Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου

Η Λάρισα κατά την περίοδο του μεσοπολέμου ήταν μια όμορφη πολιτεία τριάντα έως τριάντα πέντε χιλιάδων κατοίκων, με εστίες ομορφιάς, χρώμα, διάθεση ψυχαγωγίας, πολλά κέντρα διασκέδασης, κλειστές ιδιωτικές λέσχες, αφθονία μικρών κομψών ξενοδοχείων, δύο σιδηροδρομικούς σταθμούς, ο σταθμός του διεθνούς, (δηλαδή ο Αθηνών-Θεσσαλονίκης-Εξωτερικού) και ο σταθμός του Θεσσαλικού, τεράστια σε χωρητικότητα στρατιωτικά στρατόπεδα, όμορφα σε αρχιτεκτονική και διακοσμητική έμπνευση αρχοντικά και πολλά περίτεχνα δημόσια κτίσματα. Μία από τις σπουδαιότερες εστίες ομορφιάς ήταν η κεντρική Πλατεία της. Κατά καιρούς της έδωσαν διάφορες ονομασίες. Κατά την προπολεμική περίοδο είχε επικρατήσει η ονομασία Θέμιδος, εν συνεχεία Β΄ Σώματος Στρατού και από το 1956 μέχρι σήμερα ονομάζεται πλέον πλατεία Μιχαήλ Σάπκα. Είχε και από τις τέσσερες πλευρές της θαυμάσια κτίρια νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, τα οποία είχαν οικοδομηθεί σταδιακά αμέσως μετά την απελευθέρωση, μέχρι την πρώτη δεκαετία του 20ουαιώνα. Η κατοικία Θάλειας Καρανίκα-Δημητράτου, το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας και το ξενοδοχείο «Όλυμπος» στα δυτικά, το ξενοδοχείο «Στέμμα», η Λέσχη Ασλάνη στα βόρεια, το ξενοδοχείο «Ολύμπιον» από τα 1935 και τα καφενεία «Νέος Κόσμος» και «Παράδεισος» ανατολικά, τα Δικαστήρια, το «Παλλάδιον», η Εμπορική Τράπεζα , το Ξενοδοχείο «Πανελλήνιον» και το κτίριο Νικόδημου νότια, στόλιζαν με ομορφιά και χάρη γύρω-γύρω την αχανή Κεντρική πλατεία της.

Η σημερινή φωτογραφία προέρχεται από επιστολικό δελτάριο της εταιρίας “ΔΕΛΤΑ” Εμμ. Σ. Διακάκης, Αδριανού 35 στην Αθήνα και φέρει τον αριθμό 1081-6.Ο Διακάκης θεωρείται σημαντικός εκδότης καρτ-ποστάλ με καταπληκτικές ασπρόμαυρες φωτογραφικές απόψεις από όλη την Ελλάδα κυρίως κατά τη δεκαετία του 1930, αλλά και σε νεότερους χρόνους, όπως την δεκαετία 1960. Η συγκεκριμένη κάρτα έχει ταχυδρομηθεί από τη Λάρισα στις 31 Δεκεμβρίου 1936.

Στη φωτογραφία αποτυπώνεται η βορειοδυτική γωνία της πλατείας Θέμιδος. Ο φωτογράφος ανέβηκε σε εξώστη του τρίτου ορόφου του κτιρίου το οποίο στέγαζε το ξενοδοχείο «Πανελλήνιον» και εστίασε με τον φακό του βόρεια.

Από αριστερά πρώτο διακρίνεται το προπολεμικό νεοκλασικό κτίριο του τοπικού υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας, ένα κομψό σε εμφάνιση και με συμμετρικές αναλογίες κτίσμα, το οποίο στόλιζε την βορειοδυτική γωνία της πλατείας. Ο επάνω όροφος επικαλύπτονταν σε ένα τμήμα του από ένα στενόμακρο υπερώο με τριγωνικό αέτωμα στην πρόσοψη. Το υπερώο αυτό απεικονίζεται με ιδιαίτερο τρόπο στη φωτογραφία αυτή. Το κτίριο της Τράπεζας είχε κτισθεί το 1905. Στο ισόγειο στέγαζε τις οικονομικές υπηρεσίες του υποκαταστήματος, ενώ στον όροφο έμενε ο εκάστοτε διευθυντής του. Οι κακουχίες του σεισμού του 1941 και των βομβαρδισμών της κατοχής τραυμάτισαν το κτίριο και κατέστρεψαν το υπερώο. Επουλώθηκαν αμέσως τα τραύματά του και λειτούργησε για μερικά χρόνια, ώσπου κάποια στιγμή κατεδαφίσθηκε και οικοδομήθηκε το σημερινό κτίριο.

Στη συνέχεια το γωνιακό κτίριο στέγαζε στο μεν ισόγειο διάφορα καταστήματα ενώ στον όροφο λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Όλυμπος». Και αυτό όμως, όπως και τα επόμενα κτίρια που θα αναφέρουμε, υπέστησαν τις ίδιες καταστροφές κατά την κατοχή σαν κι’ αυτές της Τράπεζας και αντί να επιδιορθωθούν κατεδαφίσθηκαν.

Στο βάθος διακρίνεται στην περιοχή του Φρουρίου το προπολεμικό ρολόϊ με τον χαρακτηριστικό εξαγωνικό πυργίσκο και τον στέρεο κορμό του.

Ακολουθεί το ισόγειο κτίριο στη γωνία των οδών των Έξ τότε (Κύπρου σήμερα) και Βασιλίσσης Σοφίας (Παπαναστασίου). Το 1935 που τραβήχτηκε η φωτογραφία στέγαζε το «Φαρμακείον Ν. Ζησιάδου και Σία», το γνωστό σαν «Σεντράλ» και δύο ακόμα καταστήματα.

Τελευταίο στη φωτογραφία διακρίνεται το ξενοδοχείο «Το Στέμμα», το παλαιότερο απ’ όλα τα κτίσματα της φωτογραφίας. Είχε κατασκευασθεί το 1887, λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση, επί δημαρχίας Διονυσίου Γαλάτη και το 1935 βρισκόταν ήδη σε παρακμή.

Όπως αναφέρθηκε, όλα αυτά τα κτίρια δεν υπάρχουν σήμερα. Το καταστρεπτικό 1941 λάβωσε σοβαρά όλα τα νεοκλασικά κτίρια που υπήρχαν γύρω από την πλατεία, με αποτέλεσμα να κατεδαφισθούν και να αντικατασταθούν από πολυώροφες οικοδομές και από μαρμάρινες ή τσιμεντένιες ανούσιες κατασκευές. Έτσι δεν έμεινε κανένα από τα προπολεμικά κτίρια που τη στόλιζαν. Και προβληματίζομαι όταν ακούω ανθρώπους να κάνουν σήμερα αναφορά για το ιστορικό κέντρο της Λάρισας...

nikapap@hotmail.com