Τα πιο γνωστά συστήματα αξιοποίησής τους είναι αυτά της Σοβιετικής Ένωσης, της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Σε όλα τα συστήματα, στόχος ήταν η αντιμετώπιση του αθλητικού ταλέντου ως χαρισματικού ατόμου που πρέπει να αξιοποιηθεί και να διακριθεί σε διεθνές επίπεδο.
Σήμερα, ένα από τα πιο γνωστά σύγχρονα συστήματα εφαρμόζεται στη Φινλανδία. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η αποκέντρωση, η εξειδίκευση σχολείων σε ορισμένα αθλήματα, η διευκόλυνση στην πρόσβαση των αθλητών – μαθητών στα σχολεία και η υψηλή χρηματοδότηση.
Στην Ελλάδα, τον Ιούλιο του 2011 η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αποφάσισε να καταργήσει τα Αθλητικά Σχολεία, παρόλο που φοιτούσαν συνολικά 12.060 μαθητές της χώρας.
Το τότε Υπουργείο Παιδείας, ωστόσο, εξήγγειλε την έναρξη διαβούλευσης για να βρεθούν νέοι τρόποι στήριξης του θεσμού. Δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, με αποκλειστική ευθύνη της Πολιτείας.
Η Φυσική Αγωγή στο ελληνικό δημόσιο σχολείο τα τελευταία χρόνια αντιμετωπιζόταν ως ένα «δευτερεύων» μάθημα, λησμονώντας την αξία και τη σημασία της.
Η τραγική ολιγωρία του ΥΠΑΙΘ για σημαντικά θέματα όπως η έναρξη των φετινών Σχολικών Αγώνων, αναμένεται να φανεί τους τελευταίους μήνες του σχολικού έτους, τόσο για τα ΓΕΛ όσο και για τα ΕΠΑΛ.
Είναι γεγονός όμως πως η τελευταία τροποποίηση του αναλυτικού προγράμματος στη Δ.Ε. και η αύξηση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος της Φ.Α. στο Λύκειο, μόνο ικανοποίηση προκάλεσε στους εκπαιδευτικούς της ειδικότητας αλλά και στους μαθητές.
Θεωρώ πως πλέον ήρθε η ώρα το ΥΠΑΙΘ και κυρίως η Διεύθυνση Φυσικής Αγωγής, να αρχίσουν να σκέφτονται σοβαρά και την επαναφορά -με νέα δεδομένα εξυπακούεται - ενός θεσμού που άφησε το στίγμα του στον Σχολικό Αθλητισμό κυρίως τις δεκαετίες του 1980, του 1990 και του 2000: του Αθλητικού Σχολείου (ή ΤΑΔ-ΕΤΑΔ όπως είχε βαπτιστεί από την Πολιτεία).
Αν θέλουμε, ωστόσο, να είμαστε ειλικρινείς στην προσέγγιση ενός τόσο σοβαρού θέματος, θα παραδεχτούμε πως ο θεσμός στηριζόταν σε σαθρά θεμέλια.
Για μια τέτοια εξέλιξη υπεύθυνα θεωρούνται τα Υπουργεία Παιδείας των τελευταίων δεκαετιών, οι πολυέξοδες επιτροπές (ΚΕΑΤ κ.λπ.) και πρακτικές με δυσανάλογα αποτελέσματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ενέκριναν δημιουργία Αθλητικών Σχολείων ενώ δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις και κάποια άλλα λειτουργούσαν με ημερομηνία λήξης χωρίς καμία προσπάθεια στήριξής τους. Επίσης οι εκπαιδευτικοί Φ.Α. προσλαμβάνονταν Οκτώβριο ή Νοέμβριο (υπήρξε σχ. έτος όπου οι προπονήσεις των μαθητών ξεκίνησαν Ιανουάριο!).
Εκείνοι που, κατά κύριο λόγο, στήριξαν τον θεσμό ήταν οι εκπαιδευτικοί Φ.Α., οι μαθητές – αθλητές (από τις έξι το πρωί ξυπνούσαν για τις προπονήσεις τους και συνέχιζαν με το υπόλοιπο σχ. πρόγραμμα στο σχολείο τους) καθώς και οι οικογένειές τους.
Με οδηγό την τριαντάχρονη πορεία μου στη Δημόσια Εκπαίδευση (εκ των οποίων τρία σε Αθλητικό Σχολείο-ΤΑΔ/ΕΤΑΔ), θα ήθελα να καταθέσω μερικές σκέψεις που ίσως βοηθούσαν στην ορθολογιστική επαναφορά του θεσμού.
Καταρχάς πιστεύω πως η φοίτηση μαθητών-αθλητών σε Αθλητικό Σχολείο θα πρέπει να ξεκινά από τις τάξεις του Δημοτικού (μια καλή αφετηρία θα ήταν η Ε΄ Δημοτικού).
Επίσης τα σχολεία αυτά πρέπει να είναι κτιριακά ανεξάρτητα (όπως τα Μουσικά) και όχι φιλοξενούμενα.
Απαραίτητη πρέπει να είναι η ύπαρξη ειδικών αναλυτικών προγραμμάτων καθώς και η εισαγωγή διδακτικών ενοτήτων που έχουν σχέση με διατροφή, αθλητικές συμπεριφορές, αθλητική ψυχολογία, κανονισμούς αθλημάτων, τραυματισμούς-αποκατάσταση κλπ (εξυπακούεται πως η διδασκαλία των συγκεκριμένων ενοτήτων θα γίνεται από ειδικούς επιστήμονες, διατροφολόγους, ψυχολόγους, φυσιοθεραπευτές κλπ).
Η συνεργασία Αθλητικών-Σχολείων και Ενωσιακών- Ομοσπονδιακών προπονητών θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη και θα προσέδιδε ιδιαίτερο κύρος στον θεσμό, αλλά και ουσιαστικά αποτελέσματα εξέλιξης στους μαθητές-αθλητές υψηλού επιπέδου.
Οι διαδικασίες επιλογής των μαθητών-αθλητών (αγωνιστικά τεστ) θα έπρεπε να γίνονται με αυστηρό και επιστημονικό τρόπο.
Επίσης η συμμετοχή των Αθλητικών Σχολείων σε αθλητικά τουρνουά, εντός και εκτός Ελλάδος, αξιοποιώντας Ευρωπαϊκά Προγράμματα (ERASMUSκλπ), πέραν των γνώσεων και των εμπειριών, θα τόνωναν το ενδιαφέρον μαθητών και εκπαιδευτικών.
Αυτονόητο εξάλλου είναι πως οι εκπαιδευτικοί Φ.Α. θα πρέπει να έχουν ιδιαίτερα αυξημένα προσόντα (ύπαρξη φυσικά μοριοδότησης) για το άθλημα για το οποίο θα κληθούν να διδάξουν. Η επιστημονική κατάρτιση των Ελλήνων Καθηγητών Φυσικής Αγωγής είναι δεδομένη (πολλοί με μεταπτυχιακά και διδακτορικά). Ας τους αξιοποιήσουμε!
Ανακεφαλαιώνοντας πιστεύω πως η Πολιτεία οφείλει να στηρίξει με πράξεις τον Σχολικό Αθλητισμό και, κυρίως, τους μαθητές που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για αυτόν.
Άριστο εκπαιδευτικό δυναμικό υπάρχει, μαθητές-αθλητές που θα επιθυμούσαν να φοιτήσουν σε αυτό το Σχολείο είναι δεδομένο πως υπάρχουν. Τι λείπει; Η βούληση της Πολιτείας. Θα υπάρξει;