Dr. Rudiger Schneider Berrenberg

Αγιόκαμπος Λάρισας

 

Τα εγκαίνια του νέου Μουσείου της Ακρόπολης στην Αθήνα (εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung της 22ας Ιουλίου) απέδειξαν εκ νέου σε όλο τον κόσμο και στην κυριολεξία με «ανάγλυφο» τρόπο, πόσο παράλογη μπορεί να είναι η διάσπαση ενός παγκόσμιου αριστουργήματος σε μεμονωμένα κομμάτια. Εννοούμε φυσικά το σύνολο του αριστουργήματος που αποτελεί την αθηναϊκή Ακρόπολη και ιδιαίτερα τον Παρθενώνα και το Ερεχθείο. Τα γλυπτά έργα τέχνης που προέρχονταν από αυτά τα κτίρια και παρέμειναν στην Αθήνα μπορεί πλέον να τα δει κανείς υπό το αυθεντικό άπλετο φως στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης ενώ αντίθετα τα γλυπτά που απομακρύνθηκαν από την Αθήνα με νόμιμο - παράνομο τρόπο μπορεί να τα επισκεφθεί κανείς σε διάφορα ευρωπαϊκά μουσεία όπου εκθέτονται αποσπασματικά με απειροελάχιστο πνευματικό όφελος για τον επισκέπτη. Τα έργα τέχνης που άφησαν το πιο επίπονο και βάρβαρο κενό στο λίκνο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, τα επονομαζόμενα «Ελγίνεια», φυτοζωούν κάτω από τον βροχερό αγγλικό ουρανό, υπό τεχνητό φως και εν μέρει ακατάλληλα αναπαλαιωμένα εδώ και δύο αιώνες στο Βρετανικό Μουσείο.

Πόσο έντονα και δικαιολογημένα θα είχε αντιδράσει ο πολιτισμένος κόσμος, αν μπορούσε π.χ. ν’ ακούσει κανείς το πρώτο μέρος της 9ης Συμφωνίας του Μπετόβεν μόνο στη Βόννη, το μισό δεύτερο μέρος στη Βιέννη, το άλλο ήμισυ του δεύτερου και το τρίτο μέρος μόνο στη Λειψία, το πρώτο έκτο του τελικού χορωδιακού μέρους μόνο στην Κοπεγχάγη, την Νέα Υόρκη, το Λιχτενστάιν, το Τόκιο ή το Βάνε – Άικελ.

Οι διμερείς διπλωματικές και πολιτικές διαπραγματεύσεις δεν θα οδηγήσουν ποτέ στην επιστροφή των έργων τέχνης που απομακρύνθηκαν από την Αθήνα. Αυτό όμως θα όφειλαν να επιτύχουν. Όχι μόνο γιατί στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για υψίστης σημασίας αντικείμενα της εθνικής ταυτότητας των Ελλήνων. Αλλά κυρίως γιατί αυτά τα έργα τέχνης είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την πολιτιστική ταυτότητα των κρατών και λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε συνεργασία με την ΟΥΝΕΣΚΟ θα έπρεπε να προσκαλέσει τα κράτη, στα οποία βρίσκονται έργα τέχνης της αθηναϊκής Ακρόπολης να κάνουν μια ευγενική και πολιτισμένη χειρονομία πανευρωπαϊκού χαρακτήρα επιστρέφοντας χωρίς πολλές αντιρρήσεις και προφάσεις τα εν λόγω έργα στον αρχικό τόπο προέλευσής τους: Στο λίκνο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της για όλο τον κόσμο ευλογημένης δημοκρατίας, που το πρώτο της και πιο όμορφο παιδί είναι η Ακρόπολη της Αθήνας.

Τί θα μπορούσε - θα όφειλε να συμβεί ώστε να επιτευχθεί αυτός ο μεγάλος στόχος; Σε μια άνευ προηγουμένου εορταστική τελετή όλων των ευρωπαϊκών κρατών να δωριστούν στο Μουσείο της Ακρόπολης το αργότερο μέχρι το 2013, 2.450 χρόνια από την ολοκλήρωση του Παρθενώνα, όλα τα έργα τέχνης που προέρχονται από την Ακρόπολη και βρίσκονται εκτός Ελλάδας. Οι απώλειες των εκάστοτε μουσείων θα μπορούσαν να αντισταθμιστούν από την Ε.Ε. είτε χρηματικά είτε υπό τη μορφή ισοδύναμων έργων τέχνης. Ο στόχος αυτός δεν μπορεί βέβαια να επιτευχθεί όσον αφορά τις Καρυάτιδες του Ερεχθείου και τις μετώπες του Παρθενώνα όμως θα πρέπει να το επιδιώξουμε στο μέτρο του εφικτού με οικονομικές ενισχύσεις για νέα αποκτήματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις επιστροφής αντικειμένων και οικονομικής αντιστάθμισης θα πρέπει να αποφεύγονται ρητά οποιεσδήποτε συζητήσεις σχετικά με τη δημιουργία προηγούμενου.

Ανταποδίδοντας, το ελληνικό κράτος θα μπορούσε να αναγνωρίσει την παραπάνω χειρονομία αντιγράφοντας πιστά τα έργα τέχνης που επιστράφηκαν και σε συνδυασμό με μια μαρμάρινη επιγραφή στην οποία αναφέρεται η ιδιόμορφη ιστορία των πρωτότυπων και των αντιγράφων τους για τις μεταγενέστερες γενιές να παραδώσει τα αντίγραφα στα εν λόγω μουσεία ως ένδειξη αναγνώρισης του ευγενούς, πανευρωπαϊκού φρονήματός τους. Στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης με το μοναδικό για τα αριστουργήματα φως και τη μεγαλειώδη θέα στην κοντινή Ακρόπολη, η ευρωπαϊκή κοινότητα κρατών θα μπορούσε να γιορτάσει ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός που συγκροτεί την πανευρωπαϊκή ταυτότητα. Και τότε το σύνολο της Ευρώπης θα είχε επιτύχει να επαναφέρει στο προσκήνιο τις αρχές που πρέσβευε ο Καρλομάγνος, κάτι που συνέβη στις απαρχές της σύστασης της κοινότητας και εκεί μόνο τμηματικά.

Καθώς τα μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη, ακόμα και αυτά εκτός της ευρωπαϊκής κοινότητας έλαμψαν δια της απουσίας τους κατά τα εγκαίνια του Μουσείου, κατατάσσοντας το γεγονός αυτό σε χαμηλότερη κατηγορία από αυτήν ενός ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ δύο χωρών και καθώς η τελετή των εγκαινίων λειτούργησε ως επί το πλείστον ως βάθρο αυτοανάδειξης των πολιτικών (πού ήταν οι ομιλίες των αρχαιολόγων, των ιστορικών ή των φιλοσόφων αλλά και των αρχιτεκτόνων;) καλούνται πλέον οι διανοούμενοι της Ευρώπης να πάρουν οι ίδιοι στα χέρια τους την επιστροφή των αριστουργημάτων της Ακρόπολης στην Αθήνα.

 

* To συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine, (31.7.2009)