Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Μέγας Αθανάσιος: Ο Eλληνας Aγιος

Δημοσίευση: 18 Ιαν 2022 20:00

Ο Αγιος Αθανάσιος υπήρξε μια σημαντική μορφή της Εκκλησίας και του χριστιανισμού. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 295 μ.Χ. από Έλληνες χριστιανούς γονείς, οι οποίοι τον γαλούχησαν και τον ανέθρεψαν με τα νάματα της χριστιανικής και ελληνικής παιδείας. Ο Αθανάσιος διακρινόταν, από μικρή ηλικία, για τη μεγάλη ευφυΐα του, την ολόψυχη αγάπη του προς την Εκκλησία και την έφεση για μάθηση...


Η μεγάλη μάχη του Αθανασίου δόθηκε για την Ορθόδοξη Πίστη κατά του Αρείου, στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, το 325 μ.Χ., στη Νίκαια της Βιθυνίας όπου αναδείχθηκε ο πιο θαρραλέος και ακαταμάχητος αγωνιστής της Ορθοδόξου Πίστεως. Αυτός κυρίως κατατρόπωσε τη νόσο του αρειανισμού, υποστηρίζοντας, με τη θεολογική και φιλοσοφική κατάρτιση που διέθετε και με τη ρητορική του δεινότητα, τον όρο «ομοούσιος» (τω Πατρί) για το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Ιησού Χριστό. Στη διδασκαλία βασικά του Αθανασίου στηρίχτηκε η Σύνοδος αυτή και συνέταξε τα εφτά πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως, του κοινώς «Πιστεύω». Εναντίον του Αθανασίου οι Αρειανοί εξαπέλυσαν σκληρή πολεμική δίωξη και κατασκεύασαν ψεύτικες συκοφαντίες, τις οποίες αντιμετώπισε με υπομονή και θάρρος. Έτσι, χαρακτηρίστηκε Πατέρας της Ορθοδοξίας και στύλος της Εκκλησίας.
Ακόμη και στον αυτοκράτορα, Μ. Κωνσταντίνο, τον κατηγόρησαν ότι συνωμοτούσε εναντίον του, ο οποίος αρχικά πείστηκε από τους συκοφάντες και πρόσταξε να εξοριστεί στην πόλη Αυγούστα της Γαλλίας. Σύνοδος από εκατό επισκόπους, που συνήλθε στην Αλεξάνδρεια, δικαίωσε τον Αθανάσιο και τον επανέφερε από την εξορία. Ο λαός της Αλεξάνδρειας υποδέχτηκε τον Ποιμενάρχη του με απερίγραπτο ενθουσιασμό και αγαλλίαση. Ακολούθησαν και άλλες εξορίες για τον Άγιο, τις οποίες έβαλε τέλος ο αυτοκράτορας Ουάλης και τελείωσαν οι περιπέτειες του υπέροχου αυτού Αγίου. Επανελθών στον θρόνο του ο Μέγας Αθανάσιος, πηδαλιούχησε θεοφιλώς την πατριαρχική του περιφέρεια μέχρι προς Κύριον εκδημίας του στις 2 Μαΐου του 373 μ.Χ. Έφυγε δε ο Άγιος από την παρούσα ζωή με την ικανοποίηση ότι είδε εξασφαλισμένη την Ορθοδοξία, για την οποία αγωνίστηκε, χωρίς να υποκύψει ποτέ στην κτηνώδη βία που χρησιμοποιούσαν οι εχθροί της Ορθής Πίστεως.
Ο Άγιος Αθανάσιος ανήκει στις μεγάλες μορφές της Εκκλησίας, όχι τόσο για την εξαίρετη συγγραφική του δράση, όσο κυρίως για τον αδαμάντινο χαρακτήρα του, τη θερμουργό προς την Εκκλησία αγάπη του και την υπέροχη προσωπικότητά του, όπως ορθά παρατηρεί άλλος μεγάλος πατήρ της Εκκλησίας, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, γράφοντας: «Ο βίος του Αγίου Αθανασίου κατέστη υπόδειγμα επισκόπου και η διδασκαλία του νόμος ορθοδοξίας, καθόσον ο μεν βίος του ήταν καθοδηγός της διδασκαλίας του, η δε διδασκαλία του ήταν επισφράγιση του βίου του».
