Εκτύπωση αυτής της σελίδας

ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα, χίλιες λέξεις

Βασιλικά καταλύματα της Λάρισας

Δημοσίευση: 28 Οκτ 2018 16:40
Στο πλατύσκαλο του αρχοντικού του Σκαλιώρα φωτογραφίζεται ο διάδοχος τότε Κωνσταντίνος, η σύζυγός του Σοφία, ο γιος τους Γεώργιος και μέλη της συνοδείας τους. Φωτογραφία κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1900. Στο πλατύσκαλο του αρχοντικού του Σκαλιώρα φωτογραφίζεται ο διάδοχος τότε Κωνσταντίνος, η σύζυγός του Σοφία, ο γιος τους Γεώργιος και μέλη της συνοδείας τους. Φωτογραφία κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1900.

Η παρουσία μελών της ελληνικής βασιλικής οικογένειας ήταν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (1881-1912) πολύ συχνή στην πόλη μας. Ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1881, ένα μήνα μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο ελληνικό βασίλειο, όταν για πρώτη φορά επισκέφθηκε τα νέα προσαρτημένα εδάφη ο βασιλιάς Γεώργιος Α'. Κατέλυσε στο κονάκι του μουσουλμάνου Χουσνή μπέη, επειδή ήταν το μοναδικό οίκημα στη Λάρισα που διέθετε ευρυχωρία και στοιχειώδεις ανέσεις.

Έμεινε περίπου μια εβδομάδα και είναι γνωστό από προηγούμενες δημοσιεύσεις ότι κατά το διάστημα αυτό ο Γεώργιος αγόρασε το εν λόγω οίκημα και το μετέτρεψε σε βασιλικό ανάκτορο[1].

Με την προσθήκη της Θεσσαλίας στα ελληνικά εδάφη, η Λάρισα έγινε ακριτική πόλη, εγκαταστάθηκαν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις και κατασκευάσθηκαν στρατώνες μεγάλης χωρητικότητας. Κάθε Σεπτέμβριο με Οκτώβριο πραγματοποιούνταν μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια στην περιοχή, παρουσία του βασιλιά, του διαδόχου ή και άλλων μελών της βασιλικής οικογένειας. Κατά τις παραμονές του "ατυχούς" ελληνοτουρκικού πολέμου στο βασιλικό ανάκτορο της Λάρισας στήθηκε το στρατηγείο των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, επικεφαλής του οποίου ήταν ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος συνεπικουρούμενος από τον Πρίγκιπα Νικόλαο. Από τη Λάρισα επίσης ξεκίνησε η νικηφόρα πορεία του ελληνικού στρατού κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, που είχαν σαν συνέπεια την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Ο πρίγκιπας Ανδρέας[2], μικρότερος αδελφός του διαδόχου Κωνσταντίνου, με τη σύζυγό του Αλίκη διέμεινε στη Λάρισα για μερικά χρόνια ως διοικητής της Ταξιαρχίας Ιππικού.

Κατά το διάστημα τη συχνής παρουσίας των μελών της βασιλικής οικογένειας στη Λάρισα χρησιμοποιήθηκαν διάφορα οικήματα για να φιλοξενήσουν τους ίδιους και τη συνοδεία τους. Τα βασιλικά ανάκτορα, όπως ονομάσθηκε το κονάκι του Χουσνή μπέη μετά την αγορά και την μετατροπή του σε παλάτι, που βρίσκονταν στη θέση όπου σήμερα υψώνεται το κτίριο του Δημοτικού Ωδείου, χρησιμοποιούσε συνήθως το βασιλικό ζεύγος και σ' αυτό φιλοξενούσε διάφορους γαλαζοαίματους οι οποίοι έφθαναν στη Λάρισα προσκεκλημένοι, για να επισκεφθούν τα μυθικά Τέμπη ή τα απρόσιτα μοναστήρια των Μετεώρων.

Το γνωστό ως αρχοντικό του Στεφάνοβικ-Σκυλίτση στη γωνία των σημερινών οδών Παπακυριαζή και 28ης Οκτωβρίου, χρησιμοποιούσε κατά την παρουσία του στη Λάρισα ως κατάλυμα ο διάδοχος Κωνσταντίνος. Καθώς είχε περιέλθει στο Δημόσιο, από το 1912 παραχωρήθηκε στο στρατό για να στεγασθούν τα γραφεία της Ιης Μεραρχίας Λαρίσης μέχρι το 1925, όταν μετατέθηκε η έδρα του Β΄ Σώματος Στρατού στη Λάρισα και μετακόμισαν όλες οι διοικητικές υπηρεσίες του στρατού στο αρχοντικό Σκαλιώρα.

