Του Τάσου Πουλτσάκη

Με τη διαμάχη Αχιλλέα – Αγαμέμνονα στην Ομηρική Ιλιάδα, τον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο που κράτησε τριάντα ολόκληρα χρόνια, την οδυνηρή ήττα του Φιλίππου Ε’ της Μακεδονίας στις Κυνός Κεφαλές και την ισοπέδωση της Κορίνθου, ως αποτέλεσμα των εμφύλιων σπαραγμών, σήμανε το τέλος του ένδοξου ιστορικού βίου της Αρχαίας Ελλάδας. Ο Αριστοφάνης παίρνοντας αφορμή από τις εμφύλιες διαμάχες της εποχής του, έγραψε την ειρηνική τριάδα (Ειρήνη-Αχαρνείς-Λυσιστράτη), όπου εξυμνεί το αγαθό της Ειρήνης-Ομόνοιας, στηλιτεύει τη διχόνοια και αποκαλύπτει τη δυστυχία που φέρνει στους πολίτες ο εμφύλιος πόλεμος. Οι διαμάχες ενωτικών-ανθενωτικών στο Βυζάντιο, είχαν ως αποτέλεσμα την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, μα όταν μετά από 400 - 500 χρόνια σκλαβιάς, οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν κι έδιωχναν τους κατακτητές, ξύπνησε το φαρμακερό φίδι του διχασμού.

Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833) σε επιστολή του που έστειλε στους προεστούς, 10/1/1822, γράφει μεταξύ άλλων: (...) Ελεύθεροι Έλληνες, με απαρηγόρητον θλίψην της ψυχής μου, φίλοι ομογενείς, ακούω ότι, αφού καταπολεμήσετε γενναίως τους αγρίους τυράννους της Ελλάδος, πολεμείσθε τώρα από ασυγκρίτως αγριοτέραν τυραννίαν, την τυραννίαν των παθών. Κακόν μέγα, δυστυχία αξιοθρήνητος. Σπλαχνισθήτε, φίλοι αδελφοί, τους απογόνους σας, μην αφήνετε εις αυτούς τόσο ολέθριον κληρονομίαν (...)

Ο Κωνσταντίνος Κούμας (1777-1836) στη «Νεωτάτη Ιστορία» του γράφει: (...) Εις την Πελοπόννησον, το κέντρον της Ελληνικής Πολιτείας, έβραζαν πάθη φιλοδοξίας, τα οποία εφοβέριζαν ταχύν τον κοινόν όλεθρον (...)

Ο καθηγητής της Ιστορίας Α. Βακαλόπουλος στο βιβλίο του «Ο χαρακτήρας των Ελλήνων», ανιχνεύοντας την εθνική μας ταυτότητα, αναλύει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των Ελλήνων και προσδίδει σ` αυτούς, έντονη ατομικότητα, υπερτροφικό εγωισμό, έπαρση-αλαζονεία, φιλαυτία, φιλοδοξία, φιλαρχία, ματαιοδοξία, φθόνο, αχαριστία, διχόνοια-διχασμό (ελαττώματα) και, αγχίνοια1, ετοιμότητα πνεύματος, περιέργεια, ευγλωττία (προτερήματα).

Ο θυμόσοφος Κολοκοτρώνης μιλώντας για τα τραγούδια του Ρήγα, στα απομνημονεύματά του, που τα υπαγόρεψε στον Γ. Τερτσέτη, λέει μεταξύ άλλων: (...) Ο Ρήγας... έγραψε τροπάρια άλλο σόϊ, που εβίαζαν τα τέσσερα να συγγνωμίσουν2... (...) και ο ιστορικός Δ. Φωτιάδης γράφει σχετικά με αυτά τα λόγια του Ρήγα, στο βιβλίο του «Μεσολόγγι»: (...) Πρόκειται για μια ιστορία του Γέρου, τη «χέρα», που ήταν πασίγνωστη τότες· με το χοντρό δάχτυλο παρίστανε τον παλιό βασιλιά (βυζαντινό), με το δείχτη τον Κλήρο, με το μέσο τους πολιτικούς, με τον παράμεσο τους εμπόρους και με το μικρό, το λαό, που έμεινε εις την τυραννίαν των τριωνών, σουλτάνου, αρχόντων και Κλήρου (...)