Το όνομα του Αγίου Αθανασίου απέβη συνώνυμο της αρετής, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει πάλι ο Γρηγόριος: «Αθανάσιον επαινών, αρετήν επαινέσομαι ταύτόν γαρ εκείνον τε ειπείν και αρετήν επαινέσαι» (Εγκώμ. Αθανάσιον I).
Ήταν έξοχη ηθική και εκκλησιαστική προσωπικότητα, επιβαλλόταν με τα λόγια του και τα έργα του στην κοινή συνείδηση των χριστιανών. Το κύρος του «ως πατρός της Ορθοδοξίας» διατηρήθηκε ακέραιο και μετά την προς Κύριον εκδημία του, τα δε συγγράμματά του απέκτησαν οικουμενική διάσταση, ως περιέχοντα τη γνήσια και αυθεντική διδασκαλία της Εκκλησίας, και χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα από τους μετέπειτα εκκλησιαστικούς συγγραφείς και τις οικουμενικές Συνόδους προς διατύπωση των ορθόδοξων δογμάτων της Εκκλησίας μας.
Ο Μέγας Αθανάσιος, στους αγώνες του υπέρ της Ορθοδοξίας, αντιμετώπισε και τους πλέον ισχυρούς αντιπάλους και δεν κάμφθηκε ποτέ μπροστά στους κατατρεγμούς και στις εξορίες. Έτσι, δικαίως χαρακτηρίστηκε ως «ο ηρωικότερος των Αγίων και ως ο αγιότερος των ηρώων». Η Εκκλησία, εκτιμώντας τα κατορθώματά του, τον τοποθέτησε κοντά στους Αποστόλους, στους Ευαγγελιστές και στους μάρτυρες, στη χορεία των Αγίων και οι πιστοί τού απέδιδαν και του αποδίδουν τιμές, τις οποίες αναγνώρισαν και καθιέρωσαν οι επερχόμενες γενεές μέχρι σήμερα. Δικαίως ο υμνωδός της Εκκλησίας μας, η οποία εορτάζει τη μνήμη του στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου, γράφει: «Αθανάσιον, και θανόντα, ζην λέγω οι γαρ δίκαιοι ζώσι και τεθνηκότες», δηλαδή: τον Αθανάσιο, αν και πέθανε, τον θεωρώ ζωντανό
Η ζωή και η αγιοσύνη του Αθανασίου, έκανε τον λαό μας να δημιουργήσει λαϊκά έθιμα στη γιορτή του. Ο Άγιος, ονομάζεται από τον λαό μας, μεσοχειμωνιάτης, μικροκόφτας, μεσαρίτης, λιγοπαγίτης, γιατί ο χειμώνας βρίσκεται στο μέσο πια. Στον Αίνο της Αν. Θράκης υπήρχε το έθιμο του ταξίματος, δείγμα λαϊκής λατρευτικής, εκδήλωσης, με θρησκευτικές παραστάσεις. Στο Διδυμότειχο, το 1980, συνάντησα το έθιμο του φιλεύματος. Οι γερόντισσες φιλεύουν σε μεγάλο τραπέζι όλους τους συγγενείς και γείτονες, ανταλλάσοντας ευχές και συνέχεια ακολουθείται γλέντι με Θρακιώτικα χορούδια.
Στην Κοζάνη και την Καστοριά θυσίαζαν μοσχάρι στη γιορτή του (κουρμπάνι), για την υγεία των πιστών, ενώ άναβαν και φωτιές. Στο Βελβεντό μοίραζαν ψημένα λουκάνικα, ενώ στη Δράμα μετά τη Θ. Λειτουργία έτρωγαν σε κοινή συνεστίαση οι εκκλησιαζόμενοι. Στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας μοίραζαν μετά τη Θ. Λειτουργία ψωμάκια, σύμβολο της δύναμης του Αγίου κατά των αιρετικών.

Από τον Απόστολο Ποντίκα, δάσκαλο,
θεολόγο, φιλόλογο, Πολιτικών Επιστημών