Στο αρχοντικό Σκαλιώρα που βρισκόταν στη γωνία των σημερινών οδών Πατρόκλου και Ρούσβελτ στέγασε από πολύ νωρίς διάφορα μέλη της βασιλικής οικογένειας, καθώς ο ιδιοκτήτης του Κωνσταντίνος Σκαλιώρας έμεινε στην Αθήνα μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Από τη διαμονή βασιλοπαίδων στο κτήριο αυτό διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας η φωτογραφία που δημοσιεύεται σήμερα. Τη διέσωσε ο Δημήτριος Δεληκώτσος, υπάλληλος στο υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στη Λάρισα κατά το χρονικό διάστημα 1916-1920, ο οποίος κατοικούσε κοντά στο αρχοντικό του Σκαλιώρα[3]. Στο πλατύσκαλο του πρώτου ορόφου, μπροστά στο επιβλητικό προστώο με τις νεοκλασικές καμάρες, ο φακός αποτύπωσε τον διάδοχο τότε Κωνσταντίνο με τη γυναίκα του Σοφία, τον γιο τους Γεώργιο και την ακολουθία τους να έχουν προσανατολίσει το βλέμμα τους προς τον φωτογράφο, ο οποίος βρισκόταν στην απέναντι κατοικία, καθώς όπως διακρίνεται στη φωτογραφία, μεσολαβούσε ο δρόμος. Στην είσοδο προς την αυλή του αρχοντικού του Σκαλιώρα απεικονίζεται το φυλάκιο με τον στρατιώτη φρουρό του διαδόχου. Ο Δημήτριος Δεληκώτσος χρονολογεί τη φωτογραφία το 1898, μετά την αποχώρηση των Τούρκων από την ολιγόμηνη κατοχή της Θεσσαλίας το 1897. Όμως είναι γνωστό ότι μετά τη δυσμενή απήχηση που είχε η συμπεριφορά του διαδόχου Κωνσταντίνου κατά την άτακτη υποχώρηση του στρατού στον πόλεμο, για μερικά χρόνια δεν εμφανίσθηκε η βασιλική οικογένεια στη Λάρισα. Έπειτα, ο εικονιζόμενος γιος του Κωνσταντίνου, ο μετέπειτα βασιλιάς Γεώργιος Β΄, γεννημένος το 1890, στη φωτογραφία φαίνεται μεγαλύτερος. Επομένως η λήψη της φωτογραφίας τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του 1900. Στο αρχοντικό αυτό διέμενε κατά διαστήματα μετά τους βαλκανικούς πολέμους ο πρίγκιπας Ανδρέας με την Αλίκη, όταν υπηρετούσε στην Ταξιαρχία Ιππικού που είχε έδρα τη Λάρισα.

Μετά το 1912 και μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι επισκέψεις μελών της βασιλικής οικογένειας στη Λάρισα έγιναν αραιές. Για τη διαμονή τους χρησιμοποιήθηκαν κατοικίες αστών της Λάρισας, όπως του δημάρχου Αχιλλέα Αστεριάδη στη γωνία των οδών Κούμα και Ασκληπιού, του διευθυντού της Εθνικής Τράπεζας που βρισκόταν στον επάνω όροφο του ομώνυμου υποκαταστήματος, η πολυκατοικία του Παππά στην Τρίγωνη Πλατεία και αλλού.

 [1]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το βασιλικό ανάκτορο της Λάρισας. Από τις "Αναμνήσεις" του Μιχαήλ Σάπκα, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 5ης Νοεμβρίου 2014.

[2]. Ο πρίγκιπας Ανδρέας (1882-1944) φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων, συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Γερμανία και έγινε αξιωματικός του Ιππικού. Το 1903 νυμφεύθηκε την πριγκίπισσα της Αγγλίας Αλίκη. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και το 1921 βρέθηκε στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μ. Ασία ως διοικητής του Β΄ Σώματος Στρατού, αλλά θεωρήθηκε ως ένας από τους υπαίτιους της Μικρασιατικής Καταστροφής και καταδικάστηκε σε θάνατο, χωρίς όμως να εκτελεσθεί η ποινή του.

[3]. Δεληκώτσος Δημήτρης, Η κατοικία του Κωνσταντίνου Σκαλιώρα στη Λάρισα, περιοδικό «Εμείς», τεύχ. 11, έκδοση των υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας.

Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

nikapap@hotmail.com