Σε άλλη περίπτωση και συγκεκριμένα στη Συνέλευση των πληρεξουσίων στην Ερμιόνη, το 1826, επισημαίνοντας τον κίνδυνο να χαθεί η υπόθεση της Επανάστασης, λέει ο Κολοκοτρώνης: (...) Η Πατρίς κινδυνεύει να χαθεί και έχομεν συνέλευσιν επτά μήνες, πρόεδρος στην Ανατολική Ελλάδα είναι ο Κιουταχής, πρόεδρος στην Πελοπόννησο ο Μπραΐμης κι εμείς φιλονεικούμεν δια πρόεδρον βουλευτικού. Εχάθηκεν ένας Έλληνας από τόσους Έλληνες; (...)

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης στα «Απομνημονεύματά του», γράφει για τους εμφύλιους σπαραγμούς: (...) Είπα της Κυβέρνησης ότι εγώ σε εφύλιον πόλεμον και νόμους φκιάχνοντας, δεν ματαμπαίνω· μπεζέρισα3... (...)»

Ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός στον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν», αναφέρεται με πικρά λόγια στη διχόνοια των Ελλήνων: (...) Η διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή / καθενός χαμογελάει «πάρ’ το» λέγοντας «και συ» / Κειό το σκήπτρο που σας δείχνει έχει αλήθεια ωραία θωριά / μην το πιάστε γιατί ρίχνει εις σε δάκρια θλιβερά (...)

Θα μεταφέρουμε εδώ, ένα μικρό απόσπασμα της ομιλίας του Κολοκοτρώνη προς τους μαθητές του Γυμνασίου, από το λόφο της Πνύκας, 8 Οκτωβρίου 1838: (...) Εις εσάς μένει να ισάσετε κα να στολίσετε τον τόπο όπου ημείς ελευθερώσαμε κα για να γίνει τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλιο της πολιτείας την ομόνοια, τη θρησκεία, την καλλιέργεια του Θρόνου και την φρόνιμον ελευθερία (...)

Δυστυχώς για τον ελληνισμό οι παραινέσεις αυτές δεν βρήκαν ανταπόκριση στις επόμενες γενιές και συνεχίστηκαν οι εμφύλιοι σπαραγμοί. Εθνικές τραγωδίες διαδέχτηκαν η μία την άλλη, στρατιωτικά πραξικοπήματα, «ανίερες συμμαχίες», ακόμη και σήμερα νεαρός ηγέτης κόμματος και σημερινός πρωθυπουργός στον προεκλογικό αγώνα προ μηνών, δείχνοντας με το δάχτυλο έφθασε να πει απ` τα μπαλκόνια «ή εμείς ή αυτοί», όπως παλιότερα διαχώριζαν τους Έλληνες πολίτες σε «εθνικόφρονες» και «μιάσματα». Αν αυτά δεν είναι διχαστικά, τότε τι είναι διχαστικό;

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης στα «Απομνημονεύματά του» σημειώνει: (...) Είμαστε εις το εμείς κι όχι εις το εγώ. Και εις το εξής, εάν θέλομεν να φκιάσομεν χωριόν, να ζήσομεν όλοι μαζί (...)

Κλείνοντας, ας θυμηθούμε τον Διονύσιο Σολωμό, που λέει: (...) Αν μισούνται αναμεσά τους, δεν τους πρέπει λεφτεριά (...)

1 αγχίνοια: οξύνεια, εξυπνάδα 2 συγγνωμίσουν: συμφωνήσουν 3 μπεζέρισα: βαρέθηκα

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Γ. Τερτσέτη. Απομνημονεύματα και δίκη Κολοκοτρώνη τ.1ος σελ. 182 εκδ. Μέρμηγκας 1977

Δ. Φωτιάδης. Μεσολόγγι Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος σελ. 30, 1987

Αδ. Κοραή. Άπαντα τ. 2ος σελ. 170 εκδ. Μπίρη

Κ. Κούμας. Έλληνες Διαφωτισμός. Επανάσταση. τ. 12ος