του θυμάται».

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΑΛΤΑΪΤΣ
Κορυφαίος δημοσιογράφος, συγγραφέας και πρωτοπόρος ερευνητής της περιόδου του Μεσοπολέμου.
Ήταν από τα πρώτα μέλη της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, ενώ παρακολούθησε ως πολεμικός ανταποκριτής τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή. Ασχολήθηκε με το ρεμπέτικο τραγούδι και τους Ρομά, ενώ συνέβαλε στη διάσωση του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1891 και μεγάλωσε στη Σκύρο. Τελείωσε τη Βαρβάκειο Σχολή στην Αθήνα και στη συνέχεια σπούδασε Νομική και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Αναγορεύτηκε διδάκτορας της Νομικής, χωρίς ποτέ να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, αφού η δημοσιογραφία τον κέρδισε από το 1910 σε ηλικία 19 ετών έως το τέλος της ζωής του.
Εργάστηκε στην «Ακρόπολι», το «Εμπρός», τον «Ελεύθερο Λόγο», την «Αθηναϊκή», τον «Παρνασσό», τον «Ελεύθερο Άνθρωπο», το «Μπουκέτο», τη «Ναυτική Ελλάδα», δημοσιεύοντας άρθρα, λαογραφικές, ιστορικές και εθνολογικές μελέτες, μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, μεταφράσεις. Υπέγραφε τα κείμενά του ως Φ., Κ.Φ., Κώστας Φαλτάιτς, Δαναός, Κώστας Μάρκελλος, Ένας Έλλην. Το ευρύ πρωτότυπο έργο, εκδομένο και ανέκδοτο, πάντα προς ανακάλυψη.

Από τον Βασίλη Κ. Καλαμαρά

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
ΣΕΞ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΣΠΑ 1-3-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass