Θάλασσα και φιλελευθερισμός

Δημοσίευση: 20 Απρ 2022 18:30

Σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, ο διαχωρισμός των κρατών ανά την υφήλιο σε ηπειρωτικές και θαλάσσιες δυνάμεις σημαίνει πολλά περισσότερα από την απλή διαφοροποίησή τους στη βάση των αντιστοίχων στρατιωτικών τους δυνάμεων (στρατός-ναυτικό). Στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές μορφές πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης, δύο διαφορετικά συστήματα αξιών και συνολικά δύο διαφορετικούς πολιτισμούς.

Υποστηρίζεται, λοιπόν, ότι οι θεσμοί του σύγχρονου κράτους, η δημοκρατία και ο φιλελευθερισμός, πηγάζουν από τον κοινωνικοπολιτικό μετασχηματισμό των «θαλασσοκρατιών», καθώς υφίσταται μια σχέση αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της θαλάσσιας ισχύος και της δημιουργίας του σύγχρονου φιλελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος.
Από καταβολής του ανθρώπινου γένους, το φυσικό οικοσύστημα του ανθρώπου είναι η ξηρά. Επομένως, οι προσπάθειές του να γνωρίσει και να δαμάσει τη θάλασσα αντιπροσωπεύουν μια πάλη για να κυριέψει ένα εχθρικό περιβάλλον και μια ρήξη του δεσμού του με τον φυσικό του χώρο. Πρόκειται για μια μορφή «επανάστασης», καθώς σπάνε τα παραδοσιακά δεσμά τού συντηρητισμού και απωθούνται οι προκαταλήψεις για οτιδήποτε νέο και άγνωστο. Ο άνθρωπος της θάλασσας είναι έξυπνος, θαρραλέος, προοδευτικός και ανοιχτόμυαλος, είναι ριψοκίνδυνος, εφευρετικός και τυχοδιώκτης, αφού έρχεται αντιμέτωπος με συνθήκες πρωτόγνωρες και ξένες σε σχέση με όσα γνωρίζει από τη στεριά. Ο απογαλακτισμός από το φυσικό του περιβάλλον αναδεικνύει έναν διαφορετικό τύπο ανθρώπου. Έναν άνθρωπο κοσμοπολίτη που απολαμβάνει το ελεύθερο πνεύμα της θάλασσας, την αίσθηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας. Οι ανοιχτές θάλασσες συνεπάγονται και διευρυμένους πνευματικούς ορίζοντες, λόγω της γνωριμίας με διαφορετικούς πολιτισμούς. Αποτελεί, λοιπόν, νομοτελειακά μονόδρομο η δυναμική του ανάπτυξη μέσω της επαφής του με το υγρό στοιχείο, σε αντίθεση με τον «ηπειρωτικό» άνθρωπο, ο οποίος μένει στάσιμος και αδρανής, καθώς ρυθμίζει όλη του τη ζωή βασιζόμενος σε μια μονότονη επανάληψη εποχών και γεωργικών εργασιών, όντας βυθισμένος στη μοιρολατρία και τη θρησκοληψία.
Πρώτοι οι Έλληνες φιλόσοφοι της αρχαιότητας ήταν εκείνοι που εντόπισαν αυτόν τον σύνδεσμο που υπήρχε μεταξύ «ανοιχτού πνεύματος» και θαλάσσιου στοιχείου. Άλλωστε, ο Αριστοτέλης αναφέρει στα «Πολιτικά» του ότι «οι ναυτικές δυνάμεις είναι ένα εξ ολοκλήρου δημοκρατικό στοιχείο».
Η δεκτικότητα απέναντι σε ιδέες, η διανοητική δραστηριότητα και το ενδιαφέρον για τον πολιτισμό αποτελούν στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας των αρχαίων Αθηναίων, γι’ αυτό και η αθηναϊκή «ναυτική δημοκρατία» αποτέλεσε ένα νέο ρηξικέλευθο είδος πολιτειακής οργάνωσης, που λειτούργησε ως σημείο αναφοράς και ως προάγγελος των φιλελεύθερων θαλασσοκρατιών που εμφανίστηκαν αργότερα (οι ιταλικές πόλεις-κράτη της Αναγέννησης, οι σύγχρονες Κάτω Χώρες, η σύγχρονη Αγγλία και οι σημερινές Η.Π.Α.). Ήδη από την αρχαιότητα, ο Έλληνας ήρθε σε επαφή με τη θάλασσα προσπαθώντας να την τιθασεύσει και έτσι είχε την ευκαιρία να διανοίξει τους πνευματικούς του ορίζοντες μέσα από τα ταξίδια του, δημιουργώντας τις συνθήκες πραγματοποίησης ενός πνευματικού άλματος, όπως μορφοποιήθηκε μέσα από την ανάπτυξη της φιλοσοφίας και την απομάκρυνση από τον μύθο. Πρόκειται για τη μετάβαση από την «άγρια σκέψη» στον ορθολογισμό, από το ολιστικό στο ατομικό, από τον υπήκοο στον πολίτη, από το εθιμικό-θρησκευτικό δίκαιο στον νόμο, από τη θεολογία στη φιλοσοφία, από το «θείο» στο «κοσμικό».
Στη διάρκεια των αιώνων, λοιπόν, ο Έλληνας δημιούργησε έναν ανθρωπότυπο που ήταν πρόσφορος για να ριζώσουν μέσα του οι φιλελεύθερες ιδέες του Συνταγματισμού. Αυτό, άλλωστε, αποδείχθηκε περίτρανα από την εξέλιξη της ιστορικής Επανάστασης του 1821, όταν ένας υποδουλωμένος λαός κατάφερε να προσεγγίσει πνευματικά και εν τέλει να κάνει κτήμα του τις ιδεολογικές διακηρύξεις των μεγάλων επαναστάσεων που προηγήθηκαν.
Το μεγαλειώδες του πράγματος γίνεται εύκολα αντιληπτό αν αναλογιστεί κανείς ότι οι διεκδικήσεις των Ελλήνων για την καταπολέμηση της κρατικής αυθαιρεσίας και την επιδίωξη ορθολογικής άσκησης της εξουσίας λαμβάνουν σάρκα και οστά, πριν καν συσταθεί το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, ήδη από τα επαναστατικά χρόνια.
Συμπερασματικά, αυτό το συναπάντημα του Ελληνισμού με το κίνημα του Συνταγματισμού και με τα φιλελεύθερα δημοκρατικά ιδεώδη δεν είναι τελικά ένα τυχαίο γεγονός, αλλά η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, καθώς ο «ναυτικός ανθρωπότυπος» του Νεοέλληνα ωθούσε κατά λογική αναγκαιότητα στη δημιουργία ενός κράτους δικαίου με δημοκρατικές και ανθρωπιστικές επιδιώξεις.

Από τον Αχιλλέα Α. Ροντούλη,
τριτοετή φοιτητή Νομικής Α.Π.Θ.
Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: « Προηγούμενο Επόμενο »

Συνδρομητική Υπηρεσία

διαβάστε την ελευθερία online

Ηλεκτρονικό Αρχείο Εφημερίδας


Σύνδεση Εγγραφή

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας

Δείτε όλα τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας

Ψιθυριστά

Ο καιρός στη Λάρισα

Διαφημίσεις

INTERCOMM FOODS
ΣΕΞ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΣΠΑ 1-3-24
Μείνε μαζί μας

Η "Ελευθερία", ήταν από τις πρώτες εφημερίδες που σηματοδότησε την παρουσία της στο Internet, μ' ένα ολοκληρωμένο site.

Facebook Twitter Youtube

 

Θεσσαλικές Επιλογές

 sel ejofyllo karfitsa 1

Γενικές Πληροφορίες

Η Εφημερίδα

Ταυτότητα

Όροι Χρήσης

Προσωπικά Δεδομένα

Επικοινωνία

 

Η σελίδα είναι πλήρως συμμορφωμένη με τη σύσταση (ΕΕ) 2018/334 της επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2018 , σχετικά με τα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο (L63).

 

Visa Mastercard  Maestro  MasterPass