Σε προηγούμενο άρθρο μου αναφέρθηκα στην άγνωστη εν πολλοίς πείνα του 1740. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθώ με την πείνα του 1575/1576, αξιοποιώντας μία ενθύμηση του 1576 ενός εγγράμματου καλόγερου της Μονής του Αγίου Βησσαρίωνα (Δουσίκου) των Τρικάλων. Στο προοίμιό του αναφέρει, λανθασμένα, ότι το τραγικό γεγονός του λιμού σημειώθηκε όταν σουλτάνος των Οθωμανών ήταν ο Βαγιαζήτ (1481-1512), ενώ πρόκειται για τον Μουράτ Γ΄ (1574-1595).
Η σοδειά το καλοκαίρι του 1575 δεν υπήρξε καλή και δεν κάλυπτε τις ανάγκες του κόσμου. Ο λιμός έπληξε όλη την αυτοκρατορία, διότι ήταν «ισχυρός κατά πάσαν πόλιν και χώραν, εν όλη τη αυτού [του σουλτάνου δηλαδή] επαρχία». Η πείνα διήρκεσε ένα έτος και η τιμή του σιταριού ακρίβυνε πολύ. Ένα φόρτωμα σιταριού κόστιζε 480 άσπρα (4 γρόσια). Λόγω της έλλειψης ο κόσμος αγόραζε κεχρί, το οποίο ήταν κυρίως κτηνοτροφή. Η τιμή και αυτού ήταν μεγάλη, 330 άσπρα (2 γρόσια και 90/120).
Και με το κεχρί η κατάσταση δεν βελτιώθηκε, διότι «απόθαναν εκ του λιμού πλήθος ανθρώπων αναριθμήτων». Η κατάσταση χειροτέρεψε εξαιτίας των αυθαιρεσιών των οθωμανικών αρχών. Ο μοναχός σημείωσε εντόνως τις αυθαιρεσίες τους: «οι δε των Ισμαηλιτών οι τε μπασιάδες και οι ηγεμόνες και οι κριταί [ιεροδίκες] και οι δυνάσται έπεμψαν πλοία και εσύναξαν τον σίτον και εκαταπάτησαν το των Χριστιανών γένος, και έλαβον τα τούτων γεννήματα δυναστικώ τρόπω [βιαίως], άπερείχον εις τροφήν εαυτών και τοις εν τοις οίκοις αυτών, και ελιμοκτόνησαν σφόδρα. Φευ της δυστυχίας ημών, ότι τοιούτος λιμός ισχυρός ουκ εγένετοπόποτα, ουδέ μέμνηται αυτό τις εν άλλοτε».
Η οθωμανική διοίκηση βλέποντας τη μικρή σοδειά του 1575 άρπαξε ό,τι μπόρεσε από τους γεωργούς, για να εξασφαλίσει το ψωμί των μουσουλμάνων και του στρατού χωρίς πληρωμή ή με την τιμή, την οποία όριζε αυτή (ιστιράς), αφήνοντας τον κόσμο στην πείνα και στον θάνατο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Φώτιος Αρ. Δημητρακόπουλος, «Η Βιβλιοθήκη της Μονής Δουσίκου», Επετηρίς Εταιρείας ΣτερεοελλαδικώνΜελετών, 5 (Αθήναι 1974-1975) 420.
2) Δημήτριος Ζ. Σοφιανός- Φώτιος Αρ. Δημητρακόπουλος, Τα χειρόγραφα της Μονής Δουσίκου Αγίου Βησσαρίωνος. Κατάλογος περιγραφικός, Αθήνα 2004,92-93.
3) Κώστας Σπανός, Θεσσαλικές Ενθυμήσεις 1404-1881, τόμος Α΄: 1404-1799, Λάρισα 2011, 47, αρ. 33.