Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ένας εκ πεποιθήσεως εργένης, έγραψε κάποτε ένα ποίημα για την εργένικη ζωή. Δεν θυμάμαι ακριβώς τα λόγια. Ήταν για τις τρύπες στις κάλτσες. Τις φόραγε κι έβγαινε έξω το μεγάλο δάχτυλο. Άλλαζε πόδι, το ίδιο. «Δεν φταίνε οι κάλτσες που τρυπούν», είπε, «φταίω εγώ που δεν παντρεύομαι».

Ο Χριστιανόπουλος που κοντεύει τα 80 εκφράζει το πνεύμα μιας άλλης εποχής, όταν οι γυναίκες νοιάζονταν για τις κάλτσες των αντρών, τις εξέταζαν αν έχουν τρύπες, τις μπάλωναν και τις περιποιούνταν.

Ένας άλλος ποιητής, ξένος αυτός, Αμερικανός, ο Ρόμπερτ Λαξ, εκ πεποιθήσεως εργένης κι αυτός, είχε διαφορετικούς λόγους που έμενε εργένης. Δεν είχε ενοχές που έμενε ελεύθερος. Ο Λαξ αγαπούσε πάνω από όλα την ελευθερία και τη μοναξιά. Απέφευγε τον κόσμο, γι΄ αυτό έζησε όλη του τη ζωή ως ένας ερημίτης, ένας κοσμοκαλόγερος. Ποτέ δεν θα τον έβλεπες παρέα με άλλους. «Στην παρέα» έλεγε, «δεν πρέπει να είναι πάνω από δυο. Αλλιώς θα νιώθεις μόνος».

Με τον Ρόμπερτ Λαξ, τον αγαπημένο μου Ρομπέρτο, όπως έχω γράψει κι άλλοτε, μας συνέδεε μακρά φιλία και συχνά μιλούσαμε για την εργένικη ζωή που σ’ εμένα δεν άρεσε καθόλου. Είχα μια παράξενη αντίληψη για τη μοναξιά. Ήθελα να είμαι μόνος, αλλά μέσα σε οικογένεια. Να νιώθω ανθρώπους που μ’ αγαπούν γύρω μου, γιατί από μικρό παιδί ζούσα μόνος, μακριά απ΄ την οικογένειά μου. Εκείνος πάλι δεν ήθελε κανέναν κοντά του. «Ρομπέρτο,» του είπα κάποτε, «ξυπνώ το βράδυ και τρομάζω που δεν είναι κανένας στο δωμάτιό μου» «Κι εγώ ξυπνώ» είπε «και τρομάζω μήπως είναι κανένας στο δωμάτιό μου».

«Βρε Ρομπέρτο, καλά τώρα που μπορείς και φροντίζεις τον εαυτό σου. Αύριο θα γεράσεις, ποιος θα σε κοιτάξει; Ποιος θα σηκωθεί τη νύχτα, να σου κάνει ένα τσάϊ, για το βήχα;» «Ποιος θα με μαλώνει, γιατί βήχω;», είπε ο Ρομπέρτος, και γελάσαμε, όπως κάθε φορά που κάναμε τέτοιες συζητήσεις.

Ο Καζαντζάκης, πάλι, έλεγε, αν δεν κάνω λάθος, «παντρέψου για να ζεις σαν σκύλος και για να πεθάνεις σαν άνθρωπος». Τι σημαίνουν άραγε αυτά τα λόγια; Ο Καζαντζάκης ήταν υπέρ της οικογένειας ή υπέρ της εργένικης ζωής; Εξαρτάται τι προτιμάει κανείς, τη σκυλίσια ζωή και τον ανθρώπινο θάνατο ή το αντίθετο; Ένα τέτοιο ερώτημα δεν απασχολεί κανέναν, γιατί κανείς δεν σκέφτεται πώς θα πεθάνει, εκτός αν είναι φιλόσοφος, που όλη του η ζωή δεν είναι παρά μια μελέτη για το θάνατο.

Ζήτησα από δυο φίλους μου, παλαίμαχους εργένηδες, να περιγράψουν με μια λέξη την εργένικη ζωή: «Κατάντια», είπε ο ένας . «Νεανικότητα» είπε ο άλλος « ή μάλλον, εγωπάθεια» διόρθωσε μετά από δεύτερη σκέψη.

Φυσικά η απάντηση θα ήταν εντελώς διαφορετική, αν ρωτούσα δυο νέους. Οι κυβερνήσεις με τους μισθούς των νέων δεν τους επιτρέπουν την πολυτέλεια να κάνουν δική τους οικογένεια, αν οι γονείς δεν δύνανται να τους βοηθήσουν.